Σχόλιο στο "Κατά Ιωάννη" ευαγγέλιο

Το Κατά Ιωάννη ευαγγέλιο, 4^ο στη σειρά των «Κανονικών ευαγγελίων», γράφτηκε στο τέλος του 1^ου αι. μ.Χ. (επικρατέστερη χρονολόγηση είναι το 95 μ.Χ). Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, το συνέγραψε ο απόστολος Ιωάννης σε βαθιά γεράματα, στην Έφεσο,  πατρίδα του Ηράκλειτου που 6 αιώνες πριν από το Χριστό είχε πει ότι ο Λόγος είναι δημιουργός του σύμπαντος («γινομένων γαρ πάντων κατά τον λόγον…») και φορέας της αληθινής σοφίας («…του λόγου ακούσαντες ομολογείν σοφόν εστίν εν πάντα είναι).  Το Κατά Ιωάννη ευαγγέλιο αρχίζει με τη φράση «εν αρχή ην ο Λόγος», όπου Λόγος και θεός είναι ο Χριστός. Αυτή η ερμηνεία διαφέρει από το Λόγο του Ηράκλειτου και των Στωικών φιλοσόφων, όπου Λόγος είναι η θεία δύναμη που διέπει και κυβερνά το σύμπαν. Πολλοί ερευνητές αμφισβητούν ότι το 4^ο ευαγγέλιο γράφτηκε από τον Ιωάννη, γιατί το ύφος και το λεξιλόγιο μαρτυρούν γνώστη της ελληνικής και ερμητικής φιλοσοφίας και όχι αγράμματο ψαρά, που μιλούσε μόνο αραμαϊκά. Το περιεχόμενο του ευαγγελίου είναι  «πνευματικό» σε σχέση με τα άλλα 3 κανονικά ευαγγέλια, που παρουσιάζουν έναν ανθρώπινο Χριστό. Ο συγγραφέας του Κατά Ιωάννη εξιδανικεύει και αποθεώνει τον Ιησού. Το ευαγγέλιο γράφτηκε εξαρχής στην ελληνική γλώσσα από ελληνιστή Ιουδαίο και αφήνει υπαινιγμούς εκτίμησης προς τους Έλληνες, π.χ. γράφει ότι οι Ιουδαίοι αναρωτήθηκαν, μήπως ο Ιησούς πρόκειται να πάει στη διασπορά των Ελλήνων και να διδάσκει τους Έλληνες (Ιωάν. ζ΄ 35) και όταν κάποιοι Έλληνες πήγαν να προσκυνήσουν κατά την εορτή του Πάσχα στο Ναό και ζήτησαν να δουν τον Ιησού, εκείνος είπε: ήρθε η ώρα για να δοξασθεί ο υιός του ανθρώπου… (ιβ΄20-23). Η αναφορά σε «Έλληνες» είναι παραπλανητική. Δεν πρόκειται για πραγματικούς Έλληνες, αλλά για ελληνιστές Ιουδαίους που είχαν συναγωγές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και κατά την εορτή του Πάσχα, σαν νομοταγείς Ιουδαίοι, πήγαιναν για προσκύνημα στο Ναό των Ιεροσολύμων. Στο 4^ο ευαγγέλιο οι ερευνητές διακρίνουν μεταγενέστερες προσθήκες και διαφορετικές πηγές.  Βρίσκουν επίσης νεοπλατωνικές φιλοσοφικές έννοιες, που είχαν περάσει στα προχριστιανικά μυστικιστικά ρεύματα της Ανατολής της ελληνιστικής εποχής (τον Ερμητισμό, το Γνωστικισμό, τους Εσσαίους και τους μαθητές του βαπτιστή Ιωάννη) π.χ.: Διάκριση του κόσμου σε επίγειο και ουράνιο. Χωρισμό του ανθρώπου σε σώμα και ψυχή. Πόλεμο του φωτός της αλήθειας με το σκοτάδι της κακίας. Προϋπάρχουσα σοφία του θεού. Θεία καταγωγή και αποστολή του ανθρώπου. Οικουμενικότητα της σωτηρίας. Πρόσκαιρη και αιώνια ζωή. Ουράνιο λυτρωτή που κατεβαίνει στη γη, σώζει τους ανθρώπους και ανεβαίνει ξανά στον ουρανό…. Μέσα στο ευαγγέλιο του Ιωάννη οι ιδέες των Ελλήνων φιλοσόφων πέρασαν από το κόσκινο του ιουδαϊσμού και του χριστιανισμού και μεταμορφώθηκαν, σε σημείο που δύσκολα αναγνωρίζονται.