Θρησκεία και πόνος

Στη Γενεαλογία της Ηθικής, ο Νίτσε υποστηρίζει ότι ο πόνος βοηθά στη δημιουργία μνήμης. Γι αυτό καθιερώθηκαν θυσίες, ευνουχισμοί, σκληρές τελετουργίες και ασκητισμός, για να γίνουν κάποιες ιδέες ανεξάλειπτες και έμμονες και να υπνωτίσουν το νευρικό και διανοητικό σύστημα. Όσο πιο κακή μνήμη είχε η ανθρωπότητα, τόσο πιο φοβερή ήταν η όψη των εθίμων της… Πόσο αίμα και φρίκη βρίσκεται στο βάθος όλων των «καλών πραγμάτων»! Η αντιστάθμιση της ζημιάς από χρέος, με εκδίκηση που προκαλεί πόνο ήταν γιορταστική χαρά της παλαιότερης ανθρωπότητας, που ψυχαγωγούνταν βασανίζοντας με σκληρότητα. Η ηθικοποίηση χαρακτηρίζεται μαλθακότητα που κάνει το ζώο άνθρωπος να ντρέπεται για τα ένστικτα και τη σκληρότητά του. Ο πόνος είναι άνευ νοήματος, αλλά ο χριστιανισμός έβαλε μέσα στον πόνο έναν ολόκληρο μηχανισμό σωτηρίας. Η έλλειψη νοήματος του πόνου και όχι ο πόνος ήταν η κατάρα που βάραινε ως τώρα την ανθρωπότητα. Κάθε κακό είναι δικαιολογημένο από τη στιγμή που ένας θεός οικοδομεί τον εαυτό του κοιτάζοντάς το, σύμφωνα με την παλαιά λογική του συναισθήματος. Οι θεοί θεωρούνταν φίλοι των σκληρών θεαμάτων. Για τους Έλληνες  αρετή δίχως μάρτυρες ήταν αδιανόητη. Το συναίσθημα ενοχής προέρχεται από την παλιά σχέση πιστωτή - χρεώστη. Ο εγκληματίας είναι χρεώστης στην κοινωνία, η οποία είναι ο πιστωτής που τον τιμωρεί. Η τελειωτική νίκη του αθεϊσμού μπορεί ν’ απελευθερώσει την ανθρωπότητα από το συναίσθημα χρέους/ενοχής. Όσο μεγαλώνει η δύναμη και η αυτοσυνειδησία μιας κοινότητας, τόσο πιο ήπιο γίνεται  το ποινικό δίκαιο. Η τιμωρία κάνει τον άνθρωπο πιο σκληρό και πιο ψυχρό.  Στο ίδιο βιβλίο (3^η πραγματεία) γράφει πως όλα τα καλά πράγματα ήταν κάποτε κακά…. Ο πόνος, η σκληρότητα, η προσποίηση,  η εκδίκηση η άρνηση του λογικού … θεωρούνταν αρετή και αντίθετα …η δίψα για γνώση, η ειρήνη, η συμπόνια …κίνδυνος. …  Και συμπεραίνει πως ο άνθρωπος είναι το πιο άρρωστο, το πιο ανασφαλές, το πιο ευμετάβλητο, το πιο ασταθές από όλα τα ζώα…