1) Προφήτισσα Όλδα, 2) Έσδρας. 3)Νεεμίας

Όταν βασίλευε ο Ιωσίας, ο αρχιερέας Χελκίας  έψαχνε για λεφτά για να πληρώσει τους εργάτες που έκαναν επισκευές στο Ναό και βρήκε το βιβλίο του Νόμου του Μωυσή. Έστειλε το γραμματέα Σαπφάν να το ανακοινώσει στο βασιλιά. Παρέα οι τρεις έτρεξαν να συμβουλευτούν την προφήτισσα Όλδα, που μάντευε το θέλημα του Γιαχβέ. Αυτή αποφάνθηκε ότι ο λαός έχει παραβεί το Νόμο και θα τιμωρηθεί, όμως ο Ιωσίας θα πεθάνει ειρηνικά και δεν θα δει τις συμφορές (Δ΄ Βασιλ. κβ). Ο Ιωσίας διέταξε να διαβάσουν στο λαό το βιβλίο κι έκανε συμφωνία με το θεό να το τηρούν. Για να επικυρώσει τη συμφωνία έκαψε τους ιερείς των ειδώλων, τους μάγους, τους οιωνοσκόπους, τους ειδωλολάτρες που δεν πρόλαβαν να κρυφτούν και γκρέμισε τον οίκο των ιερόδουλων γυναικών του Ναού, που ύφαιναν ρούχα για την Αστάρτη! Κατέστρεψε το θυσιαστήριο του Μολόχ στο φαράγγι του Εννόμ, όπου έκαιγαν βρέφη. Έκαψε τα ξύλινα άλογα και το άρμα του ήλιου που ήταν στην είσοδο του Ναού και μόλυνε τα ειδωλολατρικά ιερά με οστά νεκρών. Άδικος κόπος! Ο Ιωσίας σκοτώθηκε πολεμώντας κατά του φαραώ Νεχαώ (η προφητεία της ΄Ολδα διαψεύστηκε). Ο νέος βασιλιάς  Ιωάχαζ, γιος του Ιωσία και της Αμιτάλ, κόρης του Ιερεμία (Δ΄Βασιλ.,κγ΄,31) ήταν ειδωλολάτρης. Θύμωσε ο Γιαχβέ κι έβαλε το βασιλιά της Αιγύπτου να τον εκθρονίσει. Οι διάδοχοί του δεν άλλαξαν τακτική(Δ΄Βασιλ.,κγ΄34). Ο Γιαχβέ έστειλε το  Ναβουχοδονόσορα κι έκανε βασιλιά το δισέγγονο του Ιωσία  γιο της Αμιτάλ, κόρης του Ιερεμία (η γιαγιά του ήταν  μαμά του! Δ΄Βασιλ.,κδ΄18). Ούτε κι αυτός ικανοποίησε το Γιαχβέ, γι αυτό ο Ναβουχοδονόσορ  έσφαξε τα παιδιά του, τον τύφλωσε, τον αιχμαλώτισε και  έκαψε το Ναό και την Ιερουσαλήμ.

 

Έσδρας Α΄ και Β΄

Τα βιβλία του ιερέα Έσδρα έχουν σχεδόν ίδιο περιεχόμενο. Αυτός μαζί με τον Νεεμία επιμελήθηκε τη συγκέντρωση και καταγραφή των κειμένων της Βίβλου μετά τη Βαβυλώνια αιχμαλωσία (Ιερατικός Κώδικας του Έσδρα). Οι δυο τους έζησαν στην αυλή του Αρταξέρξη Α΄ (464-424 π.Χ) και επηρεάστηκαν από το Ζωροαστρισμό. [Σφραγίδες της εποχής δείχνουν τον Γιαχβέ ως Άχουρα Μάσδα σε φτερωτό δίσκο, όπως εικόνιζαν και οι Ασσύριοι τον Ασσούρ, που η Βίβλος θεωρεί γιο του Σημ, εγγονό του Νώε και αδέλφια του τους γενάρχες των Ελαμιτών,  των Χαλδαίων,  των Σημιτών της Συρίας (Αραμαίων) και  των Λυδών (Γέν, Ι, 22)].

Το Βιβλίο Α΄ Έσδρα είναι Δευτεροκανονικό (το δέχεται μόνο η ορθόδοξη Εκκλησία). Γράφτηκε γύρω στο 150 μ.Χ. στην  Αλεξάνδρεια από Ιουδαίο ελληνιστή. Αποδίδει την αιτία της αιχμαλωσίας στην παραβίαση της σαββατιάτικης αργίας και υπολογίζει ότι κράτησε 70 έτη, όπως προφήτεψε ο Ιερεμίας (α΄55) [κράτησε 48 έτη, από το 586 ως το 538 π.Χ.]. Ο Έσδρας υμνεί τον ελευθερωτή των Εβραίων Πέρση βασιλιά Κύρο Β΄ (559-530 π.Χ.), που επέστρεψε τα ιερά σκεύη που άρπαξε ο Ναβουχοδονόσορ και επέτρεψε να  ξαναχτιστεί ο  Ναός. Υποστηρίζει ότι τον ανάδειξε ο θεός βασιλιά της οικουμένης (β΄1-6). Το βιβλίο περιέχει ανέκδοτες διηγήσεις, όπως η εξής (Α Έσδρ., γ΄): Τρεις σωματοφύλακες του Δαρείου [Ο Δαρείος Α΄ ηττήθηκε το 490 π.Χ. από τους Έλληνες στο Μαραθώνα] έβαλαν   στοίχημα για το ποιο είναι το ισχυρότερο πράγμα στον κόσμο. Ο 1^ος θεωρούσε το κρασί. Ο 2^ος  το βασιλιά. Ο 3^ος  τις γυναίκες και την αλήθεια. Έγραψαν τις γνώμες τους και τις έβαλαν κάτω από το μαξιλάρι του βασιλιά για να διαλέξει. Νικητής αναδείχτηκε ο 3^ος, ο Ζοροβάβελ, με τα εξής επιχειρήματα: Γυναίκες γεννούν τους βασιλιάδες και τους οινοπαραγωγούς και «ου δύνανται οι άνθρωποι χωρίς των γυναικών είναι» (δ΄ 17) [Ονομάζει ανθρώπους τους άντρες, λες και οι γυναίκες ανήκουν σε άλλο είδος]. Παράδειγμα η Απάμη, παλλακίδα του βασιλιά, κάθεται στα δεξιά του και βάζει την κορώνα του στο κεφάλι της. Τον χαστουκίζει κι αυτός γελά κι όταν του κάνει μούτρα, την κολακεύει. Για τη δύναμη της αλήθειας έφερε παράδειγμα τον ήλιο, ότι κάνει τον κύκλο του ουρανού σε μια μέρα αποδεικνύοντας το μεγαλείο του Δημιουργού (δ΄34-40) [Θεωρεί τη φαινομενική κίνηση του Ήλιου από την Ανατολή στη Δύση κύκλο γύρω από τη Γη και ονομάζει το λάθος του υπέρτατη αλήθεια.] Ο Δαρείος τον βράβευσε και του έδωσε την άδεια να ανοικοδομήσει την Ιερουσαλήμ, τιμώντας σαν πυρολάτρης την ιερή φωτιά που οι Εβραίοι διατηρούσαν στο Ναό (στ΄23). Έτσι ο Ζοροβάβελ και  42.360 Ιουδαίοι, χώρια τα παιδιά και οι  δούλοι [οι αιχμάλωτοι Εβραίοι είχαν και δούλους!], αναχώρησαν για την πατρίδα τους μετά από γλέντι  μιας εβδομάδας (ε΄41). Στη συνέχεια,  με τη βοήθεια των προφητών Αγγαίου και Ζαχαρία άρχισε εθνικοθρησκευτική προπαγάνδα και μαζί με τον αρχιερέα Ιησού του Ιωσεδέκ  ξεκίνησαν την ανοικοδόμηση του Ναού το 520 π.Χ, 2^ο χρόνο  βασιλείας του Δαρείου (ε΄55, στ΄1-2). [Στο κεφ. στ΄16-19 ο Ζοροβάβελ θεμελιώνει το Ναό  το 1^ο  έτος της βασιλείας του Κύρου στη Βαβυλώνα (538 π.Χ)]. Δεύτερη ομάδα παλιννοστούντων με αρχηγό τον Έσδρα, απόγονο του Ααρών, έφτασε το 457, 7^ο έτος βασιλείας του Αρταξέρξη [Ο Αρταξέρξης Α΄, εγγονός του Δαρείου, ενθρονίστηκε το 464 π.Χ. Ο Ναός αποπερατώθηκε το 6^ο έτος Δαρείου, δηλ. το 516 (Α Έσδρ.ζ΄5), άρα ο Έσδρας επαναπατρίστηκε 59 χρόνια μετά την αποπεράτωση. Στο Α΄ Έσδρας, β΄15-25, ο Αρταξέρξης  διέκοψε την ανοικοδόμηση, που ξανάρχισε το 2^ο έτος του Δαρείου. Όμως ο Δαρείος βασίλευε 57 χρόνια πριν από τον Αρταξέρξη)]  Ο Έσδρας έλεγε ότι το άγιο σπέρμα του Ισραήλ αναμίχθηκε με τα ακάθαρτα ξένα έθνη και μολύνθηκε (η΄67 - 68, 84). Συγκέντρωσε λοιπόν καταχείμωνα τους Ιουδαίους μπροστά στο Ναό κι ενώ έτρεμαν από την παγωνιά και το φόβο (θ΄6, 11) διέταξε να διώξουν τις αλλόφυλες γυναίκες και τα παιδιά τους. Αν δεν το έκαναν μέσα σε 2-3 μέρες, θα τους αναθεμάτιζε τα κοπάδια (θ΄4) και θα τους έδιωχνε από τις συναγωγές (Β΄Εσδ.,ι΄8). Είχε και κατάλογο Ιουδαίων με ξένες συζύγους, όπως π.χ. ο Ασεβίας, ο Αϊδίας (θ΄26-27), ο Αμαθίας, ο Μαμούχος (θ΄29-30), ο Σελεμίας (34), ο Κωλίας (Β΄ Έσδ. ι΄23) κ.α… Εκείνη τη μέρα  έκλαψαν μανούλες και παιδιά.

Ο Νεεμίας,  οινοχόος στο παλάτι στα Σούσα, προσευχόταν στο Γιαχβέ: «ας είναι το αυτί σου προσεκτικό και τα μάτια σου ανοικτά στην προσευχή μου…» (α΄ 6) και αξιώθηκε να τον στείλει ο Αρταξέρξης το εικοστό έτος της βασιλείας του στην Ιερουσαλήμ κυβερνήτη. [20^ο έτος της βασιλείας του Αρταξέρξη Α΄είναι το 444, 13 χρόνια μετά την επιστροφή του Έσδρα.] Πρώτη του έγνοια ήταν να ανοικοδομήσει το τείχος. Έκανε και απογραφή πληθυσμού, όπου πήραν μέρος και τα γαϊδούρια («όνοι δισχίλιοι επτακόσιοι», ζ΄69). Συνεργάστηκε με τον  Έσδρα για την εφαρμογή του Νόμου, που προέβλεπε μεταξύ άλλων εξομολόγηση αμαρτιών (θ΄2) και φυλετική κάθαρση («του μη δούναι θυγατέρας ημών τοις λαοίς τοις γης και τας θυγατέρας αυτών ου ληψόμεθα τοις υιοίς ημών», ι΄30). Έβριζε, καταριόταν, κτυπούσε και ξεμάλλιαζε συμπατριώτες του που είχαν ξένες γυναίκες και παιδιά (ιγ΄25) και τα Σάββατα έκλεινε τις πύλες της Ιερουσαλήμ, για να μην μπαίνουν έμποροι και παραβιάζουν την αργία (ιγ΄19). Θέσπισε  να δίνουν οι πολίτες φόρο στο Ναό «τρίτον του διδράχμου», (ι΄32), άρτους, ζώα για θυσίες, ξύλα για το θυσιαστήριο, πρωτογεννήματα αγρών και κοπαδιών, πρωτότοκα παιδιά, 1/10 από τα γεωργικά προϊόντα, στάρι, κρασί, λάδι κλπ. Επικεφαλής της είσπραξης της δεκάτης ήταν ο ιερέας Σελεμίας (ιγ΄13). Έτρωγε καλά το ιερατείο και οι υπηρέτες του, φρουροί, ψάλτες, κ.α., γι αυτό φρόντιζε να τηρούνται οι ιεροί νόμοι με τη χρήση βίας!

***