Πόνος και φόβος

α) Ο πόνος θεωρείται αναγκαίο κακό, επειδή μας προειδοποιεί για κάποιο κίνδυνο του οργανισμού μας. Οι θρησκευόμενοι  τον θεωρούν μέσο εξαγνισμού, που δόθηκε σαν κατάρα από το θεό στους πρωτόπλαστους. Κάποιοι  λένε: Χωρίς πόνο δε θα υποφέραμε κι αν δεν υποφέραμε δε θα μαθαίναμε ποτέ από τα λάθη μας  ...  Κι όμως θα μπορούσε να είναι  περιττός. Έτσι κι αλλιώς θα υποκύψουμε αναπόφευκτα στη μοίρα. Γιατί η πορεία μας προς αυτήν την κατάληξη να είναι οδυνηρή;  Ο θάνατος θα γινόταν υποφερτός, αν δεν συνοδευόταν από σωματικό και ψυχικό πόνο. Η βία θα ήταν αντιμετωπίσιμη. Τα βασανιστήρια θα έχαναν τη σημασία τους. Θα σταματούσε η εκμετάλλευση του πόνου από διάφορους φορείς: Εκπροσώπους της θρησκείας, που λένε ότι υποφέρεις, γιατί είσαι αμαρτωλός ή σε δοκιμάζει ο θεός κι αυτοί έχουν τη μαγική συνταγή για να σε σώσουν. Γιατρούς, που υποβάλλουν τους ασθενείς σε πολυδάπανες και συχνά αναποτελεσματικές θεραπείες. Φαρμακοποιούς που πουλούν αναλγητικά. Ψυχολόγους, που τρέφονται από τον ψυχικό πόνο. Βασανιστές, που ικανοποιούν το σαδισμό τους ή θέλουν ν’ αποσπάσουν πληροφορίες από το θύμα τους. Υποκριτές φιλάνθρωπους που γυρεύουν κοινωνική καταξίωση κ.α. Εξ άλλου υπάρχουν ανώδυνοι τρόποι, για να μάθει κανείς από τα λάθη του, π.χ.  στέρηση κάποιου αγαθού,  αποδοκιμασία  κλπ. Ο πόνος δεν είναι συνδεδεμένος με την ηθική. Οι καλοί πονούν περισσότερο, ενώ οι κακοί είναι συχνά αναίσθητοι. Έτσι αποδεικνύεται  η ανθρώπινη προέλευση των ηθικών κανόνων. Ο πόνος γεννά το φόβο που θολώνει το μυαλό. Φοβόμαστε ότι, αν τολμήσουμε κάτι, θα πονέσουμε είτε ψυχικά είτε σωματικά. Έτσι υποχωρούμε καταπιέζοντας τις ανώτερες ευαισθησίες μας. Το βαρίδι του πόνου μας τραβά προς τα κάτω. Μας πληγώνει την αξιοπρέπεια. Ενεργώντας υπό το κράτος του πόνου και του φόβου κάνουμε λάθη, που αλλιώς δε θα τα επιτρέπαμε στον εαυτό μας. Αυτό δεσμεύει την ελευθερία μας, καταρρακώνει τη βούλησή μας. Μας κάνει έρμαια του πόνου και σκλάβους του φόβου. Ο πόνος δεν αγιάζει. Εξουθενώνει. Δεν εξυψώνει. Αναχαιτίζει και καθηλώνει. Κάποιοι κατορθώνουν να τον νικήσουν. Ίσως κατόρθωναν περισσότερα, αν δε χρειαζόταν να τον αντιμετωπίσουν. Εκείνος που προκαλεί πόνο είναι απάνθρωπος. Εκείνος που γιατρεύει τον πόνο έχει ανθρωπιά. Άρα ο πόνος δεν ταιριάζει στην ανθρώπινη φύση. Επειδή όμως είναι πανταχού παρών, βρίσκουμε προφάσεις για να δικαιολογήσουμε την ύπαρξή του. Προτιμότερο είναι να βρίσκουμε τρόπους για την οριστική εξάλειψή του. Η ζωή είναι μικρή. Δε χρειάζεται να είναι οδυνηρή ούτε για μας ούτε για τα υπόλοιπα όντα του πλανήτη μας.

β)Ο φόβος λειτουργεί σαν ασπίδα προστασίας απέναντι στους  κινδύνους. Η γνώση βοηθά στη σωστή  αντιμετώπιση του κινδύνου και στην απομάκρυνση του φόβου. Δικαιολογημένος είναι ο φόβος για την κτηνώδη βία κακών ανθρώπων ή θηρίων ή για τις συνέπειες ριψοκίνδυνων πράξεων. Πηγάζει από τη λογική που  εκφράζει το λαϊκό ρητό «ο φόβος φυλάει τα έρημα». Η θρησκεία όμως καλλιεργεί παράλογους φόβους που οδηγούν σε άγχη, νευρώσεις και παράνοια. Φόβους για θεούς, αγγέλους, διαβόλους, παραδείσους και κολάσεις. Φόβο για ένα μεταφυσικό μπαμπούλα που παραμονεύει από τον ουρανό  να σε τσακώσει τη στιγμή που κάνεις κάτι που δεν του  αρέσει,  το οποίο ονομάζει "αμαρτία",  και να σε τιμωρήσει σαδιστικά με επίγειες και μεταθανάτιες κολάσεις… Κάθε θρησκεία χρησιμοποιεί το φόβο για τον έλεγχο του νου. Έτσι καταργεί  την ελευθερία του ανθρώπου και δεν τον αφήνει να χαρεί τη ζωή και να ικανοποιήσει με σωστό τρόπο τις ανάγκες του. Ο μεταφυσικός φόβος τρέφεται από την άγνοια και τη δειλία. Ευθύνεται για λάθος αποφάσεις. Αχρηστεύει τη λογική. Είναι ισχυρότερος από το φυσικό φόβο. Βασίζεται  στην απαγόρευση έρευνας και κριτικής και στην πλύση εγκεφάλου από τη βρεφική ηλικία. Αρχή της σοφίας δεν είναι «ο φόβος του Κυρίου», αλλά το ξεπέρασμα του φόβου που  δίνει τη δύναμη να λες «Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος» (Ν. Καζαντζάκης). Ο ελεύθερος άνθρωπος ερευνά  άφοβα και ασκεί κριτική. Ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός απομυθοποίησε τα θρησκευτικά δόγματα και ανάγκασε τη χριστιανική Δύση να δεχτεί την αξία της επιστήμης και να χαλαρώσει το θρησκευτικό ζυγό. Αυτό δεν έχει συμβεί στις ισλαμικές χώρες, όπου οι νέοι πείθονται να γίνουν ανθρώπινες βόμβες, θολωμένοι από υποσχέσεις  μεταθανάτιων υλικών απολαύσεων, καταστέλλοντας το φυσικό φόβο του θανάτου και τις ενοχές της υγιούς συνείδησης που φρίττει μπροστά στη δολοφονία αθώων εν ονόματι του Αλλάχ.

«Δεν υπάρχει θεός, διάβολος, παράδεισος, κόλαση…  Η ιδέα του θεού στις παλιές θρησκείες είναι αποτέλεσμα φόβου … Οι άνθρωποι που πιστεύουν στο θεό, δεν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.  Χρειάζονται ένα πατρικό πρότυπο…  Η απουσία φόβου εξαφανίζει το θεό. Κι όταν ο θεός εξαφανίζεται τότε όλη η ύπαρξη είναι δική σου να την χαρείς και να την γιορτάσεις…  Μ’ ένα θεό που κανονίζει τα πάντα από ψηλά δεν μπορείς να είσαι ελεύθερος, παρά μια μαριονέτα που την κρατά στα χέρια του εκείνος… Η ελευθερία σε φοβίζει, δεν θέλεις να είσαι ελεύθερος, παρά δούλος του θεού σου»… «Θα βρεις νόημα στη ζωή μόνο όταν το δημιουργήσεις…  Η ζωή δεν έχει σκοπό, είναι από μόνη της σκοπός…  Η αγάπη είναι ο σκοπός. Η ζωή είναι το ταξίδι…  Η ιδέα του σκοπού  προέρχεται από την ανθρώπινη απληστία. Είμαστε σαν  τα μικρά παιδιά στην παραλία που μαζεύουν κοχύλια και χρωματιστά βότσαλα.»  (Όσσο, Ινδός μυστικιστής και φιλόσοφος (1931-1990)         

Μακάρι η ανθρωπότητα να φτάσει σ’ ένα στάδιο εξέλιξης όπου θα έχει νικηθεί ο πόνος και ο φόβος και θα έχει κατακτηθεί  το ΖΗΝ ΗΔΕΩΣ, που δίδασκε ο Επίκουρος.