Ο διάβολος στη Βίβλο, Παράδεισος και Κόλαση

Παλαιότερος εκπρόσωπος του κακού στη Βίβλο είναι το φίδι, το πιο σοφό πλάσμα του θεού («ο δε όφις ην φρονιμώτατος πάντων των θηρίων των επί της γης, ων εποίησε Κύριος ο Θεός», Γένεση, Γ΄1). Τη θέση του ακολούθως πήρε ένα πνεύμα που εκτελεί εντολές του θεού. Σ’ αυτή τη φάση ο θεός είναι πηγή του καλού και του κακού («εγώ κύριος ο θεός …ο ποιών ειρήνην και κτίζων κακά», Ησαΐα ΜΕ΄7). Ο προφήτης Μιχαίας στο βιβλίο Γ΄Βασιλειών ΚΒ΄19-23, "είδε το θεό να κάθεται στο θρόνο του και να στέκεται, δεξιά κι αριστερά όλη η στρατιά του ουρανού και είπε ο θεός: - ποιος θα εξαπατήσει το βασιλιά του Ισραήλ Αχαάβ.... και βγήκε ένα πνεύμα και στάθηκε μπροστά στον κύριο και είπε: -Εγώ θα τον εξαπατήσω. Και είπε ο κύριος: -Πήγαινε να το κάνεις. Και να που ο θεός έδωσε πνεύμα ψεύδους στο στόμα των προφητών του Αχαάβ και μίλησε μέσω αυτών ο θεός για να πάθει κακό.". Το πνεύμα του ψεύδους βρισκόταν μεταξύ των ουρανίων δυνάμεων, κοντά στο θρόνο του θεού, απολαμβάνοντας την εύνοιά του και υπηρετώντας τον!    Τον Σαούλ έπνιγε «πνεύμα πονηρόν παρά Κυρίου» και του σύστησαν οι υπηρέτες τον Δαβίδ, που έπαιζε κιθάρα και «αφίστατο το πνεύμα το πονηρόν», Βασιλ. Α΄, ΙΣΤ΄14-23) [τόσο χάλια έπαιζε, εκτός αν το πνεύμα μισούσε τη μουσική από αντίδραση στη φιλαρμονική του Παραδείσου].   Στο βιβλίο του Ιώβ ο σατανάς  (=αντίπαλος) είναι ένας από τους υιούς του θεού, που περιδιαβαίνει γη και θάλασσα σημειώνοντας παραπτώματα των ανθρώπων ή  δοκιμάζοντας την πίστη τους, για να δώσει  αναφορά στο θεό: "και ιδού ήλθον οι άγγελοι του θεού παραστήναι ενώπιον του Κυρίου και ο διάβολος ήλθε μετ’ αυτών και είπεν ο Κύριος τω διαβόλω: πόθεν παραγέγονας (από πού έρχεσαι;) και αποκριθείς ο διάβολος τω Κυρίω είπε: περιελθών την γην και εμπεριπατήσας την υπ’ ουρανόν πάρειμι" (γύρισα όλη τη γη που είναι κάτω από τον ουρανό κι ήρθα να δώσω το παρών) (Ιώβ Α΄ 6-9). Σ’ αυτό το στάδιο της ιστορίας του ο διάβολος είναι κάτω από τις διαταγές του θεού, αναλαμβάνει αποστολές και δρα με τη θεϊκή συγκατάθεση.  Ονομάζεται για πρώτη φορά με το ελληνικό όνομα διάβολος στη  Σοφία Σολομώντος,  που γράφτηκε στα ελληνικά στην Αλεξάνδρεια τον 1^ο αι. π.Χ. Στο βιβλίο του Ζαχαρία, Γ΄, 1-9:  ο διάβολος  ήταν μέλος της αυλής του Γιαχβέ και κατήγορος του αμαρτωλού αρχιερέα Ιησού μπροστά στο θείο δικαστήριο: «Και έδειξέ μοι Κύριος Ιησούν τον ιερέα τον μέγαν, εστώτα προ προσώπου αγγέλου κυρίου, και ο διάβολος ειστήκει εκ δεξιών αυτού». Διεκδικούσε την ψυχή του αρχιερέα, όμως ο θεός δεν του έκανε τη χάρη...  Δυο βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης γράφουν μια παράξενη ιστορία απογραφής των Ισραηλιτών από τον Δαβίδ. Στο Β΄ Βασιλειών ΚΔ΄,1, την εντολή για απογραφή δίνει ο θεός, ενώ στο Α΄ Παραλειπομένων 21, 1, την δίνει ο διάβολος.  Ο Δαβίδ υπακούει, αλλά ο θεός εξοργίζεται και τον τιμωρεί σφάζοντας 70.000 Ισραηλίτες (άλλος έφταιξε κι άλλοι πλήρωσαν). Η αντικατάσταση του θεού με το διάβολο στην ίδια ιστορία και η αναίτια πρόκληση κακού από το θεό φανερώνει ότι κάποτε θεός και διάβολος συνυπήρχαν ισότιμα. Το επιβεβαιώνει η  θυσία του Εξιλασμού στο Λευιτικό, όπου ο θεός διατάζει τον  Ααρών να διαλέξει δύο τράγους και με κλήρωση να προσφέρει ένα στο θεό κι ένα στον αρχαίο σημιτικό δαίμονα της ερήμου Αζαήλ, που οι Εβδομήκοντα ονομάζουν «αποπομπαίο»: «κλήρον ένα τω κυρίω και κλήρον ένα τω αποπομπαίω» (Λευιτ., ΙΣΤ΄1-10). Ο τράγος του Αζαήλ εγκαταλειπόταν ζωντανός στην έρημο. Η προσφορά ισάξιας θυσίας στο θεό και στο δαίμονα μαρτυρεί ότι ο Γιαχβέ και οι άγγελοί του ανάγονται στις θεότητες του χαναανιτικού και ασσυρο-βαβυλωνιακού πανθέου, στις οποίες ανήκουν και οι «υιοί του θεού» (Γένεσις, ΣΤ΄2) που ζευγάρωσαν με θνητές πριν από τον Κατακλυσμό. Η Βίβλος αναφέρει πολλά παραδείγματα λατρείας  παλαιών θεών από τους Εβραίους, πριν ακόμα επιβληθεί ο Γιαχβέ. Ο Ιουδαϊσμός αποδέχτηκε τα δαιμονικά όντα των μύθων,  τη σουμεριακή θεά της νύχτας Λίλιθ, τις σειρήνες και τους ονοκένταυρους της ερήμου (Ησαϊα,ΛΔ΄13-14), τον Ασμοδαίο, ερωτιάρη περσικό δαίμονα, που φεύγει όταν τον λιβανίσουν με καρδιά και συκώτι ψαριού από τον Τίγρη ποταμό (Τωβίτ, Γ17, Ε8,17), το θαλάσσιο τέρας Λεβιάθαν με τα χάλκινα πλευρά, τη σιδερένια ράχη  και τα εωσφορικά μάτια: «οι οφθαλμοί αυτού είδος Εωσφόρου …. Βασιλεύς πάντων των εν τοις ύδασιν» (Ιώβ Μ, 18- ΜΑ), το τέρας  Βεχεμώθ, που ο θεός έπλασε και μόνο αυτός μπορεί να δαμάσει... (Ιώβ Μ΄:15),  τον άγγελο της καταστροφής Αβαδδών (Αποκ. Ιωάν. θ΄11) και άλλα περίεργα όντα. Η εβραϊκή δαιμονολογία εμπλουτίστηκε καθώς οι Εβραίοι  αφ' ενός δέχονταν επιδράσεις των αρχαίων ανατολικών θρησκειών και αφ' ετέρου προβληματίζονταν με την ανοχή του Πανάγαθου στην επικράτηση του κακού. Ο Ζωροαστρισμός είχε λύσει το πρόβλημα αποδίδοντας κάθε κακό στο σκοτεινό θεό Αριμάν και τους αγγέλους του, αντιπάλους του αγαθού θεού του φωτός και των φωτεινών αγγέλων. Τη διάκριση των πνευμάτων σε αγαθά και πονηρά, αγγέλους και δαίμονες αντέγραψε πρόθυμα ο ιουδαϊσμός, απενοχοποιώντας  το θεό του και χρεώνοντας την ύπαρξη του κακού στους ανταγωνιστές του, τις αρχαίες θεότητες που δαιμονοποιήθηκαν («οι θεοί των εθνών δαιμόνια», Ψαλμ. 95,5).  Στη Σοφία Σειράχ (ΚΑ΄2-3) το κακό συνδέθηκε με την αμαρτία: «φεύγε από αμαρτίας …οδόντες γαρ λέοντος οι οδόντες αυτής αναιρούντες ψυχάς». Ο σατανάς,  αντίγραφο του Αριμάν, εξελίχθηκε από υπηρέτης του θεού σε αυτόνομο ον, υπεύθυνο για κάθε συμφορά και θάνατο, ώστε να απαλλαγεί ο θεός από  ευθύνες: «θεός θάνατον ουκ εποίησεν, ουδέ τέρπεται επ’ απωλεία ζώντων» (Σοφ. Σολ.  Α΄, 13-14). Έπρεπε να δικαιολογηθεί η φθορά των όντων, που βοά ότι τα έργα του θεού δεν ήταν τέλεια, γι αυτό επινοήθηκε ότι  «ο θεός έκτισεν τον άνθρωπον επ’ αφθαρσία και εικόνα της ιδίας ιδιότητος… φθόνω δε διαβόλου θάνατος εισήλθεν εις τον κόσμον» (Σοφ. Σολ.Β΄23-24). Ο διάβολος σταδιακά απόκτησε παντοδυναμία κι έφτασε σε σημείο να θεωρείται «άρχων του κόσμου» (Ιωάν., ΙΣΤ΄,11) και μάλιστα «θεός του αιώνος τούτου» (Β΄ Κορ. Δ΄,4).  Η δικαιοδοσία του  ξεπέρασε κάθε όριο, όταν ο Ιησούς «ανήχθη εις την έρημον υπό του Πνεύματος πειρασθήναι υπό του διαβόλου» (Ματθ. Δ΄1-11). Στην περικοπή που περιγράφει τους τρεις πειρασμούς του Ιησού ο διάβολος με άνεση  κουβαλά το θεάνθρωπο πότε στη στέγη του Ναού και πότε σε κάποια βουνοκορφή και υπόσχεται να τον κάνει κοσμοκράτορα, αν πέσει και τον προσκυνήσει! Αυτός ο μύθος δείχνει την έκταση του κακού στον κόσμο, που έφτασε στο απροχώρητο, ώστε κι ο ίδιος ο θεός να πέφτει θύμα.  Με αγγέλους και δαίμονες ασχολήθηκαν διεξοδικά τα αποκαλυπτικά βιβλία καθώς και οι χριστιανοί «πατέρες» που χρησιμοποιούσαν τα απόκρυφα κείμενα. Το Βιβλίο του Ενώχ που αποδίδεται στον πρόπαππο του Νώε, γράφει για αγγέλους, δαίμονες, δυνάμεις, τα ονόματα και τις ιδιότητές τους. Διηγείται  πώς στα χρόνια του Ιάρεδ, πατέρα του Ενώχ, στην κορυφή του όρους Ερμών (μεταξύ Συρίας και Λιβάνου) κατέβηκαν 200 άγγελοι, Ελωίμ (γιοι του Θεού) ή  Εγρήγοροι, που ζευγάρωσαν με θνητές και γέννησαν τους γίγαντες Νεφελίμ, εξαιτίας των οποίων ο θεός έκανε τον Κατακλυσμό. Οι γίγαντες γέννησαν τα πονηρά πνεύματα που δεν έχουν ανάγκη τροφής ή ποτού, είναι αόρατα και υπεύθυνα για κάθε κακό.    Με τα πνεύματα –πονηρά και αγαθά- ασχολείται και η Καμπάλα, απόκρυφη παράδοση των Εβραίων βασισμένη στην Ιουδαϊκή Βίβλο, το Ταλμούδ, το Γνωστικισμό, το Νεοπλατωνισμό και το Χριστιανισμό. Τα τοποθετεί στους 7 ουρανούς και διδάσκει πρακτικές επικοινωνίας μαζί τους και υπόταξής των με τη θεουργία (ιερή μαγεία).  Οι δεισιδαιμονίες βρίσκουν οπαδούς και θύματα σε κάθε εποχή και σε κάθε κοινωνία. Η θεοποίηση των σκοτεινών ενστίκτων και των παρανοϊκών διαστροφών, η χειρότερη πλευρά του ανθρώπου, καθετί το απόλυτα κακό και απαίσιο έχουν  συμπυκνωθεί στη φιγούρα του όντος που ονομάστηκε σατανάς ή διάβολος και των  λεγεώνων των κακοποιών τεράτων, που τον συνοδεύουν. Αυτό το έκτρωμα της φαντασίας έγινε για άλλους αντικείμενο μίσους και για άλλους αντικείμενο λατρείας. Ο σατανισμός, αιμοσταγής θρησκεία, βάζει το διάβολο της Βίβλου στη θέση του θεού και τον λατρεύει με αιματηρές θυσίες ανθρώπων και ζώων. Η επικίνδυνη αυτή λατρεία εκδηλώθηκε αρχικά ανάμεσα σε μέλη της υψηλής κοινωνίας στη Γαλλία και την  Αγγλία. Η διαστροφή και η δίψα για δύναμη  οδήγησαν άτομα όπως ο   Anton LaVey και ο Aleister Crowley  στην ίδρυση σατανιστικών εκκλησιών. Οι σατανιστές υπογράφουν με το αίμα τους συμβόλαιο με το διάβολο, έχουν δικό τους βάπτισμα, δική τους Βίβλο, σύμβολο την πεντάλφα, τελετουργίες μαύρης μαγείας, ιερείς και ιέρειες…  Αγαπημένη τους μουσική είναι η χέβυ μέταλ και διαπράττουν ακατανόμαστα όργια και εγκλήματα για να ευχαριστήσουν τον  άρχοντα του σκότους. Είναι φοβερό τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, όταν μολυνθεί το μυαλό του από άρρωστες ιδέες και η πιο άρρωστη απ’ όλες είναι η θεοποίηση και λατρεία του κακού.

Παράδεισος και Κόλαση

 Η επικράτηση της ιδέας ότι οι ψυχές είναι αθάνατες, είτε εκ φύσεως είτε κατά χάριν, δημιούργησε την ανάγκη να επινοηθούν τόποι για την αιώνια διαμονή τους. Έτσι ο ιουδαϊκός Άδης (Σεόλ), ενώ αρχικά ήταν απλά χώρος συγκέντρωσης των ψυχών, μετατράπηκε σε τόπο τιμωρίας, στον οποίο προστέθηκαν τα αποτρόπαια χαρακτηριστικά της Γέεννας (κοιλάδα του Εννώμ, χωματερή της Ιερουσαλήμ, όπου έκαιγαν σκουπίδια και πτώματα ζώων και καταδίκων. Η φωτιά που έκαιγε συνεχώς, η αφόρητη δυσοσμία και τα σκουλήκια της σήψης  έδωσαν το πρότυπο της Κόλασης). Παράλληλα το κακό συνδέθηκε με το σατανά, τον εχθρό του θεού και οι άγγελοι χωρίστηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα. Στον Ιώβ ο θεός επέτρεψε να συμβεί το κακό και το επανόρθωσε κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής. Στη Σοφία Σολομώντος η επανόρθωση μετατίθεται μετά θάνατον. Παράδεισος θεωρήθηκε α) ο ίδιος ο θεός: «Δικαίων ψυχαί εν χειρί θεού» (Σοφ. Σολ. Γ΄1), β) ο παράδεισος του Αδάμ στη Μεσοποταμία, μεταξύ Τίγρη και Ευφράτη (Γένεση Β΄, 8-14) γ) το επίγειο βασίλειο του θεού που  υπόσχονταν οι προφήτες, όπου «λύκοι και άρνες βοσκηθήσονται άμα» (Ησαΐας, ΞΕ΄25)  και δ) η βασιλεία των ουρανών, που ταυτίζεται με τους "κόλπους του Αβραάμ" ή τον 3^ο ουρανό, όπου ανέβηκε ο Παύλος. Ο Χριστιανισμός μετακίνησε παράδεισο και κόλαση σε εξωκοσμικές διαστάσεις και κήρυξε το δόγμα της ψυχοσωματικής ανάστασης κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Τελικά επικράτησε η άποψη  ότι στη μέλλουσα ζωή κάθε ψυχή, ανάλογα με τα έργα της, θα βιώνει το θεό είτε ως παράδεισο (πυρ που ζωογονεί και θάλπει) είτε ως κόλαση (πυρ που κατακαίει το κακό).