Επιστολές Πέτρου –Ομοιότητες επιστολών Πέτρου και Παύλου

Δύο  επιστολές της Καινής Διαθήκης αποδίδονται στον απόστολο Πέτρο, παρ’ όλο που διαφέρουν στη γλώσσα και το ύφος. Ίσως οι διαφορές οφείλονται στον γραφέα (ο Σιλουανός  υπογράφει την Α΄ επιστ.), αφού ο Πέτρος δεν ήταν μορφωμένος, ώστε να χειρίζεται τον ελληνικό λόγο και υπαγόρευε τις επιστολές σε συνεργάτες του. Οι επιστολές απευθύνονται στους χριστιανούς της ΒΔ Μικράς Ασίας,  όπου δεν κήρυξε ο Πέτρος. Στην Α΄ επιστολή η Δευτέρα Παρουσία αναμένεται άμεσα, ενώ στη Β΄ αναβάλλεται επ’ αόριστον. Εκείνοι που θεωρούν γνήσιες τις επιστολές τις χρονολογούν μεταξύ 60-64 (θάνατος Πέτρου) επί Νέρωνα. Άλλοι τις χρονολογούν μεταξύ 90-96, επί Δομιτιανού, λόγω της πληροφορίας ότι είχαν «κοιμηθεί» οι απόστολοι, όταν γράφτηκαν οι επιστολές (Β΄,γ΄4). Άλλοι θεωρούν τη Β΄ επιστολή έργο Ιουδαιοχριστιανού των μέσων του 2^ου αιώνα, που μιμήθηκε τις επιστολές του Παύλου Προς Εφεσίους και Ρωμαίους.

 

Α΄ Επιστολή Πέτρου (επιλογή χωρίων)

Η επιστολή απευθύνεται σε Ιουδαίους της «διασποράς Πόντου, Γαλατίας, Καππαδοκίας, Ασίας και Βιθυνίας», που έγιναν χριστιανοί με «πρόγνωση του θεού, αγιασμό του πνεύματος και ραντισμό αίματος Ιησού Χριστού» (α΄1-2). Ο ραντισμός αίματος ίσως ήταν πρώιμη μορφή θείας μετάληψης. Όσο για την πρόγνωση του θεού, σημαίνει τον προκαθορισμό των εκλεκτών που θα σωθούν. Ο Πέτρος συστήνεται ως «πρεσβύτερος και μάρτυς των του Χριστού παθημάτων και της μελλούσης αποκαλύπτεσθαι δόξης κοινωνός» (ε΄1). Προειδοποιεί ότι η Δευτέρα Παρουσία θα συμβεί εντός ολίγου («ολίγον άρτι», α΄6) και θα εκπληρωθούν οι προφητείες «εν καιρώ εσχάτω» (α΄5), της επανόδου του Χριστού ως κριτή («εν αποκαλύψει Ιησού Χριστού» α΄13). Γράφει: «πάντων το τέλος ήγγικε...» δ΄7) και καλεί τους πιστούς να γίνουν «τέκνα υπακοής» (α΄14) επισείοντας το φόβο της κόλασης: «ει ο δίκαιος μόλις σώζεται, ο ασεβής και αμαρτωλός πού φανείται;» (δ΄18). Να αφήσουν κάθε φροντίδα τους στο θεό «Πάσαν την μέριμναν υμών επιρρίψαντες επ’ αυτόν» (ε΄7) και να φροντίζουν μόνο για την ψυχή τους! Η σάρκα πρέπει να υποστεί παθήματα και κακώσεις, ώστε να παύσει να αμαρτάνει: «ο παθών εν σαρκί πέπαυται αμαρτίας» (δ΄1). [Στην εποχή μας αυτή η αντίληψη έχει ξεπεραστεί. Ακόμη και οι καλόγεροι φροντίζουν για την υγεία και καλή κατάσταση του σώματος και καταφεύγουν συχνά στην ιατρική φροντίδα.] Ο Πέτρος κάνει κήρυγμα υποταγής: «Υποταχθείτε λοιπόν σε κάθε άνθρωπο για χάρη του Κυρίου, είτε βασιλιά, επειδή υπερέχει, είτε ηγεμόνες, επειδή τους στέλνει ο θεός εις εκδίκησιν των κακοποιών και έπαινο των αγαθοποιών… Ως δούλοι θεού τον θεόν φοβείσθε, τον βασιλέα τιμάτε» (β΄13-14). [Είναι δυνατόν να γράφτηκαν αυτά από ένα χριστιανό την εποχή του Νέρωνα; Πιο φυσικό θα ήταν να γράφτηκαν επί Μ. Κωνσταντίνου, γι αυτό παρουσιάζουν το βασιλιά σαν όργανο του θεού και απαιτούν υποταγή και τιμή στο πρόσωπό του.]  Ακόμη και στους κακούς αφέντες πρέπει να υποτάσσονται με φόβο οι πιστοί και να υποφέρουν λύπες πάσχοντας αδίκως (β΄18-20) [Τα αφεντικά μπορούσαν να κοιμούνται ήσυχα εφόσον η εκκλησία ανέλαβε την προάσπιση των συμφερόντων τους και την εκπαίδευση τέλειων δούλων, που θα βλέπουν το θεό στο πρόσωπο του πιο κακού αφέντη.] Όλοι πρέπει να υποτάσσονται σε όλους («πάντες δε αλλήλοις υποτασσόμενοι», ε΄5). [Τα αφεντικά εξαιρούνται, γιατί αντιπροσωπεύουν το θεό.]  Οι γυναίκες πρέπει να υποτάσσονται στους άντρες τους (γ΄1) έχοντας υπόδειγμα τη Σάρρα, που  αποκαλούσε κύριό της τον Αβραάμ (γ΄6). [Ο Αβραάμ προξένευε τη Σάρρα ως αδελφή του σε βασιλιάδες, όπως ο φαραώ της Αιγύπτου και ο Αβιμέλεχ των Γεράρων  και αφού εισέπραττε πλούσια προίκα, αποκάλυπτε ότι ήταν γυναίκα του και ζητούσε αποζημιώσεις. Ο Πέτρος  γράφει ότι η Σάρρα αγαθοποιούσε, αλλά σύμφωνα με τη Βίβλο, κακοποιούσε την παιδίσκη Άγαρ, που πρώτα την έδωσε στον Αβραάμ να την καταστήσει έγκυο και μετά την έδιωξε για να πεθάνει στην έρημο με το μωρό της. Πόσο περήφανη μπορεί να νιώθει μια χριστιανή, όταν θεωρείται «τέκνο της Σάρρας»; (γ΄6)] Από τα νερά του κατακλυσμού, λέει ο Πέτρος,  σώθηκαν 8 ψυχές ως «αντίτυπον» της σωτηρίας που παρέχει το βάπτισμα (γ΄21). [Όμως ο Νώε και η 7μελής οικογένειά του κλείστηκαν στην κιβωτό για να σωθούν από τα νερά. Εκείνοι που βούτηξαν, πνίγηκαν. Οπότε αντί για βάπτισμα έπρεπε να γίνεται κρουαζιέρα, χωρίς καταδύσεις.] Ο Ιησούς έκανε κήρυγμα στα φυλακισμένα πνεύματα εκείνων που πνίγηκαν στον κατακλυσμό του Νώε (γ΄19-20) [Άγνωστο τι είπε και ποια απήχηση είχε το κήρυγμα]. Μετά την περιοδεία του στις φυλακές του Άδη, ανέβηκε στον ουρανό «εν δεξιά του θεού… υποταγέντων αυτώ αγγέλων και εξουσιών και δυνάμεων» (γ΄22) [αντιγραφή από επιστολή του Παύλου (Εφεσίους α΄21-22).] [Ο θεός της απόκρυφης ιουδαϊκής γραμματείας είχε το βασίλειό του πέρα από τον έβδομο ουρανό. Της Καινής Διαθήκης κατοικοεδρεύει στον τρίτο ουρανό, όπου τον επισκέφτηκε ο Παύλος. Λίγοι αμφέβαλλαν για την αξιοπιστία της χριστιανικής κοσμολογίας. Μπορούσαν λοιπόν οι θεολόγοι να κτίζουν παλάτια εκεί ψηλά και να τοποθετούν αγγέλους και αγίους μέσα σε αιθέριους τόπους χλοερούς. Σήμερα γνωρίζουμε ότι το αχανές διάστημα είναι γεμάτο θανατηφόρες ακτινοβολίες, διαστημικούς βράχους, κομήτες που διαγράφουν επικίνδυνες τροχιές, άστρα που εκρήγνυνται εκτοξεύοντας καυτά υλικά, μαύρες τρύπες που καταπίνουν ακόμα και το φως και άλλα τέτοια αντικείμενα.]  Η επιστολή κλείνει με ασπασμούς: «ασπάζεται υμάς η εν Βαβυλώνι συνεκλεκτή και Μάρκος ο υιός μου» (ε΄13). Σύμφωνα με τον Π. Τρεμπέλα «συνεκλεκτή» ονομάζει ο Πέτρος την εκκλησία της Ρώμης και  πνευματικό  γιο του τον Μάρκο. Γιατί όμως να μην εννοεί τη γυναίκα του και το γιο τους, αφού ήταν παντρεμένος, όπως και άλλοι απόστολοι, [ο Παύλος γράφει: «μήπως δεν έχουμε εξουσία να περιφέρουμε αδελφή-γυναίκα όπως και οι άλλοι απόστολοι και οι αδελφοί του Κυρίου και ο Κηφάς;»  (Α΄Κορινθ. θ΄5)- Κηφάς είναι στα αραμαϊκά ο βράχος, η πέτρα, εξ ου Πέτρος στα ελληνικά. Οι θεολόγοι υποθέτουν ότι ο Πέτρος είχε χηρέψει και τον υπηρετούσε μια χριστιανή, όπως η Θέκλα και η Φοίβη τον Παύλο (Ρωμ. 16:1-2).  Τρεις αιώνες αργότερα υπηρετούσε τον Ιωάννη Χρυσόστομο η νεαρή χήρα «διακόνισσα» Ολυμπιάδα. Και άλλοι επίσκοποι και ιερείς είχαν γυναίκες «συνεισάκτους», ένα θεσμό που τελικά καταργήθηκε, για λόγους σκανδαλισμού.]

Β΄ Επιστολή Πέτρου (επιλογές)

Ο συγγραφέας δηλώνει ότι ονομάζεται «Συμεών Πέτρος» (α΄1). [Το εβραϊκό όνομα του Πέτρου στα ευαγγέλια είναι Σίμων. Θεωρείται ίδιο με το Συμεών που σημαίνει αυτός που άκουσε το θεό ή που εισακούστηκε.] Υποστηρίζει ότι υπήρξε αυτόπτης του μεγαλείου του Χριστού και άκουσε  στο όρος το άγιο, (δεν το ονομάζει) τη φωνή του θεού που μαρτυρούσε ότι ο Ιησούς είναι γιος του (α΄16-18). [Αυτές οι ασαφείς πληροφορίες έχουν σκοπό να πείσουν ότι πρόκειται για γνήσια επιστολή του Πέτρου, που είχε το πλεονέκτημα αυθεντικής μαρτυρίας απέναντι στον Παύλο.] Υπόσχεται στους οπαδούς του ότι θα γίνουν «θείας κοινωνοί φύσεως» (α΄4). [Η πλατωνική φιλοσοφία, που γνώρισαν οι χριστιανοί από το έργο του Ιουδαίου Φίλωνα (20 π.Χ. -50 μ.Χ),  μιλά πρώτη για τη θέωση του ανθρώπου.] Οι επίσκοποι για να εμποδίσουν την ελευθερία σκέψης και έκφρασης την  βάφτισαν αίρεση και απείλησαν τους αιρετικούς ότι τους περιμένουν φοβερές τιμωρίες για το θάρρος της γνώμης τους. Ο Πέτρος απειλεί  ότι θα καταστραφούν γρήγορα (β΄1).  Ο θεός δεν θα τους λυπηθεί, όπως δεν λυπήθηκε τους αγγέλους που αγάπησαν θνητές και τις έκαναν γυναίκες τους, αλλά τους έδεσε με σκοτεινές αλυσίδες στα Τάρταρα, όπου τους κρατά φυλακισμένους ως την ημέρα της Κρίσεως, και έπνιξε τον κόσμο με τον κατακλυσμό και αποτέφρωσε τα Σόδομα και Γόμορρα, από τα οποία έσωσε τον δίκαιο Λωτ (β΄4-7) [που κατέστησε εγκύους τις κόρες του!] Εκτός από τις απειλές χρησιμοποιεί κι αυτός το όπλο της  συκοφαντίας, λέγοντας πως οι αιρετικοί είναι  ακόλαστοι, θρασείς, αυθάδεις και βλάσφημοι (β΄10) άλογα ζώα (β΄12) κηλίδες και ντροπές (β΄13), με μάτια γεμάτα μοιχεία (β΄14), πλεονέκτες, κατάρας τέκνα (β΄14), μιμητές του Βαλαάμ που ο θεός  έκανε τη γαϊδούρα του να μιλήσει ανθρώπινα και να επιπλήξει το αφεντικό της, γιατί ήθελε να καταραστεί τους Ισραηλίτες  [κοτζάμ θεός και φοβόταν την κατάρα ενός ειδωλολάτρη μάντη!] (β΄15-16), πηγές άνυδροι (β΄17), δούλοι της διαφθοράς (β΄19), σκύλοι που γυρνούν στο ξέρασμά τους,  γουρούνια που κυλιούνται στο βόρβορο (β΄22)…[αντί να αντικρούσει τους αιρετικούς με επιχειρήματα, κάνει προσωπική επίθεση.] Επισημαίνει

ότι κατά τις έσχατες ημέρες οι άνθρωποι θα κοροϊδεύουν επειδή δεν εκπληρώθηκε η υπόσχεση της Δευτέρας παρουσίας. Οι απόστολοι πέθαναν (άρα η επιστολή δεν είναι του Πέτρου, που ήταν ο πρώτος των αποστόλων) και όλα έμειναν όπως ήταν απ’ αρχής» (γ΄1-4). [Η ανεκπλήρωτη προφητεία είχε παρασύρει τους χριστιανούς σε νηστείες, προσευχές, παραμέληση της οικογένειας και της εργασίας, ξεπούλημα της περιουσίας και δωρεά χρημάτων στην εκκλησία. Και τώρα που έβλεπαν ότι εξαπατήθηκαν, πολλοί απομακρύνονταν]. Ο συγγραφέας γράφει πως παρεξήγησαν τις επιστολές του Παύλου και προσπαθεί να τους επαναφέρει με το επιχείρημα: Δεν αργοπορεί ο Κύριος, αφού μια μέρα γι αυτόν  είναι 1000 χρόνια, αλλά μακροθυμεί μέχρι να μετανοήσουν όλοι και τότε θα έρθει  σαν κλέφτης μέσα στη νύχτα. Οι ουρανοί θα εξαφανιστούν με πάταγο, τα στοιχεία καιόμενα θα διαλυθούν και η γη θα κατακαεί. Η 1^η καταστροφή του κόσμου έγινε με κατακλυσμό. Η 2^η και τελευταία θα γίνει με φωτιά την ημέρα της κρίσεως (γ΄5-7). Οι πιστοί θα βρεθούν σε καινούριους ουρανούς και γη καινούρια, όπου κατοικεί δικαιοσύνη (γ΄8 κλπ). Γι αυτό πρέπει να είναι έτοιμοι, όπως συνιστά και ο αγαπητός ημών αδελφός Παύλος, (γ΄15)!

Ομοιότητες των επιστολών Πέτρου και Παύλου

Οι επιστολές  μοιάζει να έχουν κατασκευαστεί στο ίδιο εργαστήρι με πρότυπο έναν οδηγό συγγραφής κηρυγμάτων. Ακολουθεί μικρό δείγμα:

*Στερεότυπη αρχή:  «Πέτρος, απόστολος Ιησού Χριστού…κατά πρόγνωσιν θεού … ευλογητός ο θεός και πατήρ του κυρίου ημών Ιησού Χριστού» (Α΄Πέτρ. α΄ 1-4)

- «Παύλος απόστολος Ιησού Χριστού…  δια θελήματος  θεού… ευλογητός ο θεός και πατήρ του κυρίου ημών Ιησού Χριστού…» (Εφεσ. α΄1-4).

*Παρόμοιες εκφράσεις: π.χ. «αναζωσάμενοι τας οσφύας...» (Α΄Πέτρ. α΄13) –   «περιζωσάμενοι την οσφύν υμών...» (Εφ.,στ΄14)  - «μη συσχηματιζόμενοι» (Α΄Πέτρ. α΄14) – «μη συσχηματίζεσθε…» (Ρωμ. ιβ΄ 2)

*Μανιχαϊστική αντιπαράθεση καλού- κακού, φωτός – σκότους, σάρκας – ψυχής «απέχεσθε των σαρκικών επιθυμιών, αίτινες στρατεύονται κατά της ψυχής» (Α΄Πέτρ. β΄ 11) –«ει κατά σάρκα ζήτε, μέλλετε αποθνήσκειν, ει δε πνεύματι τας πράξεις του σώματος θανατούτε, ζήσεσθε» (Ρωμ. η΄13)- «εκ σκότους υμάς καλέσαντος εις το θαυμαστόν αυτού φως» (Α΄Πέτρ. β΄9)- «ήτε γαρ ποτε σκότος, νυν δε φως», (Εφ.ε΄8). 

*Άλλος ο Ιησούς και άλλος ο θεός: «θεόν τον εγείραντα αυτόν εκ νεκρών και δόξαν αυτώ δόντα» (Α΄Πέτρ. α΄21). –«εμαρτυρήσαμεν κατά του θεού ότι ήγειρε τον Χριστόν» (Α΄Κορινθ., ιε΄15),  «Ιησούς Χριστός εις δόξαν θεού πατρός» (Φιλιππησίους, β΄11).

* Οι πιστοί είναι βρέφη που πίνουν «λογικόν άδολον γάλα» (Α΄Πέτρ. β΄2) –«γεγόνατε χρείαν έχοντες γάλακτος», (Εβρ. ε΄12-13).

*Ο Χριστός είναι θεμέλιος λίθος που «απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες» και «πέτρα σκανδάλου» (Α΄Πέτρ. β΄7) –«ιδού τίθημι εν Σιών λίθον προσκόμματος και πέτραν σκανδάλου», (Ρωμ. θ΄33).

*Οι χριστιανοί Ιουδαίοι είναι: «γένος εκλεκτόν, βασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον, λαός εις περιποίησιν»  (Α΄Πέτρ. β΄9) –«εξελέξατο ...προ καταβολής κόσμου είναι ημάς αγίους και αμώμους», (Εφεσ.  α΄4).

*Πριν προσηλυτιστούν ήταν ασελγείς, μέθυσοι, άσωτοι, ειδωλολάτρες και αμαρτωλοί (Α΄Πέτρ.δ΄3-4) – «… πλεονέκται … κλέπται, … μέθυσοι, .. λοίδοροι, … άρπαγες (…) και ταύτα τινες ήτε» (Α Κορινθ., στ΄10-11).

*Οι χριστιανοί είναι άνθρωποι χωρίς πατρίδα: «παρακαλώ ως παροίκους και παρεπιδήμους» (Α΄Πέτρ.β΄11) -  «ου γαρ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν» (Εβρ. ιγ΄14)

 *Οι γυναίκες πρέπει να υποτάσσονται στους άντρες και οι δούλοι στα αφεντικά: "οι οικέται υποτασσόμενοι εν παντί φόβω τοις δεσπόταις, ου μόνον τοις αγαθοίς... αλλά και τοις σκολιοίς" (Α΄Πέτρ. β΄18),  "ομοίως αι γυναίκες υποτασσόμεναι τοις ιδίοις ανδράσι..." (Α΄Πέτρ. γ΄1) - "οι δούλοι υπακούετε τοις κυρίοις κατά σάρκα μετά φόβου και τρόμου" (Εφεσ. στ΄5)- "η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα" (Εφεσ. ε΄33)....