Παρθενομήτωρ θεά, ένα αρχαίο ιερό σύμβολο

Ο αρχαίος κόσμος πίστευε στις γονιμοποιήσεις γυναικών από θεούς. Στην Παλαιά Διαθήκη (Γένεση, ΣΤ΄1-3) αναφέρεται ότι πριν από τον κατακλυσμό οι «υιοί του θεού» παίρναν όμορφες θνητές για γυναίκες τους και γεννούσαν  γίγαντες. Αν σοβαροί άνθρωποι πίστευαν τέτοια παραμύθια, γιατί να μην πιστέψουν ότι και ο γιος της Μαριάμ προερχόταν από το σπέρμα του θεού. Θεός είναι, ό,τι θέλει κάνει… Το αποτέλεσμα της φήμης ότι ο καρπός της εγκυμοσύνης της Μαριάμ ήταν συνέπεια  θείας γονιμοποίησης απέβη σωτήριο για εκείνη, γιατί την απάλλαξε από τις φοβερές συνέπειες του Ιουδαϊκού Νόμου, μα η εξέλιξη των πραγμάτων ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Ο μύθος έγινε θρησκευτικό δόγμα και, τρεις αιώνες αργότερα, η εβραϊκή αίρεση κυριάρχησε ως χριστιανισμός, κυοφορώντας τον ισλαμισμό, που δέχεται κι εκείνος την παρθενογένεση του Ιησού. Η επιτυχία της διάδοσης του χριστιανισμού οφείλεται στη χριστιανοποίηση βαθιά ριζωμένων στο λαό δοξασιών, εθίμων και  ιερών συμβόλων που ερμηνεύτηκαν ως «προτυπώσεις» των χριστιανικών μυστηρίων.  Ισχυρό σύμβολο ήταν ανέκαθεν η βρεφοκρατούσα θεά, που η λατρεία της χάνεται στην προϊστορική εποχή. Ήταν σύμβολο  της γονιμότητας και της πλουτοδότρας γης, που γεννά, τρέφει και ευεργετεί τους ανθρώπους. Ο λαός την ονόμαζε κατά καιρούς με διάφορα ονόματα: Πότνια, Γαία, Δήμητρα, Ρέα,  Ίσιδα κ.λπ. Οι χριστιανοί την ονόμασαν Παναγία Θεοτόκο με απόφαση της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου του 431 μ.Χ. και την ταύτισαν με τη Μαριάμ, τη μητέρα του Ιησού. Πρότυπο  της βρεφοκρατούσας Παναγίας ήταν η εικόνα της θεάς του Νείλου Ίσιδας, συζύγου του θεού Όσιρι και μητέρας του θεού Ώρου, που η λατρεία της στα ελληνορωμαϊκά χρόνια  είχε φτάσει ως τις όχθες του Ρήνου  και φημιζόταν ως προστάτισσα των ναυτικών και του θεσμού του γάμου. Ως την εποχή του Ιουστινιανού, τον 6^ο δηλ. αιώνα, η Ίσις λατρευόταν στην Αίγυπτο, ώσπου ο μεγαλοπρεπής ναός της εκεί  μετατράπηκε σε χριστιανικό. Τη σκυτάλη πήρε η λατρεία της Παναγίας στην οποία απευθύνονται πλέον τα πλήθη των ανθρώπων που ζητούν  μητρική προστασία και θέλουν να αποθέσουν κάπου τις ελπίδες τους.