Ησαΐας

Ησαΐας και Εζεκίας

Ο βασιλιάς Εζεκίας κατέστρεψε τα είδωλα και το χάλκινο φίδι του Μωυσή που λάτρευαν και θύμιαζαν οι Ιουδαίοι. Η ευσέβειά του όμως δεν τον γλύτωσε από την επίθεση του Σενναχηρίμ, βασιλιά των Ασσυρίων. Μάταια του πρόσφερε χρυσάφι από το Ναό (Δ΄Βασιλ.ιη΄4 κ.ε.).  Ο προφήτης Ησαΐας [=ο θεός σώζει. - 8^ος αι. π.Χ.] είπε να μη σπείρουν επί 2 χρόνια. Τον τρίτο χρόνο, εκείνοι που θα σωθούν θα σπείρουν,  θα θερίσουν και θα ζήσουν ευτυχείς. Δεν χρειάστηκε να περιμένουν τόσο, γιατί την ίδια νύκτα άγγελος του θεού σκότωσε 185.000 άντρες στο στρατόπεδο των Ασσυρίων και ο Σενναχηρίμ δολοφονήθηκε  από δυο γιους του, όταν γύρισε στη Νινευή  (Δ΄Βασιλ., ιθ΄ 2-37).[Παραλλαγή του θρύλου που αναφέρει ο Ηρόδοτος (Β΄141) ότι στο Πηλούσιο της Αιγύπτου επί φαραώ Σέθη εισέβαλε στρατός του Σενναχηρίμ (701 π.Χ). Τη νύκτα ποντίκια έφαγαν τα δερμάτινα λουριά των ασπίδων και τις χορδές των τόξων των Ασσυρίων, οι οποίοι τράπηκαν σε φυγή].  Κάποτε ο Εζεκίας αρρώστησε βαριά. Ο Ησαΐας  του είπε να τακτοποιήσει τις υποθέσεις του, γιατί θα πεθάνει. Εκείνος γύρισε στον τοίχο και προσευχόταν κλαίγοντας και υπενθυμίζοντας στο θεό ότι δεν του άξιζε τέτοια τύχη. Ο θεός συγκινήθηκε και είπε στον Ησαΐα ότι θα τον θεραπεύσει και θα του προσθέσει 15 χρόνια ζωής. Ο Εζεκίας ζήτησε σημάδι και ο Ησαΐας είπε: -Διάλεξε τι θαύμα θες να γίνει: Η σκιά του ηλιακού ρολογιού να πάει 10 βαθμούς μπροστά ή 10 πίσω; Ο Εζεκίας διάλεξε το δεύτερο και ο ήλιος έκανε όπισθεν. Μετά ο Ησαΐας διέταξε να βάλουν στην πληγή του Εζεκία  κατάπλασμα από σύκα κι έγινε καλά  (Δ΄ Βασιλ., κ΄1-11). Ο γιος και διάδοχός του Μανασσής έφτιαξε θυσιαστήριο του Βάαλ και ιερά άλση, προσκυνούσε τα άστρα, περνούσε τους γιους του από φωτιά, μάντευε με τον κλήδονα και τους οιωνούς, κάλεσε μάγους, έβαλε  άγαλμα της Αστάρτης στο Ναό, σκότωσε αυτούς  που αντιδρούσαν  και εξόργισε το θεό  (Δ΄ Βασιλ., κα΄1- 24).

Ο Ησαΐας  πηγή των χριστιανικών προφητειών.

Όταν ο Άχαζ, βασιλιάς των Ιουδαίων (736-721 π.Χ.) αντιμετώπιζε τη συμμαχία των βασιλιάδων της Δαμασκού και του Ισραήλ, ο Ησαΐας απρόσκλητος προφήτεψε ότι μια νέα θα γεννήσει αγόρι, που ο Άχαζ θα ονομάσει Εμμανουήλ και αυτό θα είναι «σημάδι» ότι θα διαλυθεί η συμμαχία των εχθρών: «ἰδοὺ ἡ παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει γιο και θα τον ονομάσεις Ἐμμανουήλ· θα φάει βούτυρο και μέλι· προτού μάθει να ξεχωρίζει το κακό, θα διαλέξει το καλό…»    «…πριν το παιδί μάθει να ξεχωρίζει το καλό από το κακό… οι δυο βασιλιάδες θα αφήσουν ήσυχη τη χώρα, για την οποία φοβάσαι.» (ζ΄14-16), «προτού μάθει να φωνάζει πατέρα και μητέρα, θα κυριεύσει... το στρατό της Δαμασκού και θα πάρει τα λάφυρα της Σαμάρειας» (η΄4). Ο Ησαΐας φρόντισε να επαληθευτεί η προφητεία:  «και πήγα στην προφήτισσα και την άφησα έγκυο και γέννησε γιο» (η΄3). Η φράση αυτή αγνοήθηκε, για να ταυτισθεί η παρθένα με τη Μαριάμ και ο  Εμμανουήλ με τον Ιησού.  Το σκηνικό της φάτνης επινοήθηκε από το ρητό «γνωρίζει το βόδι τον ιδιοκτήτη του και το γαϊδούρι το παχνί του κυρίου του, όμως οι Ισραηλίτες δεν με αναγνωρίζουν» (α΄3), που εννοεί την απομάκρυνση των Εβραίων από το θεό. Γέννηση του Χριστού χωρίς ωδίνες προέκυψε από το: «πριν κοιλοπονήσει η επίτοκος Σιών γέννησε αγόρι» (ξστ΄7) και εξάπλωση του ιουδαϊσμού από τη Σιών: «ἐκ γὰρ Σιὼν ἐξελεύσεται νόμος καὶ λόγος Κυρίου ἐξ Ἱερουσαλήμ»(β΄2-3).

Μεσσίας κατά τον Ησαΐα ήταν ο Κύρος, ιδρυτής της Περσικής αυτοκρατορίας (549 π.Χ.): «εγώ είμαι που λέω στον Κύρο να είναι συνετός και αυτός θα κάνει όλα τα θελήματά μου» (μδ΄,28). «Αυτά λέει κύριος ο θεός στον χριστό μου τον Κύρο, του οποίου ισχυροποίησα την δεξιά, για να υποτάξει τα έθνη. … Θα ανοίξω μπροστά του πόρτες και καμιά πόλη δε θα μείνει κλειστή. Εγώ μπροστά σου θα προπορεύομαι και θα εξομαλύνω τα όρη. Πόρτες χάλκινες θα συντρίψω και μοχλούς σιδερένιους θα σπάσω και θα σου δώσω θησαυρούς ανοίγοντας τα σκοτεινά, απόκρυφα μέρη, όπου βρίσκονται αόρατοι, για να καταλάβεις ότι εγώ είμαι ο κύριος ο θεός σου που σε καλεί με το όνομά σου, ο θεός του Ισραήλ. (…) συ όμως δεν με γνώρισες (…) Εγώ κατασκεύασα το φως και το σκοτάδι, εγώ κάνω ειρήνη και κατασκευάζω  το κακό· εγώ ο Κύριος ο Θεός τα κάνω όλα αυτά» (με΄1-7)]. Ο Κύρος απελευθέρωσε τους Ισραηλίτες: «χώρα Ζαβουλών και γη Νεφθαλίμ, στην οδό που οδηγεί προς τη Θάλασσα (Μεσόγειο) και οι υπόλοιποι κάτοικοι της παραλίας και ανατολικά του Ιορδάνη, Γαλιλαία των εθνών, τα μέρη της Ιουδαίας, ο λαός που βρίσκεται στο σκοτάδι, θα δείτε μέγα φως, σεις που κατοικείται στη χώρα και τη σκιά του θανάτου, φως θα λάμψει σε σας» (θ΄1-2). Ο Ησαΐας τονίζει  ότι όλος ο εβραϊκός λαός είχε υποστεί τις συνέπειες της αιχμαλωσίας, την οποία παρομοιάζει με σκοτάδι θανάτου, όπως και ο Δ. Σολωμός στον εθνικό ύμνο («ήταν όλα σκοτεινά, γιατί τά ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά»), ενώ παρομοιάζει την ελευθερία με «φως μέγα». Τον Κύρο υμνεί ο Ησαΐας λέγοντας «παιδί γεννήθηκε για χάρη μας, γιος και δόθηκε σε μας. Η εξουσία βρίσκεται στους ώμους του και ονομάζεται αγγελιαφόρος του μεγάλου θελήματος, θαυμαστός σύμβουλος, θεός ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἄρχων εἰρήνης, πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος· εγώ … θα του δώσω ειρήνη και υγεία. Η εξουσία του θα είναι μεγάλη καὶ η εἰρήνη του απεριόριστη, για να ανορθώσει το θρόνο του Δαυὶδ…» (θ΄6-7). Οι βαρύγδουποι τίτλοι που απευθύνει στον Κύρο συνηθίζονταν στην περσική αυλή και σε όλα τα βασίλεια της Ανατολής. Οι Έλληνες κατακτητές και μετά οι Ρωμαίοι αντέγραψαν τη θεοποίηση και προσκύνηση του βασιλιά. Οι Ιουδαίοι συμπαθούσαν τους Πέρσες, γιατί υπέταξαν τους Ασσυρίους και Βαβυλωνίους που τους είχαν αιχμαλωτίσει και είχαν λεηλατήσει το Ναό, ενώ ο Κύρος επέστρεψε τα ιερά σκεύη κι επέτρεψε την ανοικοδόμηση του Ναού και του τείχους της Ιερουσαλήμ. Όμως οι Ιουδαίοι δεν μιμήθηκαν την ανεξιθρησκεία του Κύρου, στη βοήθεια του οποίου έλπιζε ο Ησαΐας, για  μια νέα  εποχή δόξας του Ισραήλ. Αυτό εννοούσε η προφητεία που διάβασε ο Ιησούς στο πρώτο του κήρυγμα σε συναγωγή: «το πνεύμα του κυρίου είναι πάνω μου, με το οποίο με έχρισε (βασιλιά)· με έστειλε να φέρω μήνυμα χαράς στους φτωχούς, να γιατρέψω αυτούς που έχει συντριβεί η καρδιά τους, να κηρύξω άφεση στους αἰχμαλώτους και στους τυφλούς ἀνάβλεψη» (ξα΄1-3),όπου πτωχοί, συντετριμμένοι και τυφλοί είναι συμβολικά οι αιχμάλωτοι Ιουδαίοι. Άλλωστε ο Μεσσίας του Ησαΐα θ’ αφανίσει «τη Συρία από ανατολάς καὶ τοὺς Ἕλληνες από τη δύση, που κατατρώγουν με όλο τους το στόμα  τους Ισραηλίτες» (θ΄12), προφητεία αταίριαστη με τον Ιησού.

Φωνή (Ησαΐα)  «βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ»: Ο προφήτης παρομοίαζε τη χώρα του με έρημο, για να δείξει πως ματαιοπονούσε φωνάζοντας: «ἑτοιμάστε τὴν ὁδὸν του Κυρίου» (μ΄3), «ἰδοὺ Κύριος Κύριος μετὰ ἰσχύος ἔρχεται» (μ΄10). Ο Κύριος που ερχόταν ήταν ο ελευθερωτής Κύρος Β΄, ονομαστός για την επιείκειά του: «δεν θα κραυγάσει ούτε θα υψώσει φωνή, καλάμι σπασμένο δε θα συντρίψει και λινάρι που καπνίζει δε θα σβήσει … θα είναι φως εθνών, θα ανοίξει οφθαλμούς τυφλών, θα ελευθερώσει αυτούς που κάθονται στο σκοτάδι» (μβ΄2-7)… Είναι ο «χριστός» του θεού, που θα υποτάξει βασιλείς και έθνη και θα επανιδρύσει το βασίλειο του Δαβίδ, όπου θα βασιλεύσει ο μεσσίας των Εβραίων: «θα φυτρώσει κλωνάρι από τη ρίζα του Ιεσσαί και άνθος από τη ρίζα θα βγει». Θα έχει  πνεύμα σοφίας και φόβου  θεού. Θα κρίνει δίκαια. Θα σκοτώσει τους ασεβείς με το λόγο του. Θα κυβερνά τα έθνη και θα ελπίζουν σ’ αυτόν. Λύκοι, αρνιά, ταύροι, λιοντάρια, λεοπαρδάλεις, κατσίκια, βόδια και αρκούδες θα βόσκουν χορτάρι και θα τα οδηγούν νήπια. Τα μωρά θα βάζουν το χέρι τους σε φωλιές ασπίδων (φίδια δηλητηριώδη) χωρίς να παθαίνουν τίποτε. Ο θεός θα μαζέψει στη Σιών τους διασκορπισμένους Ιουδαίους. Θα ερημώσει τη θάλασσα της Αιγύπτου και θ’ ανοίξει επτά  περάσματα στον Ευφράτη για να περάσουν πεζοί και να κατακτήσουν πολλές χώρες (ια΄1-14). Τότε η Σιών θα γίνει επίγειος παράδεισος. Ο θεός ορκίστηκε στον εαυτό του να τηρήσει αυτήν την υπόσχεση: «κατ᾿ ἐμαυτοῦ ὀμνύω» (με΄23).

Ο Ησαΐας είδε το θεό το έτος που πέθανε ο Οζίας (738 π.Χ.) («τὸν βασιλέα Κύριο σαβαὼθ εἶδα με τα μάτια   μου», κεφ.στ΄5). [το ευαγγέλιο λέει «θεόν ουδείς εώρακε πώποτε» (Ιωάν., α΄18)] Ήταν σε θρόνο, μέσα στο Ναό. Γύρω του Σεραφείμ φώναζαν «ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος σαβαώθ, πλήρης πᾶσα ἡ γῆ τῆς δόξης αὐτοῦ.»(στ΄3). Ένα από τα Σεραφείμ έβαλε στα χείλη του Ησαΐα κάρβουνο από το θυσιαστήριο και είπε: «ἰδοὺ ακούμπησε τούτο τα χείλη σου και θα αφαιρέσει τις ἀνομίες σου…» (στ΄7). [για τους χριστιανούς συμβολίζει τη θεία μετάληψη]. Μετά τον έστειλε να κηρύξει: «πήγαινε και πες στο λαό τούτο, θα ακούσετε με τ’ αυτιά σας και δεν θα καταλάβετε και θα βλέπετε με τα μάτια σας μα δεν θα δείτε·» (στ΄9),[ λόγια που επανέλαβε ο Ιησούς επτά αιώνες μετά.] Ο θεός  μισούσε τις γιορτές και θυσίες των Εβραίων, γιατί έλεγαν: «φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομεν» (κβ΄13) [το χρησιμοποίησε ο Ιησούς στην παραβολή του άφρονος πλουσίου]. Μισούσε τους γάμους Εβραίων με Φιλισταίους και τα  αλλόφυλα παιδιά τους (β΄6). Μισούσε αυτούς που έκτιζαν ωραία σπίτια («ὰν γίνουν οἰκίες πολλές, μεγάλες και ωραίες, θα ερημωθούν», ε΄9) και τη Σιών που κατάντησε πόρνη (α΄21). Ανέθεσε λοιπόν στον Ησαΐα να κηρύξει ότι, αν υπακούουν στο Νόμο, θα τους δώσει να φάνε «τα αγαθά της γης», ειδάλλως θα τους φάει «μάχαιρα» (α΄19-20). Θα κάψει τους αμαρτωλούς (α΄31). Θα γυμνώσει τις νέες  από  τα στολίδια και τα διάφανα Λακωνικά υφάσματα (γ΄17-23). Θα λιγοστέψει τους άντρες και επτά γυναίκες θα παρακαλούν ένα να τις παντρευτεί για να τεκνοποιήσουν (δ΄1). Θα σφυρίξει στις μύγες του Νείλου και στις μέλισσες των Ασσυρίων να μαζευτούν στην Ιουδαία και με το μεγάλο ξυράφι του που βρίσκεται πέραν του Ευφράτη θα ξυρίσει κεφάλια, μούσια και τρίχες ποδιών (ζ΄19-20)… Ο Ησαΐας δηλώνει πως τα ονόματα των παιδιών του προμηνούν τι θα συμβεί («ἰδοὺ ἐγὼ καὶ τὰ παιδιά,που μου έδωσε ὁ Θεός, θα γίνουν σημεῖα καὶ τέρατα στον οίκο του Ἰσραὴλ», η΄18). Ονόμασε τον ένα γιο του Μαχέρ Σχαλάλ-χας-βαζ («γρήγορα κάνε λεηλασία και λαφυραγώγηση») και τον άλλο Ιασούβ («το υπόλοιπο θα επιστρέψει»  δηλ. οι Εβραίοι που θα απομείνουν θα επιστρέψουν από την αιχμαλωσία).  Τρία χρόνια γυμνός περιφερόταν ο Ησαΐας με "εντολή του θεού", όταν κατέλαβαν οι Ασσύριοι την  Άζωτο, πόλη των Φιλισταίων, για να δείξει ότι τόσο θα κρατήσουν τα σημεία και τέρατα που θα συμβούν (κ΄2-3)! Ο θεός με τη «μάχαιρα» του θα έκανε σφαγή στην Ιδουμαία και θ’ ακολουθούσαν σκηνές Αποκάλυψης: «ὁ οὐρανὸς θα τυλιχθεί σαν βιβλίο, καὶ όλα τὰ ἄστρα θα πέσουν σαν φύλλα από ἀμπέλι καὶ όπως πέφτουν τα φύλλα ἀπὸ τη συκιά.»(λδ΄4). [«και τα άστρα του ουρανού έπεσαν στη γη, όπως η αγριοσυκιά ρίχνει τα σύκα της …. Και ο ουρανός χωρίστηκε σαν βιβλίο που τυλίγεται»: Αποκάλυψις Ιωάννου, στ΄13-14]. Στο κεφ. ξγ΄, 1-4, ένας στρατιώτης καταφθάνει από την Ιδουμαία και ο Ησαΐας τον ρωτά γιατί είναι κόκκινα τα ρούχα του. Απαντά ότι πάτησε τα έθνη σαν σταφύλια  κι έχυσε το αίμα τους στη γη. Στο πρόσωπο αυτό η Αποκάλυψη βλέπει τον Ιησού θριαμβευτή μετά τον Αρμαγεδδώνα, ενώ ο Ησαΐας υπαινίσσεται τον εξολοθρευτή των εχθρών της Ιουδαίας.

Τα πάθη των Εβραίων, που διεκτραγωδεί ο Ησαΐας, ταυτίστηκαν με τα Πάθη του Ιησού. Παρομοιάζει τον αιχμάλωτο λαό με τραυματία:  «ἀπὸ τα πόδια ως το κεφάλι δεν έχει άρτιο και υγιές μέρος,(α΄6).  Υπέφερε  τα πάνδεινα από τους δυνάστες: «την πλάτη μου ἔδωσα σε μαστιγώσεις, τα  σαγόνια μου σε χαστούκια και δεν γύρισα το πρόσωπό μου για ν’ αποφύγω τα ντροπιαστικά φτυσίματα·» (ν΄ 6) «Ατιμάστηκε η μορφή και η υπόληψή του μεταξύ των ἀνθρώπων» (νβ΄14). «Έχασε την ομορφιά και τη δόξα του …έγινε πιο καταφρονημένος από όλους τους ανθρώπους·» (νγ΄ 2-3).  Ο θεός, που επαναλαμβάνει με στόμφο «ἐγὼ πρῶτος καὶ ἐγὼ μετὰ ταῦτα· πλὴν ἐμοῦ οὐκ ἔστι Θεός» (μδ΄6),  άφησε τον δίκαιο να πάσχει  εξαιτίας των αμαρτιών των συμπατριωτών του: «αυτός κουβαλά τις αμαρτίες μας και πονά για χάρη μας … παραδόθηκε στο θάνατο και θεωρήθηκε άνομος, όμως αυτός τις αμαρτίες πολλών σήκωσε και γι αυτές παραδόθηκε...» (νγ΄ 2-12). Όμως μετά την ταπείνωση «θα υψωθεί και θα δοξασθεί» (νβ΄13) και «το υπόλοιπο του λαού θα σωθεί (ι΄22). Ούτε πρέσβυς ούτε άγγελος, αλλά ο ίδιος ο θεός θα τους σώσει (ξγ΄9) και θα εξαφανίσει «τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν» (κθ΄ 14).  Ο θεός καβάλα σε σύννεφο θα ρίξει εμφύλιο στην Αίγυπτο, θα ξεράνει το Νείλο, θα αφανίσει τους σοφούς της Τάνεως και θα βάλει στους άρχοντες της Μέμφιδος πνεύμα πλάνης. Οι Αιγύπτιοι θα φοβηθούν τους Ιουδαίους, θα μιλούν τη γλώσσα της Χαναάν, θα ορκίζονται στο θεό Σαβαώθ και θα του αφιερώσουν θυσιαστήριο και στήλη (ιθ΄18-19). Τότε  Ασσύριοι, Ισραηλίτες και Αιγύπτιοι θα είναι  ευλογημένοι. (ιθ΄23) [ο Ησαΐας επιθυμούσε να κυριαρχήσουν οι Ιουδαίοι στην Αίγυπτο και τη Συρία και να αφομοιώσουν τους κατοίκους.] Η ήττα του βασιλιά της Βαβυλώνας από τον Κύρο  κι ο θάνατός του έγινε πηγή έμπνευσης για τον Ησαΐα.  Ο άδης πικράθηκε, όταν  συνάντησε το νεκρό βασιλιά. Η γη χάρηκε. Χάρηκαν και οι κέδροι  του Λιβάνου, που δεν θα τις κόβει πια για κατασκευή δοράτων. Σηκώθηκαν για να τον υποδεχθούν όλοι οι γίγαντες που βασίλευσαν στη γη και εκθρόνισαν τους βασιλιάδες των εθνών. Αυτοί θα του πουν: -Και συ νικήθηκες, όπως και μεις και τώρα βρίσκεσαι ανάμεσά μας. Κατέβηκε στον άδη η δόξα σου και η πολλή ευτυχία σου· αποκάτω σου θα στρωθεί σαπίλα και θα σκεπαστείς από σκουλήκια. Πώς έπεσε ο εωσφόρος που ανατέλλει το πρωί;… Είπες με το νου σου: θα ανεβώ στον ουρανό, πάνω από τ’ αστέρια θα βάλω το θρόνο μου …. Θα ανεβώ πάνω από τα σύννεφα, θα είμαι όμοιος με τον Ύψιστο. Όμως τώρα θα κατεβείς στον άδη και στα θεμέλια της γης. Αυτοί που θα σε δουν θα απορήσουν λέγοντας, αυτός είναι ο άνθρωπος που συγκλόνιζε βασιλιάδες κι ερήμωνε τη γη;… Θα ριχτείς στα όρη σαν νεκρὸς σιχαμερός με πολλούς νεκρούς τρυπημένους από  μαχαίρια που κατεβαίνουν στον άδη. Όπως δεν είναι καθαρό ένα ρούχο λερωμένο με αίμα  έτσι και συ δεν είσαι καθαρός, γιατί κατέστρεψες τη γη μου και σκότωσες το λαό της. Δεν θα μείνει η γενιά σου στον αιώνα, σπέρμα πονηρό. Ετοίμασε τα παιδιά σου να σφαχτούν για τις αμαρτίες του πατέρα τους, για να μην αναστηθούν και κληρονομήσουν τη γη και την γεμίσουν πολέμους (ιδ΄8-21). Αυτές είναι προφητείες για τη συντριβή των Βαβυλωνίων και το θάνατο του βασιλιά τους και όχι για τα πάθη του Ιησού και τη νίκη του κατά του θανάτου, όπως ισχυρίζονται οι χριστιανοί, απομονώνοντας ορισμένες φράσεις. Η βασιλεία του θεού στη Σιών  σύμφωνα με τον Ησαΐα θα ιδρυόταν μετά την καταστροφή της Βαβυλώνας, στα ερείπια της οποίας θα χορεύουν σειρήνες και δαιμόνια (ιγ΄17-21). Κατά την «ημέρα του Κυρίου», «όταν θα σηκωθεί για να κάνει κομμάτια τη γη» (β΄19), θα ταπεινώσει κάθε υπερήφανο και τις κέδρους του Λιβάνου και τις βελανιδιές της Βασάν (β΄13) (περιοχή της Παλαιστίνης ανατολικά της λίμνης Τιβεριάδας). Οι αιχμάλωτοι θα επιστρέψουν σαν να βγαίνουν από τον άδη: «ο θάνατος νίκησε και τους κατάπιε, όμως ο κύριος ο θεός αφαίρεσε κάθε δάκρυ» (κε΄8). «θα αναστηθούν οι νεκροί και θα σηκωθούν από τους τάφους …» (κστ΄19). Στην Ιερουσαλήμ θα απομείνουν οι άγιοι, οι γραμμένοι στο βιβλίο της ζωής (δ΄3). Τα έθνη θα μετατρέψουν τα μαχαίρια τους σε άροτρα και τα δόρατά τους σε δρεπάνια και δεν θα ξαναπολεμήσουν(β΄4). Η έρημη Ιερουσαλήμ θα γεμίσει κόσμο: «σήκωσε τριγύρω τα μάτια σου και δες, να όλοι μαζεύτηκαν και ήρθαν σε σένα» (μθ΄18), «πιο πολλά είναι τα παιδιά της έρημης παρά εκείνης που έχει ἄνδρα·»,νδ΄1). Με εντολή του θεού οι εθνικοί θα  μεταφέρουν εκεί τους Εβραίους στους ώμους των. Θα οικοδομηθεί με πολύτιμους λίθους (νδ΄11-12). Ο θεός θα βάλει στα θεμέλια ακρογωνιαίο λίθο (κη΄16) [Οι χριστιανοί τον ταυτίζουν με τον Ιησού και ονειρεύονται παγκόσμια  επικράτηση του χριστιανισμού ]. Ο λαός θα δει τη δόξα του θεού. Τυφλοί θα δουν,  κουφοί θ’ ακούσουν, κουτσοί θα πηδούν, μουγγοί θα φωνάζουν. Θα αναβλύσει νερό στην έρημο. Δεν θα υπάρχει ακάθαρτος ούτε κακό θηρίο, «εξαφανίστηκαν ὀδύνη, λύπη καὶ στεναγμός» (λε΄1-10).  Ο Ησαΐας παραληρεί: -«Φωτίζου φωτίζου Ἱερουσαλήμ (…) η δόξα του Κυρίου ανέτειλε πάνω σου» (ξ΄1). Βασιλείς και αρχόντισσες θα σε τρέφουν. Θα σε προσκυνούν πέφτοντας στη γη και θα γλύφουν το χώμα των ποδιών σου (μθ΄22-23). Όσοι δεν σε υπηρετούν  θα καταστραφούν (ξ΄12) Θα θηλάσεις το γάλα των εθνών (ξ΄16). Οι ξένοι θα γίνουν  βοσκοί, γεωργοί και αμπελουργοί σου. Οι Εβραίοι θα είναι ιερείς (ξα΄5-6).  Ο θεός ορκίστηκε στο δεξί του χέρι να μην ξαναδώσει στους εχθρούς σου τις τροφές και το κρασί σου (ξβ΄8). Θα είσαι η γυναίκα του: «όπως εὐφραίνεται ο γαμπρός με τη νύφη έτσι θα εὐφρανθεί ο Κύριος μαζί σου.» (ξβ΄5). Εκείνη την εποχή το φως της σελήνης θα γίνει σαν του ήλιου και το φως του ήλιου επταπλάσιο (λ΄26). «θα γίνει καινούριος ουρανός και γη καινούρια» (ξε΄17). Ο νέος θα είναι 100 ετών και σ’ αυτή την  ηλικία θα πεθαίνει ο αμαρτωλός (ξε΄17, 19-20).[αφού θα υπάρχουν αμαρτωλοί, άρα δεν πρόκειται για το χριστιανικό παράδεισο]. Θα μακροημερεύουν όλοι όπως στις ημέρες «του ξύλου της ζωής» (ξε΄22), [δηλ. της Εδέμ]. Λύκοι και αρνιά θα βόσκουν μαζί. Το λιοντάρι θα τρώει άχυρα και το φίδι χώμα και δεν θα βλάπτουν κανένα. (ξε΄25). Κάθε 1^η του μήνα και κάθε Σάββατο θα έρχονται προσκυνητές και στην έξοδο θα βλέπουν τα πτώματα των παραβατών του Νόμου, που τα σκουλήκια και η φωτιά θα τους κατατρώνε αιώνια (ξστ΄23-24). [παράδεισος και κόλαση συνυπάρχουν στη γη]. Αφού μέχρι τώρα μόνο τα αντίθετα συμβαίνουν, οι χριστιανοί ανέβαλαν την πραγματοποίηση αυτής της προφητείας για τη Δευτέρα Παρουσία.

Ελισσαίος

 Ο προφήτης Ηλίας είχε πιστό μαθητή τον Ελισαίο και τον προόριζε για διάδοχό του. Πριν αναληφθεί, τον οδήγησε στον Ιορδάνη. Κτύπησε με τη μηλωτή του τα νερά κι αυτά σχημάτισαν διάδρομο. Μαθητής και δάσκαλος πέρασαν απέναντι, στην έρημο. Ο Ηλίας του είπε: -Ζήτα μου ότι θες!  Ο Ελισαίος ζήτησε διπλάσια μαγική δύναμη από το δάσκαλό του κι εκείνος του είπε: -Θα έχεις, αν με δεις να ανεβαίνω στον ουρανό. Κι ενώ περπατούσαν ένα  άρμα από φωτιά με πύρινα άλογα πέρασε ανάμεσά τους κι ο Ηλίας έγινε άφαντος μέσα στον ανεμοστρόβιλο.  Ο Ελισαίος πήρε τη μηλωτή που έπεσε κάτω, χώρισε τα νερά του Ιορδάνη και πέρασε απέναντι. (Δ΄ Βασιλειών β΄ 8-13) Κατευθύνθηκε στην Ιεριχώ,  όπου του παραπονέθηκαν ότι τα νερά βλάπτουν τα σπαρτά.  Έβαλε αλάτι σε μια καινούρια στάμνα, το έριξε στην πηγή των νερών και είπε: -Ο Κύριος θεράπευσε τα νερά! (Δ΄Βασιλ. β΄ 19-22). Κατόπιν ξεκίνησε να πάει στη Βαιθήλ. Στο δρόμο κάποια παιδιά του φώναζαν «ανέβαινε, καραφλέ, ανέβαινε!». Γύρισε και τα καταράστηκε στο όνομα του θεού και βγήκαν δυο αρκούδες από το δάσος και κατασπάραξαν 42 παιδιά! (Δ΄Βασιλ. β΄ 23-24)... Σε μια εκστρατεία κατά της Μωάβ ο στρατός των Εβραίων υπέφερε από δίψα. Ο Ελισαίος έβαλε κάποιον οργανοπαίκτη να παίξει μουσική (αρχικά οι προφήτες ήταν πλανόδιοι μουσικοί και τραγουδιστές και χρησιμοποιούσαν τη μουσική για να μαντεύουν). Η μουσική τον έριξε σε έκσταση και φώναξε: -Ο θεός λέει, ανοίξτε λάκκους στον ξεροπόταμο και θα γεμίσει νερό και θα σας παραδώσει την Μωάβ και θα καταστρέψετε τις πόλεις της και κάθε καρποφόρο δέντρο. Θα φράξετε τις πηγές και θα γεμίσετε πέτρες τις εύφορες περιοχές. [Είναι θλιβερό να διατάζει ο θεός περιβαλλοντικές καταστροφές].[Οι Μωαβίτες το πρωί είδαν τα νερά κόκκινα, νόμισαν ότι οι εχθροί τους αλληλοσφάχτηκαν, όρμησαν για λάφυρα κι έπαθαν πανωλεθρία. Ο βασιλιάς τους, στην απελπισία του, θυσίασε τον πρωτότοκο γιο και διάδοχό του πάνω στα τείχη. Οι Ισραηλίτες βλέποντας αυτό ταράχτηκαν και αποχώρησαν (Δ΄ Βασιλ., γ΄4-27)! ... Η χήρα ενός προφήτη κλάφτηκε στον Ελισαίο ότι ο δανειστής του άντρα της θα πάρει δούλους τα δυο παιδιά της, γιατί δεν μπορούσε να πληρώσει τα χρέη. Ο Ελισαίος την έστειλε να ζητήσει από τους γείτονες άδεια δοχεία  και να τα γεμίσει με το λάδι που της απέμεινε. Η χήρα εφάρμοσε τις οδηγίες του και το λίγο λάδι αποδείχθηκε αρκετό για να γεμίσουν  τα δοχεία, να τα πουλήσει και να ξεχρωστήσει και -όπως συνέβη με τους άρτους και τα ψάρια που ευλόγησε ο Χριστός- της έμεινε και περίσσευμα (Δ΄Βασιλ., δ΄1-7).  Το ίδιο είχε κάνει κι ο Ηλίας σε μια χήρα που τον φιλοξένησε, ευλογώντας το αλεύρι και το λάδι της (Βασιλ. Γ΄,ΙΖ΄16). Στη Μυθολογία αντίστοιχο θέμα είναι το κέρας της Αμαλθείας από το οποίο έβγαιναν κάθε λογής αγαθά.  Στη Βίβλο αφθονούν τα θαύματα τεκνοποίησης στείρων γυναικών. Μια πλούσια άτεκνη με γέρο άντρα φιλοξενούσε τον Ελισαίο κάθε φορά που πήγαινε στην πόλη Σωμάν. Σε αντάλλαγμα της υποσχέθηκε ότι θα αποκτήσει παιδί, όπως κι έγινε, όμως το παιδί ξαφνικά πέθανε. Εκείνη το έβαλε στο κρεββάτι του Ελισαίου και  με το γαϊδούρι της πήγε στο Κάρμηλο, τον βρήκε και του παραπονέθηκε. Ο Ελισαίος έδωσε το ραβδί του στο δούλο του Γιεζί με εντολή να πάει χωρίς να χαιρετήσει κανένα στο δρόμο και να το βάλει στο πρόσωπο του νεκρού. Το μαγικό δεν έπιασε. Ο Ελισαίος τότε προσευχήθηκε μόνος του και 7 φορές  ξάπλωσε πάνω στο παιδί,  στόμα με στόμα,  μάτια με μάτια  και χέρια με χέρια, ώσπου το παιδί ζεστάθηκε και αναστήθηκε! (Δ΄Βασιλ., δ΄8-37)... Ο λεπρός Ναιμάν, αρχιστράτηγος της Συρίας, με συμβουλή μιας Εβραίας δούλας πήγε στον Ελισαίο. Αυτός  του είπε να λουστεί 7 φορές στον Ιορδάνη κι έτσι θεραπεύτηκε. Ο Ελισαίος δεν ήθελε δώρα, αλλά ο Γιεζί ζήτησε και πήρε κρυφά. Ο Ελισαίος που το κατάλαβε, τον καταράστηκε να κολλήσει λέπρα αυτός και οι απόγονοί του (Δ΄Βασιλ., ε΄1-27). Κάποτε στον Ιορδάνη, ενώ οι προφήτες έκοβαν ξύλα για να φτιάξουν σπίτια, το σίδερο από το τσεκούρι κάποιου έπεσε στο νερό. Εκείνος φώναξε τον Ελισαίο που ξεφλούδισε ένα ξύλο, το έριξε στο νερό και σαν μαγνήτης ανέβασε το σίδερο στην επιφάνεια (Δ΄ Βασιλ στ΄1-7)! ... Ο βασιλιάς της Συρίας έστειλε στρατιώτες να συλλάβουν τον Ελισσαίο, γιατί ειδοποιούσε το βασιλιά του Ισραήλ για τις  ενέδρες που του έστηνε. Ο Ελισσαίος φανέρωσε στον τρομαγμένο υπηρέτη του ότι το βουνό ήταν γεμάτο άρματα πύρινα που τους προστάτευαν.  Οι στρατιώτες τον ρώτησαν: -Γέρο, ξέρεις πού θα βρούμε τον Ελισαίο; -Ελάτε να σας δείξω, τους είπε και τους παρέδωσε στα χέρια των Ισραηλιτών, δεν άφησε όμως να τους σκοτώσουν, για να μη χάσει την εύνοια του βασιλιά της Συρίας (σε άλλες περιπτώσεις π.χ. των 42 παιδιών που έφαγε η αρκούδα, δεν έδειξε ανάλογη ευαισθησία) ... Ο Άδερ, βασιλιάς της Συρίας πολιόρκησε τη Σαμάρεια κι έγινε τέτοιος λιμός, που μια γαϊδουροκεφαλή πουλιόταν 50 ασημένιους σίκλους. Μια γυναίκα αποκάλυψε ότι με τη γειτόνισσα συμφώνησαν να φάνε τα παιδιά τους κι αφού έφαγαν το δικό της, η άλλη έκρυψε το παιδί της. Ο βασιλιάς του Ισραήλ θεώρησε τον Ελισαίο υπεύθυνο για το λιμό κι αυτός είπε: -Ο θεός με ειδοποίησε ότι αύριο στις πύλες του τείχους της Σαμάρειας ένα μέτρο σιμιγδάλι ή 2 μέτρα κριθάρι θα κοστίζουν ένα σίκλο. Ο αυλικός «που πάνω του ο βασιλιάς στήριζε το χέρι του» ειρωνεύτηκε: -Αδύνατον να βρέξει ο θεός τροφές. Ο Ελισαίος απάντησε:- Θα δεις, αλλά δε θα φας τίποτε για την απιστία σου. Το βράδυ, τέσσερις λεπροί μπήκαν στο στρατόπεδο των Σύρων για να βρουν φαγητό. Ένας κρότος τρόμαξε τους στρατιώτες και τράπηκαν σε φυγή! Οι λεπροί λεηλάτησαν το στρατόπεδο και ειδοποίησαν τους πολίτες, που έτρεξαν για λαφυραγωγία. Ο άρχοντας που ειρωνεύτηκε τον Ελισαίο ποδοπατήθηκε και σκοτώθηκε στην πύλη (Δ΄Βασιλ. στ΄24- ζ΄ 1-20)...   Κάποτε ο Ελισσαίος ειδοποίησε τη γυναίκα που της είχε αναστήσει το παιδί ότι θα πέσει λιμός στην περιοχή της για 7 χρόνια κι αυτή πήγε στη χώρα των Φιλισταίων, για να μη στερηθεί τροφή όσο θα διαρκεί ο λιμός. Οι μισητοί στους Εβραίους ειδωλολάτρες ήταν πρόθυμοι να τους συνδράμουν σε καιρό λιμού. Όταν  η γυναίκα επέστρεψε, βρήκε καταπατημένο το σπίτι και τους αγρούς της. Πήγε να παραπονεθεί στο βασιλιά κι εκείνος με τη μεσολάβηση του υπηρέτη του προφήτη φρόντισε να της επιστραφούν  όσα της ανήκαν (Δ΄ Βασιλ η΄1-6) [οι μάγοι και οι προφήτες είχαν πάντα επιρροή στο παλάτι]...  Όταν αρρώστησε ο βασιλιάς της Συρίας Άδερ, ο Ελισαίος πήγε αυτόκλητος στη Δαμασκό, όπου συνάντησε τον αξιωματούχο Αζαήλ και του είπε ότι  ο βασιλιάς δεν θα πεθάνει από την αρρώστια, αλλά με άλλο τρόπο και «τον κοίταξε επίμονα». Του είπε ακόμη ότι θα γίνει βασιλιάς και θα σκοτώσει Ισραηλίτες! (Θα τον χρησιμοποιούσε για να εκδικηθεί τους αντιπάλους του.) Την επομένη ο Αζαήλ έπνιξε τον Άδερ  πιέζοντας  ένα βρεμένο πανί στο πρόσωπό του κι έγινε αυτός βασιλιάς (Δ΄ Βασιλ.,η΄7-15). Μετά τη δολοφονία, ο Ελισαίος έχρισε βασιλιά του Ισραήλ τον στρατηγό Ιού με την εντολή να διαπράξει μια σειρά από φόνους. Πειθήνιο όργανο ο Ιού, σκότωσε το βασιλιά Ιωράμ, που είχε πληγωθεί πολεμώντας γενναία τους Σύρους, κι έριξε το πτώμα του σε έναν αγρό. Σκότωσε και το βασιλιά των Ιουδαίων Οχοζία που είχε την ατυχία να επισκεφθεί τον Ιωράμ. Διέταξε δυο ευνούχους να ρίξουν από το παράθυρο του παλατιού τη βασιλομήτορα Ιεζάβελ. Τα άλογά του την ποδοπάτησαν και σκυλιά την κατασπάραξαν (Δ΄Βασιλ θ΄ 1-37). Διέταξε να αποκεφαλίσουν 70 απογόνους του Αχαάβ στη Σαμάρεια και να βάλουν  καλάθια με τα κεφάλια τους στην πύλη. [Στο Γ΄ Βασιλ.,ιθ΄15, αυτή τη δουλειά ο Γιαχβέ την ανέθεσε στον Ηλία.] Μετά σκότωσε 42 αδέλφια του Οχοζία [σε άλλο κεφάλαιο απαγορεύεται η εξόντωση των απογόνων για αμαρτίες προγόνων. Π.χ. ο  βασιλιάς Αμεσίας σκότωσε τους δολοφόνους του πατέρα του, όχι όμως τα παιδιά τους, σύμφωνα με το νόμο, καθένας να θανατώνεται για τις δικές του αμαρτίες. (Δ΄Βασιλ.,ιδ΄6)]. Σκότωσε και πολλούς πιστούς του Βάαλ, αφού τους συγκέντρωσε με δόλο. Ο Γιαχβέ, ικανοποιημένος, του έταξε   να ανεβούν στο θρόνο 4 απόγονοί του (Δ΄Βασιλ ι΄1-30). Ένας ήταν ο Ιωάχαζ, που λάτρευε σε άλσος της Σαμάρειας την Αστάρτη! [Οι Εβραίοι λάτρευαν το Βάαλ, την Αστάρτη, μοσχάρια, άστρα και άλλους θεούς (Δ΄Βασιλ.,ιε΄4-5). Είχαν ιερά άλση και εξάγνιζαν τα παιδιά τους με φωτιά. Ο  Άχαζ  έστειλε στον αρχιερέα Ουρία σχέδιο του ειδωλολατρικού θυσιαστηρίου της Δαμασκού, για να φτιάξει όμοιο στην Ιερουσαλήμ (Δ΄Βασιλ.,ιστ΄1-20). Αργότερα ο βασιλιάς των Ασσυρίων Σαλαμανασάρ εγκατέστησε στη Σαμάρεια εποίκους Βαβυλώνιους. Ο Γιαχβέ έστειλε λιοντάρια να τους φάνε και για να σωθούν μυήθηκαν στον ιουδαϊσμό ανακατεύοντάς τον με τις δικές τους  θεότητες: Σωκχώθ Βαινίθ,  Νηριγέλ, Ασιμάθ, Εβλαζέρ, Θαρθάκ, Αδραμελέχ και Ανημελέχ (Δ΄ Βασιλ. ιζ΄ 3-33). Χωνευτήρι θρησκειών η Μέση Ανατολή!]... Ο Ελισαίος γνώριζε διάφορα είδη μαντικής. Με το ρίξιμο βελών μάντεψε το μέλλον του βασιλιά Ιωάς. Τον διέταξε να ρίξει ένα βέλος από το ανατολικό παράθυρο. Από την πορεία του βέλους μάντεψε ότι  ο Ιωάς θα νικήσει τους Σύριους. Μετά του είπε να ρίξει βέλη στη γη. Έριξε 3 φορές και μάντεψε ότι 3 φορές θα νικήσει (Δ΄ Βασιλ., ιγ΄14-19).... Ένα έτος μετά το θάνατο του Ελισαίου, οι συγγενείς ενός νεκρού πήγαιναν να τον θάψουν. Ξαφνικά επιτέθηκαν Μωαβίτες. Οι Ισραηλίτες τρόμαξαν, έριξαν τον νεκρό στον τάφο του Ελισαίου κι έφυγαν, αλλά όταν ο νεκρός άγγιξε τα οστά του προφήτη, αναστήθηκε κι έτρεχε κι αυτός μαζί τους (Δ΄Βασιλ., ιγ΄20-21). Με τέτοιους παράδοξους θρύλους οι συγγραφείς της Βίβλου τίμησαν τον Ελισσαίο.

***

Εζεκίας, Ιωσίας και απατηλές προφητείες για την Ιερουσαλήμ

  Οι υπάκουοι και γενναιόδωροι βασιλιάδες διαφημίζονταν από το ιερατείο ως εκλεκτοί του Γιαχβέ, όπως ο Εζεκίας, ο ευνοούμενος του Ησαΐα.  Αυτός κάποιο Πάσχα  θυσίασε 2000 μοσχάρια και 17.000 πρόβατα (Β΄Παρ.,λ΄24). Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του τα έσοδα του Ναού ήταν άφθονα και ο αρχιερέας Αζαρίας έλεγε «φάγαμε και ήπιαμε και χορτάσαμε και αφήσαμε πλήθος περισσευμάτων». Χρειάστηκε να κτίσουν αποθήκες κοντά στο Ναό, για τα περισσεύματα (Β΄Παρ., λα΄10-12) [σαν τον άφρονα πλούσιο του ευαγγελίου].  Το ίδιο εκλεκτός ήταν και ο  Ιωσίας. Το Πάσχα του 18^ου έτους της βασιλείας του –προς μεγάλη χαρά του ιερατείου- έκαψε μάγους και εγγαστρίμυθους [γαστήρ+μύθος, μάντεις που μιλούν με την κοιλιά,  χωρίς να ανοιγοκλείνουν το στόμα]  και  θυσίασε 30.000 πρόβατα και 3000 μοσχάρια δικά του (Β΄Παρ.,λε΄7). Στους εκλεκτούς του Γιαχβέ το ιερατείο κατέταξε και τον Κύρο, βασιλιά των Περσών, γιατί ελευθέρωσε τους Ιουδαίους και χρηματοδότησε την ανέγερση του Ναού (Β΄Παρ.,λστ΄22-23).

Απατηλές προφητείες

  

Ο Δαβίδ συχνά δήλωνε ότι οι απόγονοί του θα βασιλεύουν αιώνια, γιατί έτσι ορκίστηκε ο θεός στον προφήτη Νάθαν  («ανορθώσω τον θρόνον αυτού έως αιώνος …  ούτως ελάλησεν Νάθαν προς Δαυίδ» (Α΄Παραλειπ.,ιζ΄11-15). - «δώσεις αυτώ ευλογίαν εις αιώνα αιώνος» Ψαλμός 20, στ. 7 [Ο Ιησούς θέλησε να επαληθεύσει αυτές τις προφητείες]. Άλλη αποτυχημένη προφητεία του Δαυίδ είναι ότι ο θεός εγκατέστησε μόνιμα στην Ιερουσαλήμ τους Ισραηλίτες. (Α΄Παραλ., κγ΄25 «είπε Δαβίδ: Κατέπαυσε Κύριος ο θεός Ισραήλ τω λαώ αυτού και κατεσκήνωσεν εν Ιερουσαλήμ έως αιώνος». Στην πραγματικότητα, για μεγάλο χρονικό διάστημα (135 -1947) ήταν λαός χωρίς πατρίδα.  Μια αποτυχημένη προφητεία σχετική με την τύχη του Ναού ο Έσδρα έβαλε στο στόμα του Δαρείου, βασιλιά των Περσών: «ο θεός του οποίου το όνομα κατοικεί εκεί, θα καταστρέψει κάθε βασιλιά και λαό που θα απλώσει το χέρι του για να αλλάξει ή να καταστρέψει το Ναό του θεού στην Ιερουσαλήμ» ( Β Έσδρα, στ΄12).

 Γεμάτη είναι η Βίβλος από τέτοιες προφητείες, που διαψεύσθηκαν. Το πρόβλημα λύθηκε από τους χριστιανούς με την αλληγορική ερμηνεία ή τη μεταφορά της εκπλήρωσής τους μετά τη Δευτέρα Παρουσία.

***