Αγία Αικατερίνη - Υπατία

Αγία Αικατερίνη - Υπατία

   Η μορφή της αγίας Αικατερίνης επινοήθηκε γύρω στον 6^ο αιώνα από μοναχούς που επιδίωκαν την εύνοια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού,  ιδρυτή της φερώνυμης Μονής στο Σινά, και μετά από αιώνες σιωπής εμφανίστηκε ξανά τον 8^ο ή 9^ο αιώνα από κάποιον συναξαριστή, ίσως το Συμεών το μεταφραστή. Το όνομά της παρετυμολογείται από τις λέξεις αεί+ καθαρή,  που εκφράζουν ψυχική καθαρότητα και παρθενία. Κάποιοι  με σοβαρά επιχειρήματα την ταυτίζουν με την ελληνίδα φιλόσοφο Υπατία που δολοφονήθηκε στην Αλεξάνδρεια από φανατισμένους χριστιανούς του πατριάρχη Κύριλλου, το 415 μ.Χ. Για λόγους παραπλάνησης, ο συναξαριστής που κατασκεύασε την Αικατερίνη κατ’ εικόνα και ομοίωση της Υπατίας, τοποθέτησε  το μαρτύριό της ένα αιώνα πριν τη δολοφονία της ελληνίδας φιλοσόφου, μαθηματικού και αστρονόμου. Το σκηνικό του μαρτυρίου όμως έμεινε το ίδιο (Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου) καθώς και η προσωπικότητα της μάρτυρος (σοφή, παρθένα και όμορφη που πέθανε μαρτυρικά για τα πιστεύω της). Η ταύτιση της Αικατερίνης με την Υπατία πιστοποιείται από το γεγονός ότι σε χωριό της Λαοδικείας στη Μ. Ασία υπήρχε ναός στο όνομα της Υπατίας, που γιόρταζε στις 25 Νοεμβρίου, μέρα γιορτής της Αγ. Αικατερίνης. Επειδή ανάμεσα στους μαθητές της Υπατίας υπήρξαν αρκετοί χριστιανοί, όπως ο επίσκοπος Πτολεμαΐδας Συνέσιος, αυτός μάλιστα έγραψε πολλά επαινετικά για το βίο της, κάποιοι ισχυρίζονται ότι η Υπατία έγινε χριστιανή και μάλιστα ότι βαφτίστηκε με το όνομα Αικατερίνη.  Απόδειξη  ανυπαρξίας της Αικατερίνης είναι ότι ενώ ο βίος της λέει πως ήταν διακεκριμένη φιλόσοφος, που αποστόμωσε 50 κορυφαίους φιλοσόφους της εποχής της σε συζήτηση με θέμα την πίστη του Χριστού, καμμία ιστορική πληροφορία δε σώθηκε γι αυτή, ούτε καν για κάποιο συγγραφικό έργο της ή κάποιο μαθητή της, ενώ αντίθετα για την Υπατία έχουμε αρκετές ιστορικές αναφορές. Τα μυθολογικά στοιχεία του βίου της Αγίας μαρτυρούν ότι πρόκειται για κατασκεύασμα ευσεβούς φαντασίας: Για παράδειγμα ο βιογράφος λέει ότι το πτώμα της μετά τον αποκεφαλισμό το μετέφεραν άγγελοι πάνω στο Σινά όπου έμεινε άταφο τρεις αιώνες, ώσπου βρέθηκε μετά από όραμα  κάποιων μοναχών. Αρχαίο επίσης θέμα της μυθολογίας των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου είναι οι ιεροί γάμοι, από το οποίο εμπνεόμενος ο συναξαριστής βάζει την αγία να ανεβαίνει στον ουρανό –πριν από το μαρτύριο- και να παντρεύεται το Χριστό που της χαρίζει ένα θεϊκό δαχτυλίδι (αφθονούν παγκοσμίως οι μύθοι για μαγικά δακτυλίδια). Τι περισσότερο χρειάζεται η ευλαβική φαντασία του λαού για να πλάθει γύρω από το θρύλο της Αγίας έθιμα και προλήψεις που ικανοποιούν τις προσδοκίες του;   

                 

Περίαπτα (φυλακτά)

       Η μαγική σκέψη του ανθρώπου τον οδηγεί να ζητά προστασία από υλικά που έχουν γι αυτόν θρησκευτική ή συναισθηματική αξία. Οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν φυλακτά για κάθε χρήση, για τη βασκανία, για καλή τύχη, αποτροπαϊκά του κακού και των ασθενειών…Φορούσαν στο λαιμό τους ή σε άλλο σημείο του σώματος κέρατα και δόντια ζώων, γοργόνεια, ρόδακες,  ομοιώματα θεών, ζώων, ιερών, ευχές ακατάληπτες  πάνω σε διάφορα υλικά, πολύτιμα, ημιπολύτιμα και απλά. Αυτή η πρακτική, παλαιά όσο και ο άνθρωπος, συνεχίστηκε στο χριστιανισμό με σταυρουδάκια, κομποσκοίνια, εικονίτσες, εγκόλπια, τμήματα λειψάνων, κομμάτια αμφίων και άλλα ιερά κατάλοιπα για το λαιμό, το στήθος, το χέρι, το σπίτι, το αυτοκίνητο κι ό,τι άλλο θεωρείται ευάλωτο από τα δαιμονικά όντα και τον «βάσκανο οφθαλμό» (κακό μάτι). (εικόνα: αυτά τα σταυρουδάκια δεν τα φορούσαν χριστιανοί, αλλά μινωίτες 2000 χρόνια προ Χριστού).