Τάματα- Κηδείες - Μνημόσυνα

Τάματα: Τα αφιερώματα σε θεούς μετά από κάποια ίαση ή απόκτηση παιδιού ή άλλου αγαθού είναι αρχαία παγκόσμια θρησκευτική συνήθεια. Απεικονίσεις μελών του σώματος που ιάθηκαν θαυματουργικά, βρεφών που αποκτήθηκαν από στείρους γονείς, ζώων που θεραπεύτηκαν από τραυματισμούς ή νόσους και άλλα αντικείμενα ευγνωμοσύνης πιστών βρέθηκαν σε αρχαία ιερά, ναούς και Ασκληπιεία (στο Εθν. Αρχαιολογικό Μουσείο εκτίθεται τάμα πιστού του 4^ου αι. π.Χ., που αφιέρωσε στον Ασκληπιό εικόνα του θεραπευμένου από κιρσούς ποδιού του). Κάποια τάματα έχουν επιγραφή που αναφέρει τη νόσο ή το θεό που τη θεράπευσε. Οι χριστιανοί αρχικά πολέμησαν αυτή τη συνήθεια, τελικά όμως  την μιμήθηκαν μέχρι αηδίας.

Οι κηδείες και τα μνημόσυνα τηρούνταν σχολαστικά από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, όπως δείχνουν οι αγγειογραφίες (κρατήρας της Γεωμετρικής εποχής από τη νεκρόπολη του Διπύλου έχει σκηνές από κηδεία και αρματοδρομία προς τιμήν του νεκρού).  Η διαφορά τους από τα χριστιανικά αντίστοιχα έθιμα είναι ότι οι αρχαίοι Έλληνες τιμούσαν  το νεκρό και απέβλεπαν στην αιώνια καλή φήμη του. Οι ομηρικοί ήρωες ζητούσαν να τοποθετηθεί στον τάφο τους επιτύμβια στήλη με επιγραφή που θα ανέφερε  προσωπικά τους στοιχεία και αρετές , ώστε οι διαβάτες να πληροφορούνται, ποιοι υπήρξαν, όσο ζούσαν, και να τους τιμούν με ένα δάκρυ. Η χριστιανική κηδεία αποβλέπει στην αθώωσή του νεκρού από τον υπέρτατο δικαστή, σαν να πρόκειται για εγκληματία («…παρορών αυτού πάντα τα εγκλήματα») και  στον εκφοβισμό των πιστών με την αποκρουστική περιγραφή του θανάτου και της αιώνιας καταδίκης («τρέμω και οδύρομαι, όταν εννοήσω τον θάνατον κλπ»).