Παρερμηνείες και αιρέσεις

Υπάρχουν τόσες ασάφειες και αφορμές σκανδαλισμού στα ιερά κείμενα, που ακόμη και οι πιο ορθόδοξοι, χωρίς να το γνωρίζουν, μπορεί να πρεσβεύουν κάτι αντίθετο στα καθιερωμένα δόγματα. Καθένας ερμηνεύει τις Γραφές ανάλογα με την ψυχική του προδιάθεση. Γι αυτό δεν έλειψαν ποτέ οι φαγωμάρες από την εκκλησία για θέματα ανούσια. Για παράδειγμα ο Ιερώνυμος τον 4^ο αιώνα αντάλλασσε με τον Αυγουστίνο υβριστικές επιστολές, λόγω διαφωνίας πάνω σε θεολογικά ζητήματα.  Ο Αυγουστίνος κατηγορούσε τον Ιερώνυμο, ότι μετέφρασε την Αγία Γραφή στην κοινή γλώσσα (Βουλγάτα). Θεωρούσε αυτήν την πράξη αφορμή σκανδαλισμού  των πιστών. Οι περισσότεροι χριστιανοί πιστεύουν ότι με την ανιαρή επανάληψη ακατάληπτων κειμένων θα τους έλθει ξαφνικά η θεία φώτιση ουρανοκατέβατη. Κι όμως αυτά τα κείμενα γράφτηκαν στη γλώσσα της εποχής τους κι οι πιστοί τότε τα κατανοούσαν. Πίσω από την αντίδραση στη μετάφραση ιερών κειμένων κρύβεται η προσπάθεια να συγκαλυφθεί η απάτη της θρησκείας. Τα αρχαία, ακατάληπτα λόγια μοιάζουν με μαγικά ξόρκια που έχουν υπερφυσική δύναμη. Αυτή τη μαγεία διαλύει η μεταγλώττιση και αποκαλύπτει την κενότητα νοημάτων  κάτω από το φανταχτερό κάλυμμα αρχαιοπρεπών λέξεων.  Μερικές περιπτώσεις πατερικής ερμηνείας που αποκλίνει από τα δόγματα είναι οι εξής: Ο Κλήμης Αλεξανδρείας δίδασκε πως η ύλη είναι άχρονη. Ο Υιός είναι το πρώτο κτίσμα του θεού. Ο θεός δεν σαρκώθηκε, αλλά κάποια δύναμή του έγινε νους και επιφοίτησε στις καρδιές των ανθρώπων. Η μετεμψύχωση είναι πιθανή. Ίσως υπήρξαν πολλοί κόσμοι προ του Αδάμ (Φώτιος, Βιβλιοθήκη 108, 89). Ο  Αυγουστίνος, ο Αμβρόσιος και ο Ιερώνυμος υποστήριζαν την εκπόρευση του αγίου πνεύματος και εκ του υιού (Φώτιος , επιστ. ΚΔ΄ προς Ιωάννην Ακυληίας). Στα πρακτικά των Συνόδων υπάρχουν βαριές κατάρες, αναθέματα και βρισιές εναντίον πιστών που δεν ήταν αμαρτωλοί, αλλά είχαν κάποια διαφορετική άποψη. Η έλλειψη σεβασμού προς τον συνομιλητή που εκφράζει τον αντίλογο, η φίμωση του λόγου και  καταπάτηση της ελευθερίας γνώμης έβλαψε  τη βυζαντινή αυτοκρατορία κι  έκανε τους υπηκόους της εύκολα θύματα αλλόπιστων κατακτητών. Ο διχασμός συνεχίζεται ανάμεσα σε φιλοδυτικούς και αντιπαπικούς, νεοημερολογίτες και παλαιοημερολογίτες, παραδοσιακούς και νεωτεριστές... Κάθε πιστός εντάσσεται σ’ ένα πλαίσιο και χειραγωγείται από τα πρώτα του βήματα. Όσο αναπτύσσεται και καλλιεργείται, παύει να είναι παθητικός δέκτης και καταναλωτής πληροφοριών  και αρχίζει να αναζητά την αλήθεια κριτικάροντας τα πάντα με τη λογική. Αν δεν το κάνει,  καθηλώνεται σ’ ένα τερατώδες ψέμα και  το υπηρετεί σε όλη του τη ζωή.  Νομίζει ότι βρίσκεται στον ορθό δρόμο κι όλοι οι άλλοι πλανώνται. Για να κρατήσεις ψυχική ισορροπία σ’ ένα κόσμο που βουλιάζει στο ψέμα χρειάζεται τόλμη, αμφισβήτηση και γνώση. «Η αμφισβήτηση πηγάζει από την εξέγερση ενάντια στο παράλογο της ζωής και την θρησκευτική ερμηνεία του» (Α. Καμύ)..