Παπίας, Διδαχή των 12 αποστόλων, Μελίτων Σάρδεων (επιλογή χωρίων)

Παπίας και χιλιασμός

Το 2^ο αιώνα  μ. Χ. είχε μεγάλη διάδοση η προφητεία της Αποκάλυψης του Ιωάννη (κεφ. 20, 1-10) ότι ο Χριστός θα βασιλέψει χίλια χρόνια στη γη μαζί με τους αγίους του, πριν από την τελική κρίση. Πολλοί πατέρες των πρώτων αιώνων  διατυπώνουν χιλιαστικές απόψεις, όπως  ο Παπίας, ο συγγραφέας της επιστολής του Βαρνάβα, ο Ερμάς, ο συγγραφέας της Β΄ επιστολής του Κλήμεντος, ο Ιουστίνος, ο Τερτυλλιανός, ο Λακτάντιος, ο Ειρηναίος της Λυών κ.α.. Ο Παπίας (60-140 μ.Χ), επίσκοπος Ιεραπόλεως της Φρυγίας, συγγραφέας του έργου «Λογίων Κυριακών Εξηγήσεις» (αποσπάσματα διέσωσαν ο Ειρηναίος της Λυών και ο Ευσέβιος Καισαρείας) έγραψε ότι «μετά την ανάσταση των νεκρών ο Χριστός θα βασιλέψει κάπου χίλια χρόνια σωματικώς σ΄ αυτήν εδώ τη γη» (Ευσεβίου, Εκκλησιαστική Ιστορία). Υποστήριζε μάλιστα ότι αυτή τη διδασκαλία την έμαθε από τον ίδιο τον Ιωάννη, το μαθητή του Χριστού.

                                   

H «Διδαχή των Δώδεκα αποστόλων», κείμενο του 1^ου αιώνα,  τάσσεται υπέρ της δουλείας και εξισώνει τα αφεντικά με το θεό (4,11 «οι δούλοι υποταγήσεσθε τοις κυρίοις υμών ως τύπω θεού εν αισχύνη και φόβω»). Για την ανάσταση γράφει «ανάστασις νεκρών ου πάντων δε…», δηλ. δεν θα αναστηθούν όλοι, παρά μόνο οι άγιοι (16, 6-7). Επισημαίνει ότι πλησιάζει το τέλος του κόσμου και πρέπει οι πιστοί να μοιράσουν τις περιουσίες τους  και ν’ αφήσουν κάθε βιοτική φροντίδα (10,6) και τελειώνει με την ευχή: «ελθέτω χάρις και παρελθέτω ο κόσμος ούτος μαραναθά (ο κύριος πλησιάζει), Αμήν». Τόση βεβαιότητα υπήρχε για την εγγύτητα του τέλους του κόσμου!

 Ο Μελίτων, επίσκοπος Σάρδεων  της Λυδίας (2^ος αι.), συγχέει τον Πατέρα με τον Υιό και γράφει ότι πάσχουν και οι δύο, επειδή ο Χριστός φορεί τον πατέρα και οι δύο γεννιούνται αϊδίως (=συνεχώς, Περί Πάσχα ομιλία). Με χαιρεκακία περιγράφει τι τράβηξαν οι Αιγύπτιοι τη νύκτα της σφαγής των πρωτοτόκων: «νυξ μακρά και σκότος ψηλαφητόν και θάνατος ψηλαφών και άγγελος εκθλίβων και άδης καταπίνων τους πρωτοτόκους αυτών … μύκημα δε (μουγκρητά) εν τοις πεδίοις της γης ηκούετο αποδυρομένων κτηνών ….  Όλη γαρ επώζεσεν (βρώμισε) η Αίγυπτος από των ατάφων σωμάτων...».  Στο ποιητικό του παραλήρημα δημιουργεί δραματικούς διαλόγους, όπου κάποιοι πρωτότοκοι λένε στο Χάρο πως είναι τριτότοκοι, αλλά εκείνος δεν ξεγελιέται. Εξηγεί τη λέξη πάσχα «από του παθείν και το πάσχειν». [η λέξη είναι αιγυπτιακή (πισάχ) και δηλώνει το πέρασμα του ήλιου από τον ουράνιο ισημερινό, γεγονός που γιόρταζαν όλοι οι αρχαίοι λαοί.] Για το πάθος του Χριστού γράφει ότι έπρεπε να γίνει,  αλλά όχι από τους Εβραίους: «έδει αυτόν παθείν, αλλ’ ουχ υπό σού …. Πασχέτω υπό αλλοφύλων. Κρινέσθω υπό ακροβύστων (χωρίς περιτομή)»… [Η θυγατέρα της εβραϊκής συναγωγής, η χριστιανική εκκλησία, δεν δίστασε να κατηγορήσει τη μάνα της για θεοκτονία. Έκτοτε  μάνα και κόρη μισούνται θανάσιμα]. Ο Μελίτων, επηρεασμένος από τον Όμηρο, που γράφει ότι τα άστρα λούζονται στον Ωκεανό, υποστηρίζει ότι ο ωκεανός είναι «το ηλίου βαπτιστήριον και το των άστρων λαμπτήριον (στιλβωτήριο) και το της σελήνης λουτρόν». (Fragmenta, 8,β,1) και παριστάνει το δάσκαλο της αστρονομίας, εξηγώντας: «Το πώς λούονται μυστικώς μάθε από εμένα με εμπιστοσύνη. Ο Ήλιος, αφού διανύσει τον ημερήσιο δρόμο του με πύρινα άλογα, από την περιδίνηση του δρόμου γίνεται σαν φωτιά και ανάβει σαν λαμπάδα και, όταν φανεί να πλησιάζει, για να κατακάψει τη γη με δέκα ακτινοβόλες αστραπές, τον ικετεύει και κατεβαίνει στον ωκεανό σαν χάλκινη σφαίρα, γεμάτη φωτιά εσωτερικά. Εκεί λούζεται με ψυχρό νερό κάνοντας μεγάλο ήχο, κι αφού λουστεί με μυστικό βάπτισμα, χαίρεται υπερβολικά, ολοκάθαρος από το λουτρό…» [πιο πιθανό είναι  να καταπιεί ο ήλιος τη γη, παρά να πέσει στον ωκεανό].  Ο Μελίτων  συμπληρώνει ότι το υπόδειγμα του ήλιου που βαπτίζεται κάθε βράδυ στον ωκεανό, το μιμούνται σαν καλοί μαθητές τα άστρα και η σελήνη και αυτό γίνεται για να προτυπωθεί το βάφτισμα του Ήλιου-Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό. [Λανθασμένες θεωρίες δίνουν λανθασμένα συμπεράσματα].

                                            -.-