Αιτιολογικοί μύθοι της Βίβλου

Ο μύθος του Αδάμ και της Εύας  δικαιολογεί την τραγωδία της ανθρώπινης ύπαρξης και την ανάγκη να βρεθεί κάποιος σωτήρας. Η «κατά γράμμα ερμηνεία» του έχει αμφισβητηθεί ήδη από τον Ωριγένη, που έζησε περί το 185-251 μ.Χ.. (Π. Χρήστου, Επετηρίδα Θεολογ. Αριστοτελείου, 1957, τ. 2,σ.81). Εκείνοι που τον πιστεύουν δέχονται ότι ξημεροβράδιαζε χωρίς να υπάρχει ήλιος και φεγγάρι (Κέλσου,"Αληθής λόγος", 178 μ.Χ). Τα φυτά αναπτύχθηκαν χωρίς ήλιο και φωτοσύνθεση, αφού δημιουργήθηκαν την 3^η μέρα, ενώ ο ήλιος την 4^η (Γεν.,Α:1:19); Δεν έβρεχε, πριν εμφανιστεί ο άνθρωπος (Γεν. Β΄5-6), ο οποίος με το που πλάστηκε γνώριζε να μιλά, αν και η γλώσσα είναι προϊόν κοινωνικής συμβίωσης, και ενώ δεν είχε γονείς, γνώριζε τι σημαίνει πατέρας και μητέρα και πως ο άντρας θα τους εγκαταλείψει για χάρη της γυναίκας του.  Τα θηρία και τα πουλιά πλάστηκαν δυο φορές (Γεν. Β19). Ο διάβολος, δημιούργημα του θεού, μπαινόβγαινε  ελεύθερα στον Παράδεισο, όπου τα φίδια μιλούσαν εβραϊκά και περπατούσαν όρθια. Η γνώση ήταν απαγορευμένος καρπός. Ο θεός είχε ανάγκη από ανάπαυση την 7^η μέρα της δημιουργίας. Δεν έδωσε στα πλάσματά του μια δεύτερη ευκαιρία για να επανορθώσουν κ.λπ.  Ο μύθος αυτός είχε άσχημες επιπτώσεις στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς ολόκληρων κοινωνιών. Δαιμονοποίησε τη γνώση, συκοφάντησε τη γυναίκα και αγιοποίησε την τυφλή υπακοή στην εξουσία. Δεν αναφέρεται στα υπόλοιπα βιβλία της Π. Διαθήκης ούτε στα ευαγγέλια, όμως έγινε δόγμα του χριστιανισμού, γιατί χωρίς το προπατορικό αμάρτημα ούτε η θυσία του Χριστού ούτε η Εκκλησία θα χρειαζόταν. Ο Τόμας Πέιν γράφει: "Στον ειδωλολατρικό μύθο ο γίγαντας Εγκέλαδος καταλήγει κάτω από την Αίτνα, για να δικαιολογηθούν οι εκρήξεις του ηφαιστείου. Στο χριστιανικό μύθο, ο σατανάς πέφτει από τον ουρανό στη γη, μπαίνει σ' ένα φίδι και τρυπώνει στον παράδεισο, που φύτεψε σαν κηπουρός ο θεός, όπου πείθει την Εύα να φάει ένα μαγικό μήλο από το δέντρο της γνώσης. Μετά οι μυθοπλάστες, αντί να πλακώσουν το φίδι με κάποιο βουνό από αυτά που η πίστη τους ξέρει να μετακινεί, το άφησαν ελεύθερο να δρα, γιατί έτσι τους βόλευε. Και κατέβασαν στη Γη τον πρωτότοκο γιο του θεού, που είναι γιος του εαυτού του, να πεθάνει στο σταυρό, για τη λαιμαργία μιας γυναίκας." Αν εξηγήσουμε το μύθο αλληγορικά, υπονοεί την αλλαγή του καιρού μετά τη φθινοπωρινή ισημερία, που συμβολίζεται από το δέντρο της γνώσης "στο μέσον" του παραδείσου, το μήλο, που είναι φθινοπωρινό φρούτο και τον αστερισμό του όφεως που εμφανίζεται το φθινόπωρο. Το κακό συμβολίζουν η βαθμιαία πτώση της θερμοκρασίας και ο ερχομός του χειμώνα που νεκρώνει τη φύση (γι αυτό ο θεός έφτιαξε για τους πρωτόπλαστους δερμάτινους χιτώνες). Χαλδαίοι αστρολόγοι έπλασαν τέτοιους μύθους, για να δικαιολογήσουν ουράνια φαινόμενα και την απήχησή τους στη Γη.   Ο παντοδύναμος θεός της Βίβλου δεν μπόρεσε να εξαλείψει το κακό, πριν αυτό επεκταθεί. Η συναναστροφή του με τους πρωτοπλάστους δεν είχε ευεργετικό αποτέλεσμα. Τους είχε πλάσει ατελείς και επιρρεπείς στο κακό, χωρίς γνώσεις, ούτε καν της κατασκευής ρούχων για να φυλαχτούν από το ψύχος, χωρίς τη δυνατότητα να διαλέξουν πώς και πού θέλουν να ζήσουν. Όταν τόλμησαν να επιλέξουν ελεύθερα κάτι, ο θεός θύμωσε. Κι αν δεν το έκαναν αυτοί, θα το τολμούσαν οι απόγονοί τους, γιατί η περιέργεια και  η αμφισβήτηση είναι έμφυτα. Κάτι που ήταν αναπόφευκτο να γίνει, δεν μπορεί να χρεωθεί σαν αμαρτία αυτού που το έκανε, αλλά εκείνου που γνώριζε ότι θα συμβεί και το επέτρεψε. Ο μύθος γράφτηκε για δούλους, ώστε να εκτελούν πιστά τις εντολές του αφέντη και να μην ονειρεύονται να του μοιάσουν, όπως δείχνει η ειρωνεία του θεού «για κοίτα, ο Αδάμ έγινε σαν ένας από εμάς». Ο θεός της Γένεσης προτιμά την αιματηρή θυσία του Άβελ, υποκινεί το φθόνο ανάμεσα στ’ αδέλφια, υπόσχεται στον κακό να τον κάνει αρχηγό του αδελφού του. Προστατεύει τον αδελφοκτόνο από αντίποινα (Γεν. Δ΄ 15) και επιτρέπει στο κακό να πολλαπλασιάζεται, αφού και ο Λάμεχ, απόγονος του Κάιν, έκανε φόνο (Γεν. Δ, 17-24) χωρίς να υποστεί αντίποινα και το ανθρώπινο γένος βάδιζε από το κακό στο χειρότερο.

Για να αιτιολογηθεί η ανάμνηση ενός τοπικού κατακλυσμού  επινοήθηκε ο μύθος σύμφωνα με τον οποίο οι «υιοί του θεού» κατέβηκαν στη γη και παντρεύτηκαν θνητές που γέννησαν γίγαντες. Ο θεός τους καταράστηκε να ζουν μόνο 120 χρόνια (Γεν. ΣΤ΄1-5)! [Συνουσία θεού και ανθρώπων  υπάρχει  και στην Κ. Διαθήκη με τη γονιμοποίηση της Μαριάμ]. Στη συνέχεια ο θεός μετάνιωσε που έφτιαξε τους ανθρώπους κι έκανε κατακλυσμό για να τους πνίξει μεταβάλλοντας όλη τη γη σε ωκεανό με τις ψηλότερες κορφές 15 πήχες κάτω από το νερό! Για να μην κουράζεται δημιουργώντας καινούρια όντα, διέταξε να στριμωχτούν δισεκατομμύρια ζώα σε μια κιβωτό επί 40 μερόνυχτα ή 1 χρόνο, αλλά ξέχασε να βάλει μέσα το Μαθουσάλα. [Όταν γεννήθηκε ο Νώε, ο Μαθουσάλα  ήταν 355 ετών. Ο Νώε στον κατακλυσμό ήταν 600 ετών κι ο Μαθουσάλα  955, άρα σώθηκε χωρίς να μπει στην κιβωτό, αφού πέθανε 969 ετών (Ε΄5,8,21-28)]. Είναι αδύνατη η συλλογή και φροντίδα ενός δείγματος από όλα τα είδη ζώων και η συνύπαρξή τους στον περιορισμένο χώρο ενός πλεούμενου. Όσα κατάφερναν να επιβιώσουν θα λιμοκτονούσαν, λόγω καταστροφής των  οικοσυστημάτων. Εξ άλλου, μόνο η θεωρία  τοπικού κατακλυσμού  εξηγεί γιατί δεν εξαφανίστηκαν οι γίγαντες  π.χ. ο Νεμρώδ, απόγονος του Χαμ, κυνηγός και βασιλιάς της Βαβυλώνας,  ο Γολιάθ  και οι γίγαντες που είδαν οι κατάσκοποι του Μωυσή στη Χαναάν:“ήμασταν μπροστά τους σαν ἀκρίδες” (Αριθμ., ΙΓ΄34).

Για να αιτιολογηθεί η καταστροφή των Σοδόμων από ηφαιστειακή έκρηξη που κατέστρεψε κάποτε 13 πόλεις στη ΝΔ ακτή της Νεκράς Θάλασσας, πλάστηκε ο μύθος για τους διεφθαρμένους Σοδομίτες, που ο Γιαχβέ τους έκαψε ρίχνοντας φωτιά και θειάφι από τον ουρανό κι επέτρεψε μόνο στην οικογένεια του Λωτ να ξεφύγει. Η μεταμόρφωση της κυρίας Λωτ σε στήλη άλατος δικαιολογεί το σχήμα κάποιου όγκου από αλάτι στις αλυκές της περιοχής.

Για την ερμηνεία του φαινομένου της πολυγλωσσίας κατασκευάστηκε ο μύθος του πύργου της Βαβέλ. Ο Γιαχβέ φοβήθηκε, μήπως οι άνθρωποι χτίσουν ένα πύργο ως τον ουρανό και μπαινοβγαίνουν απρόσκλητοι στο παλάτι  του. Δεν μάντεψε τι πρόβλημα  θα δημιουργούσε η σύγχυση των γλωσσών στη διάδοση και μετάφραση της Βίβλου (οι ερμηνευτικές δυσκολίες δημιουργούν αιρέσεις). Στο μύθο αυτό η τιμωρία  συντελείται στη γη. Οι χριστιανοί μετέφεραν αργότερα τις τιμωρίες και τις αμοιβές στον ουρανό και σταμάτησαν το συχνό ανέβα-κατέβα του θεού. [Στο έπος «Φορωνείς», ο Ποσειδώνας τιμώρησε το Άργος με ξηρασία, γιατί προτίμησε για πολιούχο την Ήρα. Ο βασιλιάς Φορωνέας συγκέντρωσε τους κατοίκους κοντά σε μέρη με νερό. Εκεί λόγω διαφοράς  των διαλέκτων επικράτησε σύγχυση. Ο Ερμής έλυσε το πρόβλημα κάνοντας ανακατανομή του πληθυσμού με γλωσσικά κριτήρια. Στον ελληνικό μύθο ο θεός λύνει το πρόβλημα, ενώ στον εβραϊκό  το δημιουργεί.]

Για να δικαιολογήσουν οι Εβραίοι τις διεκδικήσεις τους στη Χαναάν (Παλαιστίνη) επινόησαν το μύθο ότι την χάρισε ο Γιαχβέ στον Αβραάμ, γιο ενός Χαλδαίου μάγου. Ο μάγος Σερούχ από την Ουρ της Μεσοποταμίας, δίδαξε στο γιο του, Ναχώρ, την αστρολογία και τη μαγεία κι αυτός με τη σειρά του στο γιο του, Θάρρα κι αυτός στο γιο του τον Αβραάμ. Από την Ουρ η οικογένεια μετακόμισε στη Χαρράν κι από εκεί ο Αβραάμ ξεκίνησε  να κατακτήσει τη Χαναάν με τον ισχυρισμό πως ο θεός του είπε: «θα σου δώσω πόλεις μεγάλες και ωραίες, που συ δεν έκτισες, σπίτια γεμάτα απ’ όλα τα αγαθά, που συ δεν τα συγκέντρωσες, πηγάδια σκαμμένα στην πέτρα, που συ δεν άνοιξες, αμπέλια και ελαιώνες, που συ δεν φύτεψες….» (Δευτερονόμ. ΣΤ΄ 10-11). Ο μύθος φανερώνει πώς ο μονοθεϊσμός ξεπήδησε από την πολυθεΐα. Ο Αβραάμ επέλεξε από το σύνολο των πατρογονικών του θεών να αφοσιωθεί στη λατρεία ενός –πράξη που έκαναν πολλά άτομα και έθνη, αναγορεύοντας κάποιο θεό προστάτη και πολιούχο-. Όταν πλήθυναν οι απόγονοι του Αβραάμ, εξακολουθούσαν να λατρεύουν κι άλλους θεούς μαζί με τον «ύψιστο θεό» του πατριάρχη τους, που λάτρευε και ο βασιλιάς της πόλης Σαλήμ, ο Μελχισεδέκ (Γεν. ΙΔ΄19).[ Η Σαλήμ ταυτίζεται με την Ιερουσαλήμ]

Για να δικαιολογηθούν κατακτητικές βλέψεις επινοήθηκαν μύθοι για τη δράση των εβραίων φυλάρχων. Η επίσκεψη του Αβραάμ στην Αίγυπτο, το τέχνασμα να δώσει τη Σάρρα γυναίκα στο φαραώ, συστήνοντάς την ως αδελφή του και η εκδίωξή του, αφού του δόθηκαν αποζημιώσεις, φανερώνει προσπάθειες Σημιτών να εγκατασταθούν στην  Αίγυπτο [οι σημίτες Υκσώς εισέβαλαν το 1600 π.Χ. και έμειναν 500 χρόνια. Ο Μανέθων (3^ος αι. π.Χ) τους ονομάζει κτηνοτρόφους]. Κατακτητικές βλέψεις φανερώνει και η υπόσχεση του θεού στον Αβραάμ να του χαρίσει τη γη από το Νείλο ως τον Ευφράτη (Γεν.,ΙΕ΄18). Ο Ιωσήφ ως μάντης (εξηγητής ονείρων) διείσδυσε στο παλάτι. Έγινε φοροεισπράκτορας (επί 7 χρόνια εισέπραττε το 1/5 της σοδιάς των Αιγυπτίων, Γέν. ΜΑ΄33-49).  Ασχολήθηκε με το εμπόριο και την τοκογλυφία (πουλούσε τα εισοδήματα που αποθήκευε, όταν έπεσε πείνα, με αποτέλεσμα να καταχρεώσει τους Αιγύπτιους και να τους πάρει τα κοπάδια και τα κτήματα και να τα δώσει στους συγγενείς του). Για να αποκτήσει σπουδαία θέση πήρε γυναίκα του κόρη ειδωλολάτρη ιερέα. [Οι αρχαιότεροι ήρωες της Βίβλου αγνοούν την εντολή του Δευτερονομίου: «μη γαμβρεύσεις προς τους αλλοεθνείς και την θυγατέρα σου μη δώσεις προς αυτούς και την θυγατέρα αυτών μη λάβεις δια τον υιόν σου» (Δευτερ.Ζ.4).  Η Σάρα πήγε στο χαρέμι του  Αβιμέλεχ και του Φαραώ. Ο Αβραάμ άφησε έγκυο την Αιγύπτια Άγαρ. Η Δείνα πήγε με τον Χαναναίο Συχέμ. Ο Ιωσήφ πήρε την Αιγύπτια Ασενέθ. Ο Μωυσής παντρεύτηκε Μαδιανίτισσα και Αιθιόπισσα (Αριθμ.12.1). Ο  Σαμψών Φιλισταία (όχι την Δαλιδά) και ο Ιερεμίας (6^ος αι. π.Χ) συνιστούσε τέτοιους γάμους, για διείσδυση των Εβραίων στα ξένα βασίλεια (Ιερ.Θ΄.1-6). Ο Έσδρας όμως, γύρω στο 520 π.Χ., με απειλή δήμευσης και εξορίας ανάγκασε τους Εβραίους να διώξουν τις ξένες συζύγους και τα παιδιά τους για να γίνει εθνοκάθαρση (Έσδρας Α΄, Θ΄7-9).] Ο Αβραάμ θεωρείται ως ο πρώτος Εβραίος, όμως οι Εβραίοι δεν ονομάστηκαν Αβρααμίτες, αλλά Ισραηλίτες, από την επωνυμία του Ιακώβ «Ισραήλ» που σημαίνει «αυτός που πάλεψε με το θεό», επομένως ο «δυνατός» (Γεν. ΛΒ΄28). Τα 12 παιδιά του μυθικού αυτού πατριάρχη θεωρούνται γενάρχες των 12 φυλών του Ισραήλ.

Για να δικαιολογηθεί η δημιουργία του Ισραηλιτικού έθνους και η τήρηση αιγυπτιακών εθίμων επινοήθηκε ο μύθος του Μωυσή και της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο. Ο μύθος με το βρέφος που η μητέρα το βάζει σε καλάθι και το ρίχνει στο ποτάμι, αλλά σώζεται και γίνεται βασιλιάς, είναι παραλλαγή του μύθου του Σαργκών Α΄ βασιλιά της Ακκάδ  (2350 π.Χ.) στη Μεσοποταμία. Το ιουδαϊκό ιερατείο προσπάθησε να  παρουσιάσει τον Μωυσή ως Εβραίο, από τη φυλή Λευί και του κατασκεύασε την εξής γενεαλογία: Λευί, 3^ος  γιος του Ιακώβ,   Καάθ, γιος του Λευί, Αμβράμ, γιος του Καάθ, Μωυσής, γιος του Αμβράμ και της Ιωχαβέδ, που ήταν ξαδέλφια, (Έξοδ. ΣΤ΄20). Ανάμεσα στον Ιωσήφ και τον Μωυσή μεσολαβούν 3 γενιές Εβραίων που έζησαν στην Αίγυπτο και ήταν υπεραιωνόβιοι. Η Βίβλος υπολογίζει την παραμονή των Εβραίων στην Αίγυπτο σε 430 χρόνια (Έξοδ., ΙΒ΄40). Σύμφωνα με τη Βίβλο το όνομα Μωυσής προέρχεται από εβραϊκό ρήμα που σημαίνει αυτός που ανασύρθηκε από το νερό. (Έξ. Β΄10: «επωνόμασε δε το όνομα αυτού Μωυσήν λέγουσα: εκ του ύδατος αυτόν ανειλόμην»). Δεν είναι δυνατόν η κόρη του φαραώ, που τον υιοθέτησε να του δώσει εβραϊκό όνομα, αφού οι Εβραίοι ήταν σε δυσμένεια στη χώρα της. Οι χριστιανοί πατέρες παρετυμολογούν, όπως ο Ιώσηπος, το Μωυσής από 2 δήθεν αιγυπτιακές λέξεις: μώυ (νερό) και εσής  (σωσμένος). Ο βρετανός αιγυπτιολόγος Φλίντερς Πέτρι δίνει τη σημασία «γιος» στην αιγυπτιακή λέξη  ms, που διαβάζεται moses [φωνήεντα δεν υπάρχουν στην αιγυπτιακή γραφή. Προστίθενται κατά την προφορά των λέξεων]. Η εξελληνισμένη μορφή της είναι Μωσής. Η λέξη αυτή υπάρχει στο δεύτερο συνθετικό του ονόματος φαραώ π.χ. Άμ-μωσης, Τουθ-μωσης, Ρά-μωσης, όπου το α΄ συνθετικό φανερώνει τη θεότητα από την οποία υποτίθεται ότι καταγόταν ο φαραώ. Τα έθιμα της φαραωνικής αυλής απαγόρευαν να υιοθετηθεί κοινός θνητός. Η βασιλική οικογένεια τεκνοποιούσε με αιμομιξία. Πιθανόν να γινόταν εξαίρεση σε περίπτωση εξώγαμου βασιλικού τέκνου. Αιγυπτιακές επιγραφές αναφέρουν έναν Τούθμωσι, γιο του φαραώ Αμένωφι  Γ΄, που εκστράτευσε στην Αιθιοπία και μετά έγινε αρχιερέας του Ρα στην Ηλιούπολη. Η πληροφορία αυτή συμφωνεί με άλλη, του  Ιώσηπου  («Ιουδαϊκή Αρχαιολογία»), ότι ο φαραώ έστειλε το Μωυσή να πολεμήσει τους Αιθίοπες και μετά, φθονώντας για τη νίκη του, επιχείρησε να τον συλλάβει, αλλ’ αυτός δραπέτευσε. Ο Μανέθων, ο Ιώσηπος και ο Φρόυντ («Μωυσής και μονοθεϊσμός») υποστηρίζουν ότι ο Μωυσής ήταν Αιγύπτιος ευγενής και οπαδός του μονοθεϊσμού που είχε επιβάλει ο Ακενατών. Οι οπαδοί του Ακενατών επαναστάτησαν επί Ραμσή Β΄ και επί Μερνεφθά. Σ’ αυτούς είχαν προσχωρήσει υπολείμματα των νικημένων Υξώς. Μετά το θάνατο του Ακενατών, ο Μωυσής υποτίθεται ότι κατέφυγε στη Μαδιάμ, στο Σινά. Επέστρεψε επί Ραμσή Β΄ και έκανε επανάσταση που απέτυχε (1213 πΧ) και εξορίστηκε. Τον ακολούθησαν Ισραηλίτες (=ισχυροί) και Εβραίοι (επίμεικτος όχλος, ΄Εξοδος ΙΒ΄37-38). Οι συνέπειες των εχθροπραξιών παρουσιάστηκαν στη Βίβλο ως θεόσταλτες πληγές [Ερευνητές τις αποδίδουν σε μόλυνση του Νείλου από τοξικό φύκι που προκαλεί «κόκκινη παλίρροια» ή σε  ραδιενεργή τέφρα του ηφαιστείου της Θήρας (Βήμα science,  Οι δέκα πληγές του Φαραώ…  3/4/ 2010). Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας χρονολογείται το 1450 π.Χ., επί Τούθμωσι Γ΄ ή το 1613 / 1614 π.Χ. (www. physics 4.) επί φαραώ  Κάμωσι.]  Ο Μωυσής ως Αιγύπτιος διατήρησε το αιγυπτιακό του όνομα και τα αιγυπτιακά έθιμα (περιτομή, εορτασμός πάσχα, λατρεία κιβωτού…) και δεν πήρε Εβραία γυναίκα. [«ελάλησε Μαριάμ και Ααρών κατά Μωυσή, ένεκεν της γυναικός της Αιθιοπίσσης ην έλαβε Μωυσής, ότι γυναίκα Αιθιόπισσαν έλαβε» (Αριθμοί, ΙΒ΄1)].

Η Βίβλος, φλύαρη σε ανούσιες λεπτομέρειες, αναφέρει με το όνομά τους πόρνες, παλλακίδες, ακόμα και τις μαμές που ξεγεννούσαν τις Εβραίες [«τη μια αυτών όνομα Σεπφώρα, και το όνομα της δευτέρας Φουά.», Έξοδος, Α΄15], παραλείπει όμως το όνομα του φαραώ που βασίλευε όταν γεννήθηκε ο Μωυσής και όταν έγινε η Έξοδος! Το βιβλίο θρησκευτικών της Α΄ Γυμνασίου γράφει ότι οι περισσότεροι ερευνητές τοποθετούν την Έξοδο στο τέλος του 13^ου αι. π.Χ. Ως καταπιεστή των Εβραίων θεωρούν το Ραμσή Β΄(1290-1224) και φαραώ της Εξόδου το διάδοχό του, Μερνεφθά (1224-1204). Με βάση αυτές τις χρονολογίες ο Μωϋσής γεννήθηκε το 14^ο αι. π.Χ, επί φαραώ Χορεμχέμπ (1319-1292 π.Χ) και ηγήθηκε της εξόδου στην αρχή της βασιλείας του Μερνεφθά. [Η χρονολόγηση των φαραώ διαφέρει από ιστορικό σε ιστορικό. Στη Wikipedia η βασιλεία του Ραμσή Β΄ χρονολογείται από το 1279 ως το 1213 π.Χ. και του Μερνεφθά από το 1213 ως το 1204 π.Χ.]. Με δεδομένο ότι  ο Μωυσής ήταν κατά την Έξοδο  80 ετών, προκύπτει ότι γεννήθηκε επί φαραώ Σέθ Α΄(1294-1279) της 19^ης Δυναστείας, άρα κοντά στην εποχή του Τρωικού πολέμου (1209 π.Χ., Πάριο Χρονικό, 1250 π.Χ. κατά τον Ηρόδοτο) και της μάχης του Καντές στη Συρία μεταξύ Αιγυπτίων και Χετταίων (1274 π.Χ.) με νικητή το Ραμσή Β΄.  Αν οι Εβραίοι εγκαταστάθηκαν στην Αίγυπτο το 1643 (Το σόι του Ιακώβ που διείσδυσε εκεί με τον Ιωσήφ ήταν ποιμένες νομάδες, σαν τους «βασιλείς-ποιμένες» Υκσώς που εισέβαλαν το 1650 κι έμειναν ως το 1550) και αν παρέμειναν 430 χρόνια (Έξοδ., ΙΒ΄40), τότε η Έξοδος έγινε το 1213 π.Χ. (τέλος βασιλείας Ραμσή Β΄- αρχή βασιλείας Μερνεφθά.) Η ζωή και η δράση του Μωυσή μπαίνουν στο πλαίσιο μιας Σημιτικής Δυναστείας που διείσδυσε στην  Αίγυπτο, υφάρπαξε την εξουσία, έγινε μισητή στους κατοίκους και τελικά εκδιώχτηκε. Ο Μωυσής φεύγοντας πήρε μαζί του τα οστά  του Ιωσήφ (Έξ. ΙΓ΄19), που ήταν το 11^ο παιδί του Ιακώβ και σε ηλικία 17 ετών, τα αδέλφια του τον πούλησαν στην Αίγυπτο (Γέν. ΛΖ΄2), όπου έζησε 93 χρόνια και πέθανε 110 ετών (Γέν. Ν΄26). [πρώτο δείγμα λατρείας ιερών λειψάνων που άνθησε αργότερα στο χριστιανισμό και προήλθε από την Αίγυπτο.]  Εβραίοι και χριστιανοί ιστορικοί είχαν πηγή πληροφοριών την Ιστορία του Αιγύπτιου  Μανέθωνα  («Αιγυπτιακά», 280 π.Χ.). Όμως διόρθωναν ονόματα και χρονολογίες για να στηρίξουν τις απόψεις τους, π.χ., οι χριστιανοί ήθελαν να αποδείξουν ότι ο Μωυσής ήταν αρχαιότερος και ανώτερος από τους Έλληνες. Έτσι τα σωζόμενα αποσπάσματα έχουν νοθευτεί. Στη χρονολόγηση βοηθούν τα αρχαιολογικά ευρήματα, ιδίως οι επιγραφές που αναφέρουν ιστορικά ονόματα.  Οι οπαδοί της Βίβλου προσπάθησαν μάταια να τεκμηριώσουν την ύπαρξη και δράση του Μωυσή. Τελικό συμπέρασμα είναι ότι η μετακίνηση  ενός σημιτικού φύλου, εξαιτίας  γενικής αναστάτωσης,  λιμού και πολέμων στο τέλος της Εποχής του Χαλκού καταγράφηκε αιώνες μετά και έγινε το έπος του ιουδαϊσμού («Η τραγελαφική Έξοδος των Εβραίων από την Αίγυπτο», www.pare-dose). Αντίθετα με τη Βίβλο, τα Έπη του Ομήρου οδήγησαν στην αποκάλυψη του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Οι ανασκαφές στις Μυκήνες και την Τροία δικαίωσαν τον Όμηρο, ενώ οι ανασκαφές στην Παλαιστίνη απογοήτευσαν όσους περίμεναν να βρουν τις θεοχάρακτες πλάκες του Μωυσή, τη χρυσή Κιβωτό με τις στάμνες του μάνα ή τα μεγαλοπρεπή ερείπια από τα ανάκτορα του Δαβίδ και του Σολομώντα. Ο Μανέθων ήταν αρχιερέας στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου, που η Βίβλος ονομάζει Ων (Έξοδος Α΄,11) [από το όνομα του Ατών (ήλιου) που λατρευόταν εκεί]. Τις πληροφορίες του τις πήρε από  τα αρχεία του ναού.  Ο Ιώσηπος (1^ος αι. μ.Χ.) τις αντέγραψε στο «Κατ’ Απίωνος» (Βιβλίο Α,26-31), διορθώνοντας τον Ωρ (1319-1292) σε Αμένωφι. Σύμφωνα με τον Μανέθωνα ο  Ωρ ήθελε να δει τους θεούς και ένας θεός ήρθε στον ύπνο του και του είπε ότι για να εισακουστεί, πρέπει να καθαρίσει την Αίγυπτο από τα μιάσματα. Ο φαραώ συγκέντρωσε 80.000 λεπρούς και ασθενείς και τους έκλεισε σε λατομεία, ανατολικά του Νείλου, στην Ηλιούπολη. Τότε 70 λεπροί ιερείς με αρχηγό τον Οσαρσήφ (Μωυσή) ίδρυσαν δική τους θρησκεία, την εβραϊκή και έφυγαν από την Αίγυπτο για να πάνε στην Παλαιστίνη. Η αλλαγή ονόματος (Οσαρσήφ- Μωυσής) σηματοδοτούσε την αλλαγή ιδεών και ζωής, όπως στην περίπτωση του Άβραμ που έγινε Αβραάμ και του Αμένωφι Δ΄, (1351-1334) που έγινε Ακενατών (αρεστός στον Ατών). Ο Μωυσής, αρχιερέας του Ακενατών, μετά το θάνατο εκείνου έφυγε από την Αίγυπτο λόγω δίωξης των ατωνιστών. Ο Ωρ (Ωρόχεβις ή Χορεμχέμπ) με πρόφαση το όνειρο που αναφέρει ο Μανέθων καθάρισε την Αίγυπτο από τους οπαδούς του Ατών. Ο Λυσίμαχος από την Αλεξάνδρεια (2^ος αι. μ.Χ.),  ονομάζει το φαραώ "Βόκχορι", συμφωνεί ότι οι Ιουδαίοι της Αιγύπτου ήταν λεπροί κι άλλους πνίγει στη θάλασσα κι άλλους εξορίζει στην έρημο, όπου βάζει το Μωυσή να γίνεται αρχηγός τους και να τους οδηγεί στην Παλαιστίνη.  Ο Ιώσηπος γράφει ότι ο Μωυσής δεν ήταν Ηλιουπολίτης ιερέας ούτε λεπρός. Η Βίβλος όμως αποκαλύπτει ότι  η αδελφή του, η Μαριάμ, έπαθε λέπρα (Αριθμοί, ΙΒ΄10) και ο ίδιος αφιερώνει ολόκληρο κεφάλαιο στο  Λευϊτικό (κεφ. ΙΔ΄) και στους Αριθμούς (Κεφ. Ε) για την αντιμετώπιση της λέπρας με ράντισμα από αίμα πουλιού, δεμένου με κόκκινη κλωστή, ξύρισμα όλων των τριχών του σώματος του λεπρού και θυσία δυο αρνιών, για  συγχώρηση  αμαρτιών, αφού τότε  θεωρούσαν κάθε αρρώστια ως συνέπεια αμαρτίας. Σύμφωνα με τη Βίβλο, ο φαραώ που κατεδίωξε τους Εβραίους πνίγηκε στην Ερυθρά. Όμως ούτε ο Ραμσής Β΄ ούτε ο Μερνεφθά  πνίγηκαν. Οι πολεμικές επιτυχίες τους χαράχτηκαν σε πέτρινες στήλες και οι μούμιες τους φυλάσσονται στο Μουσείο του Καϊρου! Ενδιαφέρον παρουσιάζει η «στήλη του Μερνεφθά» (1200 π.Χ), μαύρη πλάκα από γρανίτη, ύψους πάνω από 3 μέτρα, όπου ο Μερνεφθά καυχιέται για μια νικηφόρα εκστρατεία. Μεταξύ των ηττημένων αναφέρει την πόλη Ιεζρήλ της Χαναάν, που θεωρήθηκε ως η πρώτη και μοναδική αναφορά του Ισραήλ στην αρχαία Αίγυπτο, όμως, επειδή η λέξη είναι δυσανάγνωστη,  αμφισβητείται. Αν πρόκειται για το Ισραήλ, καταρρίπτεται η σαραντάχρονη πορεία των Εβραίων στην έρημο και αποκαλύπτεται ότι ηττήθηκαν και αιχμαλωτίστηκαν από τους Αιγυπτίους μέσα στην πατρίδα τους. Ο Μωυσής κατά την Έξοδο ηγήθηκε σε ένα πλήθος  Εβραίων και άλλων φυλών. Η Βίβλος αναφέρει 600.000 Ισραηλίτες και ανάμεικτο όχλο στον οποίο πρέπει να υπήρχαν δυσαρεστημένοι  κάτοικοι της Αιγύπτου. Στη διώρυγα (πρόδρομο του Σουέζ, έργο του Ραμσή Β΄) οι διώκτες παγιδεύτηκαν  και πνίγηκαν. Ο Μωυσής πέρασε την Ερυθρά Θάλασσα επωφελούμενος από άμπωτη (Εξ.ΙΔ΄21-22) και βάδισε προς Χαναάν καταπνίγοντας συνεχείς εξεγέρσεις του λαού του (όταν προσκύνησαν το χρυσό μοσχάρι, σκότωσε 3000).«Κατά τη διαδρομή προς την Παλαιστίνη διαμόρφωσε το εθνοθρησκευτικό δόγμα του εβραϊσμού» (Science Wiki).  Με χαλινάρια τη θρησκεία και τη νομοθεσία επέβαλε πειθαρχία στο πλήθος και του έδωσε εθνική ταυτότητα. Ο Ισραηλιτικός λαός πήρε υπόσταση από τη στιγμή που απόκτησε δικό του θεό  και δικούς του νόμους, κι ας ήταν δάνεια από άλλους πολιτισμούς. Ο Μωυσής, είτε ιστορικό πρόσωπο είτε μύθος, έκανε το θεό αυτόκλητο ηγέτη ενός λαού, απαγορεύοντας με ποινή θανάτου να διαλέξει ο ίδιος ο λαός το θεό του. Ο θεός του Μωυσή μεταβλήθηκε από Ατών- Ήλιος σε θεό της φωτιάς και του πολέμου. Η προέλευσή του σκεπάστηκε με πέπλο μυστηρίου. Ακόμα και το όνομά του αποσιωπήθηκε. Ο Μωυσής, για να εμπνεύσει  φόβο προς το θεό του, εφάρμοσε τη μέθοδο των θαυμάτων. Εμφάνιζε στο λαό «τη δόξα του Γιαχβέ», δηλαδή τη φωτιά που άναβε στο «θυσιαστήριο» με νάφθα και εύφλεκτα υλικά -μυστική συνταγή των ιερατείων της Μέσης Ανατολής-. Ο καπνός που δημιουργούσε καθώς άναβε τη φωτιά, ήταν η θεϊκή «νεφέλη» που γέμιζε το θυσιαστήριο και προκαλούσε έκπληξη και φόβο. Η μορφή του νομοθέτη και εθνάρχη Μωυσή που επικοινωνούσε άμεσα με το θεό, ήταν το πρόσχημα του ιουδαϊκού ιερατείου για να επιβάλλει με σκληρότητα στο λαό την τήρηση του "Νόμου"  που κατέγραψε στην Πεντάτευχο ή Τορά (5 πρώτα βιβλία της Βίβλου: Γένεσις, Έξοδος, Λευιτικό, Αριθμοί, Δευτερονόμιο). Ακόμη και να είχε γράψει κάτι ο Μωυσής (σε ιερογλυφικά ή σφηνοειδή) αυτό θα είχε καταστραφεί με τους πολέμους. Κατά καιρούς και εξ αιτίας ταραχών και καταστροφών ο Νόμος ξεχνιόταν, αλλά μόλις η κατάσταση εξομαλυνόταν, το ιερατείο τον διατύπωνε ξανά, δίνοντας έμφαση στα σημεία που θεωρούσε πιο σημαντικά: π.χ. μετά την επιστροφή από τη Βαβυλώνια αιχμαλωσία (6^ος αι. π.Χ.), ο Έσδρας κατέγραψε το μωσαϊκό νόμο και τον ανακοίνωσε στο λαό, δίνοντας έμφαση στην εντολή της εθνοκάθαρσης (να μην κάνουν γάμους με αλλοδαπούς και να διώξουν τις αλλοδαπές συζύγους και τα παιδιά τους ). Ο Φρόυντ, σχετικά με το μυστήριο του θανάτου του Μωυσή, υποστηρίζει ότι δολοφονήθηκε από τους Εβραίους, που δεν άντεχαν άλλο την καταπίεση.

Ανακεφαλαιώνοντας συμπεραίνουμε ότι:

*Έξοδος από την Αίγυπτο προς τη Χαναάν το 13^ο αι. π.Χ δεν ήταν δυνατόν να γίνει, γιατί  τη Χαναάν από το 14^ο ως το 12^ο αι. κατείχε η Αίγυπτος και κατοικούσαν ήδη εκεί  Ισραηλίτες  (στήλη Μερνεφθά). 

*Το Πάσχα ήταν αιγυπτιακή εορτή κατά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας, μεταξύ 30 Μαρτ. και 27 Απριλ. Οι Εβραίοι δικαιολόγησαν την τήρηση αυτού του εθίμου  επινοώντας τη διάβαση της Ερυθράς θάλασσας.

 *Για τον ιδρυτή και νομοθέτη του Ισραήλ Μωυσή υπάρχουν μόνο υποθέσεις ότι μάλλον έζησε το 14^ο ή 13^ο αι. π.Χ. και ήταν Αιγύπτιος ευγενής, ιερέας του Ατών (Κέλσος ,Αληθής Λόγος 3,5. -Φρόυντ, «Φαινομενολογία των Θρησκειών»). Η υπόθεση αυτή συμφωνεί με τα μυστικά μαγείας που γνώριζε (Έξοδος Ζ΄).

 *Η Ιεριχώ ήταν ατείχιστη, χωρίς ίχνη καταστροφής την εποχή του Χαλκού, ενώ στη Βίβλο έχει ισχυρά τείχη, που σωριάστηκαν με τελετουργικά σαλπίσματα των Εβραίων.

 *Οι Εβραίοι ήταν νομάδες της Χαναάν που μετακινήθηκαν προς Β (βασίλειο Ισραήλ) λόγω καθόδου των λαών της θάλασσας. Άκμασαν μετά τον 9^ο αι. π.Χ που ο φαραώ Σεσόνκ ή Σουσακίμ (Β΄Παραλειπομ. ΙΒ΄2/Β΄Βασιλ.Η΄7) κατέστρεψε πόλεις της Παλαιστίνης, επί Ροβοάμ (γιος του Σολομώντα). Μεταξύ των πόλεων, που αναφέρονται στην επινίκεια στήλη του Καρνάκ, δεν υπάρχει η Ιερουσαλήμ, γιατί ήταν τότε ποιμενικός οικισμός. Αν ο Σεσόνκ είχε λεηλατήσει το χρυσάφι του Ναού, δε θα την παρέλειπε. [Στη Μεγγιδώ, στο όρος Κάρμηλο, βρέθηκε θραύσμα επινίκιας στήλης με το όνομα του φαραώ αυτού.]

Άλλοι  μύθοι της Βίβλου:

Η κατασκευή του ουράνιου τόξου από το Γιαχβέ, σαν υπόσχεση ότι δεν θα ξανακάνει κατακλυσμό.

Η κατάρα του Νώε στον αγέννητο εγγονό του, Χαναάν, να είναι δούλος των αδελφών του (Γεν. Θ 25-26) επειδή ο Χαμ γέλασε όταν ο Νώε μέθυσε και ξεβρακώθηκε. [Η Βίβλος εκθέτει τους ήρωές της (Νώε μεθύστακας, Λωτ αιμομίκτης, Αβραάμ παιδεραστής, Ιακώβ ψεύτης και κλέφτης, Σολομών θηλυμανής και ειδωλολάτρης, Δαβίδ μοιχός …)]

Το σταμάτημα της πορείας του ήλιου και του φεγγαριού με εντολή του Ιησού του Ναυή και η πτώση λίθων μεγάλων εξ ουρανού (Ι. Ναυή Ι΄11).

Η οπισθοχώρηση της πορείας του ήλιου (Ησαΐας ΛΗ΄8).

Ο πόλεμος των άστρων κατά του Σισάρα (Κριτές, Ε΄20).

Η πάλη του Ιακώβ  με το θεό (αρχικά άνθρωπο, μετά άγγελο και τέλος θεό: Γεν. ΛΒ΄ 24-31).

Ο Πετεφρής, ευνούχος αρχιμάγειρας του φαραώ, είχε γυναίκα (Γένεση ΛΘ΄1). 

Το κακό πνεύμα έφευγε από τον Σαούλ, όταν ο Δαβίδ έπαιζε κιθάρα 

Ο βασιλιάς Ασά πέθανε, επειδή ζήτησε τη βοήθεια των γιατρών και όχι του θεού, όταν αρρώστησε (Β΄Παραλειπομ. ιστ΄11-13).

Η νεκρανάσταση του μοναχογιού της χήρας από τον Ηλία και τον Ελισσαίο  (Γ΄Βασιλ.ΙΖ 8-24/Δ΄ Βασιλ. Δ΄32-37).

Το στοίχημα του θεού με το διάβολο για την πίστη του Ιώβ.

Η επιβίωση του Ιωνά τρεις μέρες στην κοιλιά του κήτους  κ.λπ.

Πίσω από την ανθρωπόμορφη θεϊκή φιγούρα του Γιαχβέ κρύβεται το ιερατείο που: Λατρεύει το χρυσάφι και τα υλικά αγαθά και απαιτεί την καλύτερη μερίδα από τα εισοδήματα του λαού, χωρίς να κοπιάσει. Αγαπά στοιχήματα (στοιχημάτισε με το σατανά: Ιώβ, Α: 8-12), κληρώσεις (έκανε να πέσει ο κλήρος στον Ιωνά, Α: 4-7), αινίγματα («έτσι λέει ο Κύριος, ποιο είναι το έγγραφο διαζυγίου της μάνας σας, με το οποίο την ξαπόστειλα; Ή σε ποιο δανειστή σας πούλησα;», Ησαΐα,Ν΄1) και προβλέψεις («αύριο την ίδια ώρα στην πύλη της Σαμάρειας θα πουλιούνται για ένα σίκλο 2 μέτρα κριθάρι...»,Δ΄Βασιλ. Ζ΄ 18).  Τιμωρεί απάνθρωπα για ασήμαντες παραβάσεις τον απλό λαό, αλλά όχι τους ισχυρούς. Διδάσκει σαν τοκογλύφος να υποδουλώνουν τους άλλους λαούς με χρέη (Δευτ. ΙΕ΄6). Γνωρίζει τα μυστικά της μαγείας, της μαντικής και ονειροκριτικής. Οι ιατρικές γνώσεις του είναι κομπογιαννίτικες π.χ. για δαγκώματα φιδιών κατασκευάζει ένα χάλκινο φίδι (Αριθ.ΚΑ΄9). Για τη θεραπεία της λέπρας διατάζει θυσία πουλιών και αμνού, ραντισμό του ασθενούς με το αίμα των θυμάτων και ξύρισμα (Λευιτ.ΙΔ΄4-20). Για τη θεραπεία πληγής συνιστά κατάπλασμα από σύκα (Ησαΐας, ΛΗ΄21). Ως αντίδοτο για δηλητηριώδη τροφή λέει να προσθέσουν αλεύρι στη χύτρα (Δ΄Βασιλ. Δ΄39-41). Ασχολείται με την αστρολογία, όμως αγνοεί την αστρονομία και νομίζει ότι ο ήλιος γυρίζει γύρω από τη γη (Ι.Ναυή, Ι/12-13, Εκκλ. Α5) και, όταν τον διατάζει, οπισθοχωρεί  (Ησαΐας, ΛΗ΄8 ). Θεωρεί τη γη ακίνητη, επίπεδη, τετράγωνη, σαν σπίτι με θεμέλια (Σαμ. Β 22- 16 -Ιώβ, Η΄6 Παροιμ.,Η29, Ιεζ. Ζ 2) και τη σελήνη αυτόφωτη (Ησαΐας, ΙΓ 10 / Λ: 26)...  Το ιουδαϊκό ιερατείο θεουργούσε χρησιμοποιώντας παραισθησιογόνα φυτά (μανδραγόρα, ερυσίβη, βότανα, ρίζες),  νάφθα και μαγικά φίλτρα. Ο Μωυσής στην έρημο του Σινά παρουσίασε ως ουράνιο άρτο (μάνα) τους αφράτους σπόρους αρωματικού φυτού που μετέφερε ο αέρας. Τόσο θεϊκός ήταν αυτός ο άρτος, που την επομένη σκουλήκιαζε και πίκριζε.  Ως θαύμα παρουσίασε και το πέρασμα ορτυκιών που αποδημούσαν προς την Αφρική και οι Εβραίοι εύκολα τα έπιαναν και  χόρταιναν την πείνα τους. Για να τιμωρήσει τους πιο απαιτητικούς, έβαλε συνεργάτες του να δηλητηριάσουν το μερίδιό τους και απέδωσε το θάνατό τους στην οργή του Γιαχβέ, ώστε να φοβηθούν οι υπόλοιποι και να σταματήσουν να γκρινιάζουν πότε για νερό, πότε για ψωμί και πότε για κρέας. Απειλούσε μάλιστα ότι ο Γιαχβέ, αν δεν συμμορφώνονταν θα τους θανάτωνε ( Εξ.ΛΓ΄5) και «εφοβούντο τον Μωυσήν πάσας τας ημέρας της ζωής αυτού» (Ιησούς Ναυή Δ΄14.)  Άλλο «θαύμα» έκανε στην έρημο της Μερρά, όπου πρόσταξε να αντλούν το πικρό νερό  μιας πηγής, μέχρι να έρθει στην επιφάνεια το  πόσιμο. Θαύμα θεωρούσαν και το άναμμα της φωτιάς για τη θυσία με «παχύ ύδωρ», το λεγόμενο «νέφθαρ», εύφλεκτο υγρό (νάφθα), που αναφλέγεται και δεν σβήνει με νερό, μέθοδο γνωστή και στους ζωροάστρες της Περσίας. Με αυτό άναψαν φωτιά για θυσία ο Ηλιού στο Κάρμηλο (Γ΄Βασιλ. ΙΗ΄21-27) και ο Νεεμίας τον 5^ο αι. π.Χ στο Ναό(Β΄ Μακκαβ. Α.9-36). Ο Ηλιού ήταν ειδικός στα τεχνάσματα με τη φωτιά. Η Βίβλος περιγράφει πώς έκαψε ζωντανούς 100 στρατιώτες Εβραίους (Βασιλ.,Α:9-10). Η κατασκευή προφητειών ήταν άλλη προσφιλής ασχολία του ιερατείου και είχε μεγάλη απήχηση. Πολλές από τις προφητείες λέγονταν «κατόπιν εορτής», ενώ άλλες εκπληρώνονταν από τους ίδιους τους προφήτες π.χ. ο Ηλιού είπε στο βασιλιά Ιωράμ ότι θα πεθάνει με συμπτώματα δηλητηρίασης (Β΄Παραλειπ. ΚΑ΄14-19) και φρόντισε να εκπληρωθεί η προφητεία του σε δυο μέρες.

*****