Κατασκευή προφητειών για τα πάθη και την ανάσταση

Οι μεσσιανικές προφητείες έγινε προσπάθεια να προσαρμοστούν στα μέτρα του Ιησού: Σε προφητεία της εισόδου του Ιησού στην Ιερουσαλήμ πάνω σε γαϊδουράκι μετατράπηκε χωρίο του Ζαχαρία: «Είπατε τη θυγατρί Σιών, ιδού ο βασιλεύς σου έρχεταί σοι πραϋς και επιβεβηκώς επί όνον και πώλον υιόν υποζυγίου»(Ματθ. κα΄5) (Να πείτε στην κόρη Σιών, να ο βασιλιάς σου έρχεται σε σένα πράος και καθισμένος πάνω σε γαϊδούρι και σε πουλάρι). Το αυθεντικό χωρίο (9:9-10) εκφράζει τη χαρά του Ζαχαρία για την επιστροφή από τη βαβυλώνια αιχμαλωσία στην οποία συμμετείχε  και προφητεύει την ανόρθωση του έθνους του.  «Χαίρε σφόδρα, θύγατερ Σιών … ιδού ο βασιλεύς σου έρχεταί σοι δίκαιος και σώζων αυτός, πραϋς και επιβεβηκώς επί υποζύγιον και πώλον νέον και εξολοθρεύσει άρματα εξ Εφραίμ και ίππον εξ Ιερουσαλήμ ….. και κατάρξει υδάτων έως θαλάσσης και από ποταμών έως διεκβολών γης». Ο βασιλιάς που αναφέρει δεν είναι ο Ιησούς, αλλά ένας στρατιωτικός ηγέτης, πράος για το λαό του, αλλά σκληρός για τους εχθρούς, που «θα ξεσηκώσει τα τέκνα της Σιών εναντίον των τέκνων των Ελλήνων» (Ζαχ. 9: 13). Το πουλάρι δεν δείχνει ταπεινοφροσύνη του ηγέτη, γιατί ήταν συνηθισμένο μέσο μεταφοράς για επισήμους: π.χ. ο κριτής Ιαϊρ είχε 32 γιους, που επέβαιναν σε 32 πουλάρια και εξουσίαζαν 32 πόλεις (Κριτές, 10:4). Σε προφητεία για τα πάθη του Ιησού μετατράπηκε  το ακόλουθο απόσπασμα από τον Ησαΐα (42:1-4)«Ιδού ο παις μου ον ηρέτισα, ο αγαπητός μου, εις ον ευδόκησεν η ψυχή μου. Θήσω το πνεύμα μου επ’ αυτόν και κρίσιν τοις έθνεσιν απαγγελεί. ουκ ερίσει ουδέ κραυγάσει ουδέ ακούσει τις εν ταις πλατείαις την φωνήν αυτού. Κάλαμον συντετριμμένον ου κατεάξει και λίνον τυφόμενον ου σβέσει, έως αν εκβάλη εις νίκος την κρίσιν και τω ονόματι αυτού έθνη ελπιούσιν» (Ματθ. ιβ΄18-21) (να ο δούλος μου που τον διάλεξα, ο αγαπητός μου που ευχαριστεί την ψυχή μου. Θα βάλω πάνω του το πνεύμα μου και θα αναγγείλει το δίκαιο στα έθνη. Δεν θα καυγαδίσει ούτε θα φωνάξει ούτε θ’ ακούσει κανείς στις πλατείες τη φωνή του. Καλάμι ραγισμένο δε θα σπάσει και φιτίλι που καπνίζει δε θα σβήσει, ωσότου κάνει να νικήσει το δίκαιο και στο όνομά του θα ελπίζουν τα έθνη). Ο  Ησαΐας περιγράφει εδώ τον αγαπημένο δούλο του θεού και όχι υιό του, που δε θα φωνάζει δημόσια (ο Ιησούς κήρυττε δημόσια), δεν θα είναι εριστικός (ο Ιησούς έβριζε τους φαρισαίους και έδιωξε με μαστίγιο τους εμπόρους από το ναό) και θα επιβάλει τη δικαιοσύνη στα έθνη (πέρασαν πάνω από 2000 χρόνια κι αυτό δεν έγινε). Ο Ιερεμίας κολάκευε τον Ναβουχοδονόσορα, ονομάζοντάς τον υπηρέτη του θεού, και ο Ησαΐας το βασιλιά των Περσών Κύρο, χαρακτηρίζοντάς τον μεσσία: «αυτά λέει κύριος ο θεός στο χριστό μου Κύρο, που έκανα τα έθνη να υποταχθούν σ’ αυτόν  … Εγώ θα πορευθώ μπροστά σου και θα εξομαλύνω τα όρη, θύρες χάλκινες θα συντρίψω και μοχλούς σιδερένιους θα σπάσω…» (Ησαΐας, 45:1-6). Ο εκλεκτός δούλος του θεού για τον οποίο μιλά ο Ησαΐας είναι ο Κύρος, που ελευθέρωσε τους Εβραίους και βοήθησε να ανεγείρουν το Ναό. Προφητείες των παθών του Ιησού θεωρήθηκαν επίσης φράσεις που χρησιμοποίησαν οι προφήτες για να τονίσουν την αυτοθυσία τους,  π.χ. «αυτός τας ασθενείας ημών έλαβε και τας νόσους εβάστασεν» (Ματθ. η 17). Με αυτά τα λόγια ο Ησαΐας (53:4) μιλά για τον εαυτό του, αφού καταδικάστηκε σε θάνατο, λόγω  του ελέγχου που ασκούσε στο βασιλιά Μανασσή, που  διέταξε να τον θανατώσουν με ξύλινο πριόνι. Οι προφήτες έβλεπαν τον εαυτό τους σαν θύμα που θυσιάζεται υπέρ της σωτηρίας του λαού και της απαλλαγής του από τις αμαρτίες. Ο Ιερεμίας, που φυλακίστηκε από τους Ιουδαίους ως κατάσκοπος του Ναβουχοδονόσορα, λέει «εγώ δε ως αρνίον άκακον αγόμενον του θύεσθαι ουκ έγνων» (Ιερ. 11: 19).  Φυλακίστηκε, γιατί προφήτευε ότι ο θεός θα παραδώσει την Ιερουσαλήμ στο Ναβουχοδονόσορα, που την πολιορκούσε. Ενώ ήταν φυλακισμένος, αγόρασε από τον ξάδελφό του, Αναμεήλ, έναν αγρό με 17 αργυρούς σίκλους κι έδωσε το συμβόλαιο σε κάποιον Βαρούχ να το φυλάξει μέχρι τη λήξη της αιχμαλωσίας. Με την πράξη αυτή προφήτευε ότι οι Ιουδαίοι θα ξαναγυρίσουν στην Ιερουσαλήμ και θα κάνουν αγοραπωλησίες αγρών (39:6-15, 44). Ο Ματθαίος ανέμιξε την προφητεία του Ιερεμία με μιαν άλλη, του Ζαχαρία (11 :12-14) που  λέει ότι ο θεός ζήτησε από τους Χαναναίους να του δώσουν  μισθό  30 αργύρια. Όταν του τα έδωσαν, τον διέταξε να τα ρίξει στο χωνευτήριο του Ναού, γιατί ήταν καθαρά («δόκιμα»), [του Ιούδα ήταν μιαρά, γι αυτό τα διέθεσαν «εις ταφήν τοις ξένοις», επειδή οι Ισραηλίτες είχαν εντολή από το θεό ως εκλεκτή ράτσα, να μη χρησιμοποιούν τίποτε μιαρό, αλλά να το πουλάνε σε ξένους] Έτσι κατασκευάστηκε η προφητεία για τα αργύρια της προδοσίας: «Tότε επληρώθη το ρηθέν δια Ιερεμίου του προφήτου λέγοντος, και  έλαβον τα τριάκοντα αργύρια, την τιμήν του τετιμημένου ον ετιμήσαντο από υιών Ισραήλ, και έδωκαν αυτά εις τον αγρόν του κεραμέως, καθά συνέταξέ μοι κύριος (Ματθ 27: 9-10). Το κεφάλαιο 53 του Ησαΐα μιλά για έναν αθώο που έπαθε, ατιμάστηκε και θανατώθηκε χωρίς να προβάλλει αντίσταση, σαν πρόβατο που οδηγείται στη σφαγή για να σβηστούν οι αμαρτίες του λαού του. Όμως ο θεός θα εκδικηθεί τους κακούς και τους πλούσιους για το θάνατό του, ενώ ο μάρτυρας θα κληρονομήσει πολλούς και θα μοιράσει τα λάφυρα που θα πάρει από τους ισχυρούς. Αυτή η προφητεία ταίριαξε στον Ιησού («μετά ανόμων ελογίσθη» (Μαρκ., 15: 28 /Ησαΐας, 53: 12), όπως ταιριάζει σε κάθε αθώο που θυσιάζεται για τα πιστεύω του. Ο στίχος «έδωκαν εις το βρώμα μου χολήν και εις την δίψαν μου επότισάν με όξος» (Ψαλμ. 68:22) σύμφωνα με τον Ιωάννη ειπώθηκε για τον Ιησού, [«…οι δε πλήσαντες σπόγον όξους και υσσώπω περιθέντες προσήνεγκαν αυτώ» (Ιωάν. 19: 28,29)],  η συνέχεια όμως δεν ταιριάζει: «6. ο θεός, συ έγνως την αφροσύνην μου και αι πλημμέλειαί μου από σου ουκ απεκρύβησαν» (ο Ιησούς ήταν άφρων και έκανε πλημελήματα;),  «9. ξένος (εγενήθην) τοις υιοίς της μητρός μου» (η Μαριάμ είχε κι άλλους γιους;) «… ας γίνει το τραπέζι τους παγίδα και ανταπόδοση και πρόσκομμα για να σκοντάψουν, ας σκοτιστούν τα μάτια τους, για να μη βλέπουν. Καμπούριασε τη ράχη τους για πάντα. Ρίξε πάνω τους την οργή και το θυμό σου. Ας ερημώσει το σπίτι και το αγρόκτημά τους. Πρόσθεσε αμαρτία στην αμαρτία τους κι ας μη βρουν δικαίωση. Ας σβηστούν τα ονόματά τους από το βιβλίο της ζωής…» (ο Ιησούς δεν είπε «άφες αυτοίς»;).  Ο 21^ος Ψαλμός  αρχίζει με τα τελευταία λόγια του Χριστού: «ο θεός, ο θεός μου …ίνα τι εγκατέλιπές με» και στο στίχο 19 μιλά για κλήρωση και μοιρασιά των ρούχων του θύματος από τους εχθρούς του: «διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου εαυτοίς και επί τον ιματισμόν μου έβαλον κλήρον». (Ψ, 21:19 και Ιωάν. 19:24) Χιλιάδες Ιουδαίοι σταυρώνονταν και τα ρούχα τους μοιράζονταν οι δήμιοι και οι φρουροί. Ωστόσο ο Δαβίδ που είπε αυτά τα λόγια κυνηγημένος από στρατιώτες του Σαούλ, υποσχόταν στο θεό, αν τον σώσει, τα παιδιά του να είναι πιστοί δούλοι του θεού: «31. το σπέρμα μου δουλεύσει αυτώ» (ο Ιησούς ήταν άτεκνος). Ο νόμος του Μωυσή (΄Εξοδος, 12:46 και Αριθμοί, 9:12) απαγόρευε να σπάσουν οι Ιουδαίοι τα κόκκαλα του πασχαλινού αρνιού. Το συμβολισμό  φανερώνει ο στίχος 21 του 33^ου Ψαλμού: «φυλάσσει κύριος πάντα τα οστά αυτών (των δικαίων), εν εξ αυτών ου συντριβήσεται». Κι αυτή η εντολή θεωρήθηκε προφητεία για τον Ιησού: «εγένετο γαρ ταύτα, ίνα η γραφή πληρωθή, οστούν ου συντριβήσεται αυτού. Και πάλιν ετέρα γραφή λέγει, όψονται εις ον εξεκέντησαν» (Ιωάν. 19: 36- 37). Η τελευταία φράση είναι διασκευή της προφητείας «επιβλέψονται προς με ανθ’ ων κατωρχήσαντο και κόψονται …» (=θα στρέψουν τα μάτια προς εμένα τον οποίο ενέπαιξαν και θα θρηνήσουν) από το κεφ. 12 του Ζαχαρία, όπου ο θεός λέει ότι στην Ιερουσαλήμ θα εισβάλουν εχθροί, αλλά θα  τυφλώσει το ιππικό τους, θα σώσει την Ιουδαία, θα ενισχύσει τον οίκο Δαβίδ και θα κλάψουν όλες οι φυλές που έχουν εμπαίξει το θεό.  Καμιά σχέση με τα πάθη του Ιησού και τη λόγχη που κέντησε την πλευρά του.  Ως προφητεία της καθόδου του Ιησού στον Άδη θεωρήθηκαν τα λόγια που ο Ησαΐας (14: 8-23) βάζει να λένε οι κέδροι του Λιβάνου στο νεκρό βασιλιά της Βαβυλώνας, κατηγορώντας τον ότι με τα ξύλα τους κατασκεύαζε όπλα: «Από τότε που πέθανες δεν ανέβηκε ο ξυλοκόπος που μας κόβει. Ο άδης κάτω πικράθηκε, όταν σε συνάντησε και σηκώθηκαν να σε υποδεχτούν όλοι οι γίγαντες που βασίλεψαν στη γη…. (αυτοί του είπαν) και σύ αιχμαλωτίστηκες, όπως κι εμείς … κατέβηκε στον άδη η δόξα σου … από κάτω σου θα στρωθεί σαπίλα και το σκέπασμά σου σκουλήκια … Πώς ξέπεσε από τον ουρανό ο εωσφόρος που  ανατέλλει το πρωί; Σκέφτηκες θ’ ανεβώ στον ουρανό, θα στήσω το θρόνο μου πάνω από τ’ αστέρια, θ’ ανεβώ  πάνω από τα σύννεφα, θα γίνω όμοιος με τον ύψιστο, μα τώρα θα κατεβείς στον Άδη και στα θεμέλια της γης ....Θα ριχτείς νεκρός σιχαμερός στα βουνά με πολλούς άλλους που πέθαναν στη μάχη .... Δεν είσαι καθαρός, γιατί κατέστρεψες τη γη μου και σκότωσες το λαό μου. Δεν θα μείνει η γενιά σου στον αιώνα, ράτσα πονηρή. Ετοίμασε τα παιδιά σου να σφαχτούν για τις αμαρτίες του πατέρα τους, για να μην αναστηθούν και κληρονομήσουν τη γη και την γεμίσουν πολέμους ...»  Στα υβριστικά αυτά λόγια που ο Ησαΐας απευθύνει στον εχθρό του έθνους του ο βασιλιάς και όχι ο σατανάς παρομοιάζεται με τον εωσφόρο (αυγερινό). Οι αρχαίοι βασιλιάδες λατρεύονταν σαν θεοί. Ο Ναβουχοδονόσορ ανάγκασε τους υπηκόους του να προσκυνούν τη «χρυσή εικόνα» του. Γι αυτό ο Ησαΐας  λέει στο νεκρό  ότι θέλησε να γίνει όμοιος με τον Ύψιστο... Η προφητεία είναι σχετική με το μέλλον της δυναστείας αυτού του βασιλιά και την ερήμωση της Βαβυλώνας, καμμία σχέση με τον Ιησού. Ο Ιησούς φέρεται να είπε: «Αν πιστεύατε στο Μωυσή, θα πιστεύατε σ’ εμένα, επειδή εκείνος έγραψε για μένα» (Ιωάν. 5: 46). Στο Δευτερονόμιο, 18:15 ο θεός είπε στο Μωυσή: όταν οι Ισραηλίτες εγκατασταθούν στη Χαναάν (Παλαιστίνη) «προφήτην εκ των αδελφών σου ως εμέ αναστήσει σοι κύριος ο θεός σου, αυτού ακούσεσθε». Έτσι καθιέρωσε το θεσμό των προφητών ως μεσαζόντων μεταξύ θεού και πιστών. Δεν είναι όμως προφητεία για τον Ιησού, καθώς δείχνει η συνέχεια: «αν ο προφήτης κάνει την ασέβεια να πει εξ ονόματός μου λόγια που δεν πρόσταξα  ….θα τιμωρηθεί με θάνατο …κι αν αναρωτηθείς, πώς θα καταλάβουμε ότι δεν λέει λόγια που είπε ο θεός, θα το καταλάβετε επειδή αυτά που θα πει δεν θα πραγματοποιηθούν και αυτόν τον ασεβή προφήτη δεν θα τον λυπηθείτε.» (Δευτερονόμιο, 18:20-22). Συμπέρασμα: από τα συμφραζόμενα των κατασκευασμένων προφητειών βγαίνει το αληθινό τους νόημα.