Είναι ο θάνατος το απόλυτο κακό;

  Η ζωή προϋποθέτει τη γέννηση και η γέννηση προϋποθέτει το θάνατο.  Ζωή χωρίς θάνατο δεν υπάρχει σ’ αυτόν τουλάχιστον τον κόσμο, τον ανεπηρέαστο από τα ανυπόστατα αθάνατα όντα του φανταστικού  κόσμου της θρησκείας. Αν ο θάνατος είναι η άλλη όψη της ζωής, παύει ν' αποτελεί το απόλυτο κακό. Δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό, παρά μόνο φυσική νομοτέλεια. Ο χριστιανισμός θεώρησε το θάνατο ως το απόλυτο κακό, ως την εσχάτη των ποινών στην οποία καταδικάστηκε η κτίση και ο άνθρωπος εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος. Τον προσωποποίησε σε δαιμονικό βασιλιά του Άδη κι έβαλε το θεάνθρωπο να τον νικά και να τον αλυσοδένει  «θανάτω θάνατον πατήσας». Ο θρίαμβος κατά του θανάτου, ευσεβής πόθος της ανθρωπότητας, πραγματοποιήθηκε στη σφαίρα της θεολογικής φαντασίας κι επειδή δεν μπορεί να επαληθευτεί σωματικά, πήρε τη βολική πνευματική σημασία που έχουν όλες οι θεολογικές έννοιες. Ας παρηγορηθούμε όμως, γιατί ο θάνατος, το αναγκαίο «κακό», εξυπηρετεί την ύπαρξη της ζωής, με το να την ανανεώνει έτσι, ώστε το παλαιό να δίνει θέση στο νέο. Η πορεία προς  το τελικό στάδιο της παύσης όλων των βιολογικών λειτουργιών είναι μεν δυσάρεστη,   όχι όμως ο τερματισμός της. Ο θάνατός μας δεν θα μας αφήσει δυσάρεστες μνήμες, αφού οι νοητικές λειτουργίες που οι θρήσκοι ονομάζουν πνεύμα και ψυχή καταστρέφονται μαζί με τα όργανα που τις παράγουν. Σε κάποιες περιπτώσεις ανίατων και επώδυνων ασθενειών ο θάνατος είναι λυτρωτικός. Μόνο οι επιζώντες πονούν για το θάνατο των αγαπημένων τους. Αλλά η φύση δεν υπακούει στην ανθρώπινη ηθική και δεν συμμερίζεται τις δικές μας ευαισθησίες.