Η ηθική στη φύση και στον άνθρωπο

Το ανθρώπινο είδος εξελίχθηκε μέσα σε  εκατομμύρια χρόνια από τη ζωώδη αρχική του κατάσταση στη σημερινή  μορφή του. Συγχρόνως εξελίχθηκε η δυνατότητά του να χαλιναγωγεί –όταν θέλει-  τα κατώτερα ένστικτα, την  επιθετικότητα, το φόβο και κάθε έκφανση του κακού που υπάρχει μέσα του. Στη Φύση το κακό ξεκινά από την τροφική αλυσίδα που καταδικάζει τα ασθενή όντα να γίνονται βορά των ισχυρών. Στη διαδικασία αυτή οφείλουμε την ύπαρξή μας, εφόσον η αναπαραγωγική λειτουργία προέκυψε από ατελή κανιβαλισμό των πρώτων οργανισμών (αμοιβάδες, βλεφαριδοφόρα, μυξομύκητες κ.α.) που κατέληγε στη συνένωση και συμβίωση κυττάρων και στη δημιουργία πολυκύτταρων μορφών. Δικαιολογία για το αλληλοφάγωμα και την εξόντωση των αδύναμων κρίκων της ζωικής αλυσίδας είναι ότι έτσι επικρατούν τα υγιή και δυναμικά στοιχεία, καθώς κι εκείνα που προσαρμόζονται και εξελίσσονται. Η φύση καταδικάζει το αδύναμο ον, το φιλάσθενο, το ευαίσθητο, το φοβισμένο και αναποφάσιστο, ενώ η ανθρώπινη κοινωνία θεσπίζει νόμους για την προστασία του, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι συναισθάνονται ότι θα βρεθούν κάποτε σε μειονεκτική θέση, γι αυτό πρέπει να κάνουν στους άλλους ό,τι θα ήθελαν να κάνουν οι άλλοι γι αυτούς. Η ηθική της φύσης προκαλεί απέραντο πόνο και αρνητικά συναισθήματα σε πλάσματα με νου και αισθήσεις. Δεν μπορεί να γίνει πρότυπο ηθικής για τον άνθρωπο, γιατί τότε θα χαθεί η ανθρωπιά από τον κόσμο. Η ηθική που προέρχεται από τον άνθρωπο «είναι κανόνες συμπεριφοράς για μια λειτουργική κοινωνία. Και τα ζώα έχουν μια πρωτόγονη ηθική: αλτρουισμό, αγάπη, ευγνωμοσύνη, συνεργασία... κι ας τα αντιμετωπίζουμε με υπεροψία και βαναυσότητα. Δε διαφέρουμε  πολύ και θα έπρεπε να τους φερόμαστε με σεβασμό».¹ Στη διαμόρφωση της ανθρώπινης ηθικής συνέβαλε η ανάπτυξη νευρώνων στον εγκέφαλο, που ενεργοποιούνται, όταν βλέπουμε άλλους να υποφέρουν και μας αποτρέπουν από το να προκαλέσουμε πόνο, ενώ μας ωθούν να βοηθήσουμε το ον που πάσχει. Παράλληλα η ανθρωπιστική παιδεία ενισχύει το ένστικτο της κοινωνικότητας που κάνει τα άτομα να αγαπούν, να συγχωρούν, να συμπονούν και να δείχνουν αλληλεγγύη. Ανθρώπινης προέλευσης είναι και η θρησκευτική ηθική, που έχει αλλοιωθεί από το θρησκευτικό δογματισμό. «Χαρακτηριστικό της θρησκευτικής ηθικής είναι η αυταρχικότητα. Λειτουργεί με κανόνες που υπακούουμε από το φόβο της βίας (κόλαση) ή των ψυχολογικών κυρώσεων (ενοχές).»² Η Φύση –αν παραβλέψουμε τους νόμους της που αγνοούν την ανθρώπινη ηθική- κατά τα άλλα εξελίσσει ευφυή όντα, για να καταφέρει κάποτε χάρη σε αυτά να ξεφύγει από την προδιαγεγραμμένη πορεία της προς το χάος, που λέγεται "βέλος της εντροπίας".    Άρα γε θα το πετύχει τελικά;

   …..

^1-2  G. H. Smith ,“Atheism, The case against God”, 12^ο κεφ.