Ένας κόσμος πλάνης

Πλάνη σήμαινε αρχικά περιπλάνηση. Από αυτή την έννοια έφτασε να σημαίνει ξεστράτισμα από το σωστό δρόμο,  ψευδαίσθηση και  εξαπάτηση. Η ζωή είναι ταξίδι περιπλάνησης γεμάτο πλάνες. Οι  αισθήσεις εξαπατούν δίνοντας μορφές, σχήματα και ήχους στα κύματα ενέργειας που υπάρχουν γύρω. Ο νους του ανθρώπου τον πλανά, ώστε να πιστεύει σαν αληθινά τα νοήματα που συλλαμβάνει. Τα ζωτικά ψεύδη, οι δαρβινικές πλάνες, κάνουν τους οργανισμούς να προτιμούν μεταξύ σωστού και λάθους εκείνο που συμφέρει την εξάπλωση των γονιδίων. Η οικογένεια, το σχολείο, το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό περιβάλλον συμμετέχουν στην παραπλάνηση καλλιεργώντας απατηλές ιδέες. Ισχυρότερος παράγοντας παραπλάνησης είναι οι θρησκείες  με τα ψεύδη που διδάσκουν.  Η νεότερη φιλοσοφία προσπάθησε να πολεμήσει τις θρησκευτικές πλάνες. Οι θετικιστές όπως ο Αύγουστος Κοντ, απέρριψαν οτιδήποτε δεν επαληθεύεται με τη λογική. Ο Χέρμπερτ Σπένσερ, εξελικτικός φιλόσοφος υποστήριζε ότι, αν βεβαιώνεις την ύπαρξη ενός όντος, που για την ουσία του δεν μπορείς να πεις τίποτε, είναι σαν να βεβαιώνεις ότι δεν υπάρχει. Ο αγνωστικισμός  του  19^ου αιώνα αμφέβαλλε αν  επαρκούν οι νοητικές μας δυνάμεις για να εξηγήσουμε ζητήματα όπως η ύπαρξη του θεού (Τόμας Χάξλεϋ, «Αγνωστικισμός και Χριστιανισμός»). Ο Ντέιβιντ Χιουμ  έκρινε (όπως ο Επίκουρος) ότι η διαφθορά, η δυστυχία και η αταξία που επικρατεί στον κόσμο δεν συνεπάγεται δημιουργό πανάγαθο, παντοδύναμο και πάνσοφο και έγραφε: «Είναι σκληρό να είμαστε τοποθετημένοι σ’ ένα κόσμο γεμάτο ελλείψεις και ανάγκες, όπου σχεδόν κάθε ον και στοιχείο είναι εχθρός μας ή μας αρνείται τη συμπαράστασή του και επιπλέον πρέπει να παλέψουμε  με τον ίδιο μας το χαρακτήρα. Αυτό που είναι ωφέλιμο γίνεται βλαβερό με την υπερβολή ή την έλλειψή του. Κοιτάξτε γύρω, τι πληθώρα όντων, …αλλά τόσο καταστρεπτικά το ένα για το άλλο … Το σύνολο παρουσιάζει την ιδέα μιας τυφλής Φύσης, διαποτισμένης από μια ζωοποιούσα αρχή, που βγάζει από τον κόλπο της χωρίς διάκριση ή γονική στοργή τα ακρωτηριασμένα και εκτρωματικά τέκνα της… Το μανιχαϊστικό σύστημα προβάλλει σαν η σωστή υπόθεση για τη λύση της δυσκολίας… προσφέροντας μια εύλογη περιγραφή του περίεργου μίγματος καλού και κακού που βλέπουμε στη ζωή.» (Ντ. Χιουμ, Διάλογοι για τη Φυσική Θρησκεία).  Μπορεί να μην υπάρχει νόημα στη ζωή, αλλά ο άνθρωπος γίνεται δραστήριος και αισιόδοξος, όταν δίνει ο ίδιος  νόημα στην ύπαρξή του, βάζοντας υπέρτατο σκοπό να μετατρέψει τον κόσμο της πλάνης σε κοινωνία αγάπης και ανθρωπιάς.