Περί ύπαρξης θεού

  Οι θεολόγοι για ν’ αποδείξουν την ύπαρξη του θεού καταφεύγουν σε φιλοσοφικά τεχνάσματα. Λένε πως ο νους συλλαμβάνει την έννοια θεός, όπως ο ζωγράφος συλλαμβάνει μια ιδέα και της δίνει υπόσταση (οντολογικό επιχείρημα). Έτσι συμπεραίνουν ότι υπάρχει θεός επειδή μπορούμε να συλλάβουμε την ιδέα του. Αυτό το επιχείρημα βασίζεται στην ατελή ανθρώπινη αντιληπτικότητα και στη φαντασία, που συχνά πλάθει πράγματα ανύπαρκτα, όπως τα μυθολογικά όντα. Άλλο θεολογικό σόφισμα λέει: -η ύπαρξη είναι ανώτερη από την ανυπαρξία  -Ο θεός είναι ανώτερος  - άρα υπάρχει.  Ανάλογο είναι  το σόφισμα: Ο Ιησούς ήταν ή θεός ή τρελός ή ψεύτης. Τα ευαγγέλια αποδεικνύουν το πρώτο, άρα ήταν θεός.  Αυτό το επιχείρημα ακολουθεί κυκλικό σχήμα, γιατί βασίζεται σε πηγή αναξιόπιστη (τα ευαγγέλια), λόγω λαθών  και ιστορικών ανακριβειών. Οι επιλογές εξ άλλου μπορούν να γίνουν περισσότερες και να μην περιοριστούν στους χαρακτηρισμούς  θεός - τρελός - ψεύτης π.χ. ο Ιησούς μπορεί να ήταν θρησκευτικός μεταρρυθμιστής ή επαναστάτης ή  χαρισματικό άτομο όπως όλοι οι αρχηγοί θρησκειών. Άλλο επιχείρημα είναι ότι δεν μπορούμε να αντιληφθούμε την ύπαρξη του θεού, γιατί υπάρχει έξω από το χώρο και το χρόνο. Για να εξακριβωθεί αυτό, απαιτείται γνωστική εμπειρία, πράγμα αδύνατον. Ο Ιησούς έχει τοποθετηθεί στο χώρο και το χρόνο, άρα αποκλείεται να είναι θεός, καθώς αλληλοαποκλείονται οι έννοιες θνητός και θεός. Το κοσμολογικό επιχείρημα  υποστηρίζει ότι όλα στη φύση προέρχονται από κάποια αιτία (νόμος της αιτιότητας) και η πρώτη αιτία είναι ο θεός, το "όντως ον" του Πλάτωνα και "το πρώτον κινούν ακίνητον" του Αριστοτέλη. Η επιστήμη ακυρώνει αυτό το επιχείρημα. Στον αθέατο μικρόκοσμο τα μόρια αυτοοργανώνονται και αναδιατάσσονται προσαρμοζόμενα συνεχώς στο περιβάλλον τους. Εκεί ισχύει το απίθανο και η τυχαιότητα και αχρηστεύεται η αιτιοκρατία και η ανάγκη κάποιου θεού δημιουργού. Η Ανθρωπική αρχή αποδίδει  στο θεό τη ρύθμιση των παραμέτρων του Σύμπαντος που επιτρέπουν την εμφάνιση ζωής στη Γη, γιατί μια μικρή απόκλιση θα έκανε τον πλανήτη μας αφιλόξενο, σαν τους άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Η ακρίβεια των αριθμών που μας χάρισαν το συμπαντικό λαχείο θεωρείται θαύμα. Όμως, μεγαλύτερο θαύμα θα ήταν, αν ζούσαμε σε περιβάλλον, που δεν ευνοεί τη ζωή.  Τα πράγματα είναι έτσι, γιατί δεν θα μπορούσαν να είναι αλλιώς. Το τελολογικό επιχείρημα οφείλει τ' όνομά του στη λέξη τέλος (=σκοπός) και αποδίδει τη συμπαντική τάξη και  αρμονία  στην ύπαρξη σοφού δημιουργού, που τα έργα του υπηρετούν κάποιο σκοπό. Σκοπός της δημιουργίας είναι να υπηρετεί τον άνθρωπο, τον άρχοντα της Γης (Γένεση, Α΄26-28).  Ο άνθρωπος έκανε τη φύση ανθρωπόμορφη και της απέδωσε σκοπούς, επειδή έτσι λειτουργεί το  μυαλό του. Έβαλε τον εαυτό του στο κέντρο του σύμπαντος από εγωισμό παραβλέποντας ότι η θέση του είναι ισότιμη με τη θέση κάθε έμβιου όντος και αποδίδοντας του αξία δυσανάλογη από αυτή που του έδωσε η φύση, που μας ανακυκλώνει, όπως όλα τα προϊόντα της. Απόδειξη της σαθρότητας του επιχειρήματος είναι η θέση της Γης στο γαλαξία και του γαλαξία μας μέσα στο άπειρο. Το ηθικό επιχείρημα του Γερμανού φιλόσοφου Εμμαν. Καντ (1724-1804) υποστηρίζει ότι σε κάθε άνθρωπο υπάρχει έμφυτος ο ηθικός νόμος από το θεό και επειδή σ' αυτή τη ζωή  παραβιάζεται, πρέπει να αποκατασταθεί σε μια άλλη ζωή.  Όμως όλοι δεν έχουν την ίδια αντίληψη για το τι είναι ηθικό. Η ηθική επηρεάζεται από τον πολιτισμό, την πρόοδο, την κληρονομικότητα και άλλους παράγοντες. Κάτι που ορισμένοι θεωρούν σωστό (περιτομή, κλειτοριδεκτομή, λιθοβολισμός κλπ.) άλλοι το απορρίπτουν μετά βδελυγμίας. Η ίδια η φύση δεν είναι υπόδειγμα ηθικής, αφού ευνοεί τους ισχυρούς και ευπροσάρμοστους οργανισμούς, καταδικάζει σε εξόντωση τους αδύναμους και δεν έχει πρόβλημα με συμπεριφορές που οι άνθρωποι θεωρούν ανήθικες, όπως κανιβαλισμός, ελεύθερες σχέσεις των φύλων κ.λπ. Αν κάποιος θεός έπλασε τον κόσμο,  δεν έλαβε υπόψη του την ανθρώπινη ηθική. Οι θρησκείες κατασκευάζουν και επιβάλλουν κανόνες ηθικής. Η επιστήμη της νευροθεολογίας ανακάλυψε ότι το θρησκευτικό συναίσθημα έχει την έδρα του στον εγκέφαλο. Ο Επίκουρος (341-271 π.Χ.) είπε: Αν ο θεός ήταν  παντοδύναμος και πανάγαθος, το κακό δεν θα υπήρχε. Ή είναι πανάγαθος και το αφήνει να υπάρχει, επειδή δεν είναι παντοδύναμος, ή το επιτρέπει γιατί δεν είναι πανάγαθος. Για να δικαιολογήσουν την ύπαρξη του κακού στον κόσμο ο Αυγουστίνος (354-430) και ο Θωμάς Ακινάτης (1225-1274) βρήκαν διάφορα επιχειρήματα, όπως: -Κακό είναι η απουσία του καλού…   -Αν επικρατούσε το καλό, η γη θα γινόταν παράδεισος, μα, ο άνθρωπος έχει εκδιωχθεί από αυτόν…. -Ο θεός επιτρέπει το κακό για παιδαγωγία... Αν  όμως ο θεός κατασκεύασε τον άνθρωπο ικανό να κάνει το κακό, το λάθος είναι του κατασκευαστή.  Σύμφωνα με το ιστορικό- θρησκειολογικό επιχείρημα, η παγκόσμια ιστορία θρησκειών αποδεικνύει πως το θρησκευτικό συναίσθημα είναι έμφυτο σε όλους. Επομένως ο θεός φύτεψε στην ψυχή των ανθρώπων την τάση να τον αναζητούν.   Αντίλογος σ' αυτό είναι ότι ο νους του ανθρώπου δεν αναζητά θεούς, αλλά εξηγήσεις για την αιτία και το σκοπό της ύπαρξης της δικής του και του κόσμου, για το τι είναι καλό και κακό, από ποια στοιχεία είναι φτιαγμένο το σύμπαν, πώς λειτουργεί, ποια είναι η θέση μας σ' αυτό και ούτω καθεξής. Με τη φαντασία κατασκευάζει υποθετικά σενάρια και προχωρά στην πειραματική έρευνα για να διαπιστώσει, αν αληθεύουν. Με υποθέσεις προσεγγίζουμε καθετί που μας φαίνεται ανεξήγητο, μέχρι να το απομυθοποιήσουμε. Λόγου χάρη υποθέτουμε ότι υπάρχουν εξωγήινοι και για να το επαληθεύσουμε καταστρώνουμε προγράμματα ερευνών. Το ίδιο κάνουμε όταν υποθέτουμε ότι ενδέχεται κάποιος ευφυής δημιουργός να κατασκεύασε το σύμπαν κι εμάς. Η επιστήμη καλύπτει διαρκώς τα κενά της γνώσης. Το φιλοσοφικό- αξιολογικό επιχείρημα υποστηρίζει ότι οι ιδρυτές μεγάλων φιλοσοφικών συστημάτων δέχονται την ύπαρξη ενός θεού -  υπέρτατης αξίας και πηγής όλων των αξιών. Όμως παραβλέπει ότι οι φιλόσοφοι δεν μπορούσαν να τα βάλουν με το θρησκευτικό κατεστημένο εκφράζοντας ελεύθερα τη γνώμη τους σε εποχές που η αθεϊα καταδικαζόταν με θάνατο. Παρ’ όλα αυτά δεν έλειψαν θαρραλέες φωνές αμφισβήτησης (Αναξαγόρας, Δημόκριτος, Λεύκιππος, Επίκουρος και άλλοι). Σε εποχές πνευματικής ελευθερίας άθεοι και αγνωστικιστές φιλόσοφοι απέδειξαν με σοβαρά επιχειρήματα το παράλογο της θρησκείας και ότι όσο η επιστήμη προοδεύει, τόσο η θρησκεία υποχωρεί κι αναγκάζεται να δικαιολογεί τα λάθη της. Οι αξίες (αρετές και ιδανικά) είναι ανθρώπινα κατασκευάσματα, όπως οι νόμοι. Σκοπός τους είναι η αρμονική συμβίωση και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Ο πολιτισμός είναι ανθρώπινο κατόρθωμα, όχι υπερφυσικό και η θρησκεία είναι κομμάτι του πολιτισμού. Επομένως και ο θεός είναι ανθρώπινο δημιούργημα, υλοποίηση της επιθυμίας για ένα τέλειο και παντοδύναμο ον που προορισμός του θα είναι η προστασία και διαιώνιση του ανθρώπινου είδους και των αξιών του.  Σύμφωνα με το ψυχολογικό επιχείρημα, το ανικανοποίητο της ανθρώπινης ψυχής και η ροπή της προς το απόλυτο προϋποθέτουν την ύπαρξη μιας απόλυτης αρχής, δηλ. του θεού.   Η ύπαρξη της δίψας σ' ένα ταξιδιώτη που διασχίζει την έρημο δεν αποδεικνύει την ύπαρξη πηγής. Η αναζήτηση της τελειότητας οφείλεται στην παρατήρηση της φύσης και στην προσπάθεια του ανθρώπου να τη μιμηθεί. Σαν δικό της κομμάτι έχει μέσα του την ίδια τάση για εξέλιξη από το απλούστερο στο πολύπλοκο και βέλτιστο. Η Φύση αενάως δημιουργεί και καταστρέφει σχήματα και μορφές, σαν καλλιτέχνης που επιζητά να δημιουργήσει κάτι αξεπέραστο. Ο άνθρωπος, το πιο εξελιγμένο -κατά τη δική του άποψη- δημιούργημα της φύσης, επιδίδεται σε μια παρόμοια αναζήτηση της τελειότητας κι επειδή δεν την βρίσκει στον κόσμο του, δημιουργεί φανταστικούς κόσμους, όπου τοποθετεί ένα ον απειροτέλειο, το θεό. Η ατέρμονη συμπαντική διαδικασία  γέννησης, ανάπτυξης και φθοράς μοιάζει σαν ένα τεράστιο πείραμα για την παραγωγή νοήμονος ζωής. Το άψυχο σύμπαν τείνει να γίνει έμψυχο και σκεπτόμενο εξελίσσοντας τις έλλογες μορφές που δημιουργεί μέσα στο χρόνο. Ο άνθρωπος εξελίσσει επίσης τις μορφές του θεού που δημιουργεί και καταναλώνει τη ζωή του στη λατρεία τους. Είναι μια υπόδειξη στη μητέρα Φύση προς τα πού πρέπει να κατευθύνει τη δημιουργική της δραστηριότητα.... Διαβάζοντας  σχόλια σε ειδήσεις για ειδεχθή εγκλήματα και κτηνωδίες, βλέπεις πολλοί να αναρωτιούνται, αν υπάρχει θεός, που επιτρέπει να συμβαίνουν αυτά. Οι υπερασπιστές των χριστιανικών πεποιθήσεων απαντούν  ότι θεός υπάρχει και θα στείλει τους μεν εγκληματίες στην κόλαση τα δε θύματα στον παράδεισο. Πολύ βολική εκδοχή, για καταπράυνση του πληγωμένου αισθήματος δικαιοσύνης και των εγειρόμενων αμφιβολιών για την υποτιθέμενη πανσοφία και παναγαθότητα του υπέρτατου όντος. Αν όμως ο θεός ήταν καλός και παντοδύναμος πατέρας, θα φρόντιζε ώστε μεταξύ των παιδιών του ούτε εγκληματίες να υπάρχουν ούτε θύματα. Και μη μου πείτε ότι σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου. Μήπως οι δικαστές που καταδικάζουν κακούργους δεν σέβονται τις ανθρώπινες ελευθερίες; Πώς γίνεται ο θεϊκός νόμος να αντιβαίνει στον ανθρώπινο; Μήπως η ανθρώπινη ηθική δεν είναι θεϊκό εμφύτευμα, όπως ισχυρίζεται ο  Παύλος, όταν λέει «έθνη τα μη νόμον έχοντα φύσει τα του νόμου ποιή, …  εαυτοίς εισί νόμος, …εν ταις καρδίαις αυτών, συμμαρτυρούσης αυτών της συνειδήσεως…»; (Ρωμ.β΄ 14-15) Ένας γονιός που αγαπά τα παιδιά του δεν επιτρέπει να αλληλοσκοτώνονται ούτε περιμένει να γίνει το κακό, για να τιμωρήσει τους φταίχτες.  Αν ο απλός και ατελής άνθρωπος ενεργεί με τέτοιον τρόπο, θα έπρεπε να τον ξεπερνά σε σοφία και αγάπη ο θεός που οι πιστοί θεωρούν υπόδειγμα τελειότητας και να μη μεταθέτουν την απονομή δικαιοσύνης από την παρούσα σε μια υποθετική μέλλουσα ζωή, όπου οι εγκληματίες  δικαιώνονται, αν πρόλαβαν να μετανοήσουν. Στην παρούσα ζωή ο θεός αφήνει τον αντίπαλό του, το διάβολο, να δρα αχαλίνωτα βασανίζοντας τους ανθρώπους και καταστρέφοντας κάθε καλό, παρά τη διαβεβαίωση ότι τον έχει νικήσει με τη σταυρική θυσία του γιου του και τον έχει στείλει σιδηροδέσμιο μαζί με το θάνατο στο αιώνιο σκότος. Η χριστιανική διδασκαλία με όλες τις πολύπλοκες σοφιστείες της δεν μπορεί να δικαιολογήσει τα όσα φρικτά συμβαίνουν στον πλανήτη μας. Δεν απομένει παρά να σκεφτούμε απλά και να συμπεράνουμε πως, τα φοβερά εγκλήματα που μαστίζουν τον κόσμο μας αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει ο θεός, τουλάχιστον αυτός που μας περιγράφει η χριστιανική εκκλησία. 

                          -----οοοο------