Θρησκεία και Φιλοσοφία

Σύμφωνα με τον ποιητή Ησίοδο (700 π.Χ.), η φιλοσοφία γεννήθηκε από τη θρησκεία. Στην ποίησή του η σχέση θρησκείας – φιλοσοφίας φαίνεται καθαρά: Οι συμφορές είναι παιδιά της θεάς Διχόνοιας. Ο Πλούτος, γιος της Δήμητρας. Οι Εννέα Μούσες, που διδάσκουν τον πολιτισμό, είναι κόρες του Δία και της Μνημοσύνης...  Οι Έλληνες φιλόσοφοι έδωσαν στους θρησκευτικούς μύθους φιλοσοφικά νοήματα και συμβολικές ερμηνείες. Οι θεοί έγιναν σύμβολα όχι μόνο της αέναης μάχης των στοιχείων του υλικού κόσμου, αλλά και του πνευματικού κόσμου που κυριαρχείται από το δίπολο αρετή-κακία. Η ελληνική φιλοσοφία στράφηκε στη λατρεία του υπέρτατου αγαθού από το οποίο πηγάζουν όλα τα καλά (μονοθεϊσμός των φιλοσόφων) και όρισε ως σκοπό του ανθρώπου την εξομοίωσή του με το θεό, την πηγή του αγαθού. Μια τάξη φιλοσόφων έκανε ένα βήμα παραπάνω και απομυθοποίησε τον κόσμο, αποδεικνύοντας ότι η θρησκεία προσωποποίησε τις απρόσωπες δυνάμεις της Φύσης. Η δύναμη της θρησκείας κλονίστηκε από επιστημονικές παρατηρήσεις, όπως του Αρίσταρχου, Αναξαγόρα, Δημόκριτου, Λεύκιππου, Επίκουρου κ.α. Την ελληνιστική εποχή η φιλοσοφία ξέπεσε σε μεταφυσική, την οποία υιοθέτησε πρόθυμα ο χριστιανισμός. Για να πάει μπροστά η επιστήμη, έπρεπε η φιλοσοφία να ξεφύγει  από τον παραλογισμό της θρησκείας και να αποδείξει ότι θρησκεία και νόμοι είναι ανθρώπινες επινοήσεις με σκοπό την αρμονική κοινωνική ζωή. Ο άνθρωπος έπλασε την έννοια θεός και την έθεσε στην υπηρεσία του, για να υποκαταστήσει την έλλειψη ενός τέλειου και παντοδύναμου αρχηγού, που θα προνοεί για τους αδύναμους, θα ανταμείβει τους ενάρετους και θα απονέμει δικαιοσύνη.