Μωυσής

Ο Μωυσής, που η Εκκλησία τιμά στις 4 Σεπτεμβρίου, είναι αινιγματική μορφή. Εικάζεται ότι έδρασε στην Αίγυπτο  το 13^ο ή 14^ο  αι. π.Χ.  Κατά τον Φρόυντ («Φαινομενολογία των Θρησκειών») ήταν Αιγύπτιος ευγενής, οπαδός του μονοθεϊστή φαραώ Ακενατών (1353-1335), λάτρη του ηλιακού θεού Ατών. Ως μάγος του παλατιού μετέτρεπε το ραβδί του σε φίδι και το νερό σε αίμα, έκανε το χέρι του πότε ν’ ασπρίζει και πότε να φαίνεται φυσιολογικό και συναγωνιζόταν τους αιγύπτιους ιερείς σε επίδειξη μαγείας μπροστά στο Φαραώ (Έξοδος, Ζ).  Οργάνωσε 2 επαναστάσεις.  Η 1^η γύρω στο 1225 (τότε περίπου χρονολογείται ο θάνατος του φαραώ Ραμσή Β΄). Η 2^η κατέληξε στην "Έξοδο" (περί το 1213 π.Χ). Τις καταστροφές που προκάλεσαν οι επαναστάτες ο Μωυσής τις απέδωσε στην οργή του  θεού του.  Κατά την Έξοδο από την Αίγυπτο, προτίμησε το πέρασμα από την Ερυθρά Θάλασσα αντί άλλου συντομότερου δρόμου προς τη Χαναάν, γιατί υπήρχε εκεί φράγμα (το αναφέρει ο Στράβων), πρόδρομος του σημερινού Σουέζ που κατασκευάστηκε από το Ραμσή Β΄. Εκεί μπορούσε να παγιδεύσει και να πνίξει τους διώκτες του.  Το εβραϊκό Πέσαχ που θέσπισε ο Μωυσής σε ανάμνηση της Εξόδου  είναι το αιγυπτιακό Πισάχ, γιορτή για τη "διάβαση" του Ήλιου από τον ουράνιο Ισημερινό. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Μωυσής ταυτίζεται με τον Ηλιουπολίτη ιερέα Οσάρσηφο, που ηγήθηκε της "επανάστασης των λεπρών", τους οποίους ο φαραώ Μερνεφθά (1225-1215) είχε ρίξει σε λατομεία. Η Βίβλος μαρτυρεί ότι η Μαριάμ και ο Ααρών, αδέλφια του Μωυσή είχαν όντως προσβληθεί από λέπρα. Η "στήλη του Μερνεφθά", μεταξύ των κατορθωμάτων αυτού του φαραώ, αναφέρει μια εισβολή Αιγυπτίων στην Παλαιστίνη και ήττα του Ισραήλ. Ο Μωυσής ονόμασε τους  οπαδούς του Ισραηλίτες(=ισχυροί). Με αυτούς ενώθηκαν οι Εβραίοι, που η Βίβλος ονομάζει  «επίμεικτο όχλο» ( Εξ. ΙΒ΄37-38). Από την ένωση αυτή  γεννήθηκε  το έθνος του Ισραήλ. Γενάρχη όρισε ο Μωυσής τον Αβραάμ, από τον οποίο  τον χώριζαν 5 γενιές (150 χρόνια).  Ως θεό επέβαλε  ένα κράμα του βαβυλωνιακού Ελ, του αιγυπτιακού Ατών και του Γιαχβέ των Μαδιανιτών. Για να καλύψει την προέλευση του θεού του, απαγόρευσε την απεικόνισή του και την προφορά του ονόματός του. Θέσπισε επίσης την αιγυπτιακή περιτομή και αυστηρούς νόμους που αντιγράφουν τους νόμους του Χαμμουραμπί (οφθαλμόν αντί οφθαλμού,  λιθοβολισμός για τη μοιχεία κλπ). Σκοπός του Μωυσή ήταν να κυριαρχήσει ο λαός του στην Παλαιστίνη, γι αυτό έπεισε τους οπαδούς του ότι πήρε αυτήν την υπόσχεση (διαθήκη) από τον ίδιο τον θεό. Ωστόσο ο λαός του συχνά επαναστατούσε ενάντια στις αποφάσεις του ηγέτη κι εκείνος προέβαινε  σε δολοφονίες των διαφωνούντων, ως δήθεν εντολοδόχος του θεού. Π.χ.  όταν προσκύνησαν το χρυσό μοσχάρι που έφτιαξε ο Ααρών με κλεμμένα από τους Αιγυπτίους χρυσαφικά, ο Μωυσής διέταξε να σκοτώσουν 3000 άτομα, ακόμα και  παιδιά, όχι όμως τον πρωταίτιο, τον αδελφό του. Η σκληρότητά του ίσως επέσυρε τελικά και τη δική του δολοφονία, από τον Ιησού του Ναυή, που τον διαδέχτηκε. Σύμφωνα όμως με τη Βίβλο, τον Μωυσή  «τον σκότωσε ο Γιαχβέ στο όρος Ναβαύ» (Αριθ. ΚΖ, 12-13)!