Λίγα λόγια για τον μύθο του Άη – Βασίλη

Μέχρι το 1931 δεν υπήρχε ο μύθος του Άη-Βασίλη, που  κατόρθωσε να διαδοθεί ακόμα και σε χώρες μη χριστιανικές. Τη γνωστή φιγούρα του παχουλού, ασπρομάλλη γέρου που μοιράζει δώρα λάνσαρε πρώτη η αμερικανική Εταιρεία Κόκα-Κόλα το 1931 στην πιο πετυχημένη διαφήμισή της. Η φιγούρα αυτή εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο ποίημα του αμερικανού ποιητή Κλέμεντ Μουρ «The Night Before Christmas» (1823) και ζωγραφίστηκε από το Γερμανό γελοιογράφο Τόμας Ναστ στο περιοδικό Harper’s Weekly το 1862. Στη Δυτική Ευρώπη και στην Αμερική συνδυάστηκε με τη μορφή του Αγίου Νικολάου (Σάντα Κλάους), ενώ στην Ελλάδα δανείστηκε το όνομα του Μ. Βασιλείου από την Καισάρεια της Καππαδοκίας, που πέθανε στις 1 Ιανουαρίου του 379 και η  μνήμη του συμπίπτει με τον εορτασμό της πρωτοχρονιάς μαζί με τα κάλαντα και την ανταλλαγή δώρων για  «γούρι». Ο αυθεντικός άγιος Βασίλειος πέθανε 49 ετών και εικονίζεται ψιλόλιγνος, χλωμός, αγέλαστος, μαυρομάλλης, με άμφια. Καμιά σχέση με τον παχύ γαλανομάτη γέρο που ντυμένος στα κόκκινα κάνει την εμφάνισή του κάθε Πρωτοχρονιά. Ο εμπορικός Άη Βασίλης έχει σχέση με τα αγαθά πλάσματα των λαϊκών μύθων που μοιράζουν δώρα ορισμένες εποχές του χρόνου, όπως ο καλός γίγαντας Γκαργκάν των Κελτών, ο Βάιναχτσμαν των Γερμανών, ο Λαμ-Κουνγκ-Κουνγκ (καλός γερο-πατέρας) των Κινέζων, ο  Χοτέισο των Ιαπώνων, ο «Άγιος των Πάγων» των Ρώσων, ο Φάδερ Κρίστμας των Άγγλων, ο Περ Νοέλ των Γάλλων, ο Σίντερ Κλάας των Ολλανδών, ο Σάντα Κλάους των Αμερικανών και  ο Μπάμπο Νατάλε των Ιταλών. Ο Σάντα Κλάους- Άη Βασίλης έγινε γνωστός στην Ελλάδα τη δεκαετία 1950-60. Τα χαρακτηριστικά του προέρχονται από την παράδοση των βόρειων λαών: Πλούσια γενειάδα σαν  του θεού Οντίν, κόκκινα μάγουλα, γαλανά μάτια, χοντρή κοιλιά, γούνα, μπότες, έλκηθρο με ταράνδους και σπίτι στο Ροβανιέμι της Φινλανδίας κοντά στον Αρκτικό Κύκλο. Βέβαια ο Άγιος Νικόλαος, αν και ασπρομάλλης, διαφέρει από τον Σάντα Κλάους, εφόσον οι αγιογράφοι τον εικονίζουν λιπόσαρκο, με αυστηρό πρόσωπο και σκούρα μάτια, ντυμένο με ιερατική στολή. Είναι τόση η άγνοια και η σύγχυση των νέων γενεών για την ταυτότητα του αγίου, που, όταν τον Οκτώβριο 2017 ανακαλύφθηκε από Τούρκους αρχαιολόγους το πιθανό σημείο ταφής του Αγίου Νικολάου, το γεγονός σχολιάστηκε στο Ίντερνετ με τον παραπλανητικό τίτλο «Βρέθηκε στην Τουρκία ο τάφος του Άη Βασίλη»! Ο μύθος άλλη μια φορά διαστρέβλωσε την  ιστορία.