Παρερμηνείες και αιρέσεις

Υπάρχουν τόσες ασάφειες και αφορμές σκανδαλισμού στα ιερά κείμενα, που ακόμη και οι πιο ορθόδοξοι, χωρίς να το γνωρίζουν, μπορεί να πρεσβεύουν κάτι αντίθετο στα καθιερωμένα δόγματα. Καθένας ερμηνεύει τις Γραφές ανάλογα με την ψυχική του προδιάθεση. Γι αυτό δεν έλειψαν ποτέ οι φαγωμάρες από την εκκλησία για θέματα ανούσια. Για παράδειγμα ο Ιερώνυμος τον 4^ο αιώνα αντάλλασσε με τον Αυγουστίνο υβριστικές επιστολές, λόγω διαφωνίας πάνω σε θεολογικά ζητήματα.  Ο Αυγουστίνος κατηγορούσε τον Ιερώνυμο, ότι μετέφρασε την Αγία Γραφή στην κοινή γλώσσα (Βουλγάτα). Θεωρούσε αυτήν την πράξη αφορμή σκανδαλισμού  των πιστών. Οι περισσότεροι χριστιανοί πιστεύουν ότι με την ανιαρή επανάληψη ακατάληπτων κειμένων θα τους έλθει ξαφνικά η θεία φώτιση ουρανοκατέβατη. Κι όμως αυτά τα κείμενα γράφτηκαν στη γλώσσα της εποχής τους κι οι πιστοί τότε τα κατανοούσαν. Πίσω από την αντίδραση στη μετάφραση ιερών κειμένων κρύβεται η προσπάθεια να συγκαλυφθεί η απάτη της θρησκείας. Τα αρχαία, ακατάληπτα λόγια μοιάζουν με μαγικά ξόρκια που έχουν υπερφυσική δύναμη. Αυτή τη μαγεία διαλύει η μεταγλώττιση και αποκαλύπτει την κενότητα νοημάτων  κάτω από το φανταχτερό κάλυμμα αρχαιοπρεπών λέξεων.  Μερικές περιπτώσεις πατερικής ερμηνείας που αποκλίνει από τα δόγματα είναι οι εξής: Ο Κλήμης Αλεξανδρείας δίδασκε πως η ύλη είναι άχρονη. Ο Υιός είναι το πρώτο κτίσμα του θεού. Ο θεός δεν σαρκώθηκε, αλλά κάποια δύναμή του έγινε νους και επιφοίτησε στις καρδιές των ανθρώπων. Η μετεμψύχωση είναι πιθανή. Ίσως υπήρξαν πολλοί κόσμοι προ του Αδάμ (Φώτιος, Βιβλιοθήκη 108, 89). Ο  Αυγουστίνος, ο Αμβρόσιος και ο Ιερώνυμος υποστήριζαν την εκπόρευση του αγίου πνεύματος και εκ του υιού (Φώτιος , επιστ. ΚΔ΄ προς Ιωάννην Ακυληίας). Στα πρακτικά των Συνόδων υπάρχουν βαριές κατάρες, αναθέματα και βρισιές εναντίον πιστών που δεν ήταν αμαρτωλοί, αλλά είχαν κάποια διαφορετική άποψη. Η έλλειψη σεβασμού προς τον συνομιλητή που εκφράζει τον αντίλογο, η φίμωση του λόγου και  καταπάτηση της ελευθερίας γνώμης έβλαψε  τη βυζαντινή αυτοκρατορία κι  έκανε τους υπηκόους της εύκολα θύματα αλλόπιστων κατακτητών. Ο διχασμός συνεχίζεται ανάμεσα σε φιλοδυτικούς και αντιπαπικούς, νεοημερολογίτες και παλαιοημερολογίτες, παραδοσιακούς και νεωτεριστές... Κάθε πιστός εντάσσεται σ’ ένα πλαίσιο και χειραγωγείται από τα πρώτα του βήματα. Όσο αναπτύσσεται και καλλιεργείται, παύει να είναι παθητικός δέκτης και καταναλωτής πληροφοριών  και αρχίζει να αναζητά την αλήθεια κριτικάροντας τα πάντα με τη λογική. Αν δεν το κάνει,  καθηλώνεται σ’ ένα τερατώδες ψέμα και  το υπηρετεί σε όλη του τη ζωή.  Νομίζει ότι βρίσκεται στον ορθό δρόμο κι όλοι οι άλλοι πλανώνται. Για να κρατήσεις ψυχική ισορροπία σ’ ένα κόσμο που βουλιάζει στο ψέμα χρειάζεται τόλμη, αμφισβήτηση και γνώση. «Η αμφισβήτηση πηγάζει από την εξέγερση ενάντια στο παράλογο της ζωής και την θρησκευτική ερμηνεία του» (Α. Καμύ)..

Το θρησκευτικό ψέμα

Οι συνεχιστές των «αλιέων», που τρέφονται ψαρεύοντας ψυχές (ποιος ψαράς άραγε νοιάζεται για την ευτυχία των ψαριών;) υμνολογούν τους πρώτους διδάξαντας, που αποκαλούν πατέρες, θεόπνευστους, πάνσοφους, χρυσόστομους…  και υποτιμούν τους Έλληνες σοφούς, που αν δεν τους είχαν σπουδάσει οι περιώνυμοι πατέρες θα ήταν ανίκανοι να φιλοσοφήσουν και να θεολογήσουν. Οι άγιοι πατέρες αποκαλύπτονται τι λογής άνθρωποι ήταν από τα έργα τους που έντεχνα σερβίρουν το μίσος για τη ζωή, τον κόσμο, την οικογένεια, την ελευθερία, τη χαρά, την ομορφιά και τη γνώση, ζητώντας να μετατρέψουν κάθε πιστό σε ζωντανό νεκρό. Διαβάζοντας τα έργα τους με πνεύμα αμερόληπτο θα αντιληφθείς την απάτη, που οδήγησε στο μαρτύριο και την καταστροφή εκείνους που πίστεψαν σε σημεία και τέρατα, προπατορικά αμαρτήματα, παρθενογενέσεις, νεκραναστάσεις, κολάσεις και  παραδείσους …… Θα δεις από τη μια να καταδικάζουν τον πλούτο και τη φιλοχρηματία κι από την άλλη οι εκπρόσωποι του Χριστού να κάνουν το αντίθετο.  Να διδάσκουν την ανεξικακία, αλλά να τρώγονται μεταξύ τους. Να απαγορεύουν την ειδωλολατρεία, αλλά να προσκυνούν λείψανα και εικόνες φορτωμένες μπιχλιμπίδια. Εκμεταλλευόμενοι το φόβο του θανάτου, σαν ομοιοπαθητικοί γιατροί συνιστούν την καταπολέμησή του με απάρνηση της ζωής («αν πεθάνεις, πριν πεθάνεις, δεν θα πεθάνεις, όταν πεθάνεις»). Καλούν τους πιστούς να χάσουν αυτή τη ζωή και να νεκρώσουν τις αισθήσεις τους για χάρη μιας φανταστικής μεταθανάτιας ζωής, για την οποία δεν έχουν καμμιά χειροπιαστή απόδειξη. Ισχυρίζονται πως ο θεός είναι αγάπη, αλλά προτίμησε να κάνει τη ζωή των πλασμάτων του (όχι μόνο των ανθρώπων) ιστορία τρόμου με πολύ αίμα και πόνο. Τον ηδονίζουν τα βασανιστήρια και οι θυσίες και δεν διστάζει να σπείρει τον υπέρτατο φόβο και την καταστροφή. Οι ναοί του μοιάζουν με λαμπρά ταφικά μνημεία, όπου επαναλαμβάνεται το αποκρουστικό έγκλημα της σταύρωσης και καταβρόχθισης ενός αθώου. Εναντιώνεται στη γνώση και τον πολιτισμό και εξυμνεί τη μωρία. Τι είδους αγάπη είναι αυτή; Είναι αγάπη προς την παρακμή, την ασχήμια και το ψέμα. Ονομάζουν τον πόνο, την καταστροφή, τη δυστυχία και το θάνατο θέλημα του θεού, ενώ προκαλούνται από ανθρώπινο θέλημα. «Όλα τα θεμελιώδη του χριστιανισμού, το μίσος προς τα εγκόσμια, ο φόβος μπρος στην ομορφιά και τον αισθησιασμό, η θεμελίωση ενός επέκεινα για τη συκοφάντηση του ενθάδε, η νοσταλγία του μηδενός, του τέλους και η εμμονή στις ηθικές αξίες αποτελούν την πιο επικίνδυνη, φρικαλέα μορφή βούλησης για παρακμή, σημάδι προχωρημένης αρρώστιας, ένα εγγενές της εκμηδένισης ένστικτο, η αρχή της κατάπτωσης, …ο κίνδυνος των κινδύνων». (Φ. Νίτσε, «Διόνυσος κατά Εσταυρωμένου»). Η θρησκεία εκμηδενίζει κάθε προσπάθεια του ανθρώπου να πιστέψει στις δυνάμεις που κρύβει μέσα του, για να στηρίζεται πάντα στο δεκανίκι της και ν’ ακολουθεί το κοπάδι. «Ο χριστιανισμός για να διαδοθεί σε βαρβάρους χρειαζόταν βάρβαρες έννοιες: θυσία πρωτοτόκου, πόση αίματος, φάγωμα ανθρώπινης σάρκας, περιφρόνηση πολιτισμού, σωματικό και ψυχικό μαρτύριο, φανταχτερή πολυτέλεια στη λατρεία» (Τόμας Πέιν).   Το ανθρώπινο είδος λατρεύει την αυταπάτη. Επιζητά το ψέμα, που θα του χαρίσει ελπίδες, όνειρα και ουτοπίες. Αγγέλους που υμνούν την ειρήνη σε μια γη που σπαράσσεται από πολέμους και βία. Θεία βρέφη που γεννιούνται για να σώσουν έναν κόσμο στο χείλος της καταστροφής. Υποσχέσεις για αθάνατη ζωή, θεϊκά δώρα, θαύματα, «παρηγοριά στον άρρωστο, ώσπου να βγει η ψυχή του». Η αλήθεια στέκεται μπροστά μας, σε όλη της την ασχήμια και τη γύμνια. Το ψέμα ντύνεται με φανταστική χρυσοποίκιλτη στολή και παραπλανά. Τρέχουμε από πίσω του, το υπηρετούμε, του θυσιάζουμε τη ζωή και ό,τι άλλο έχουμε και του δίνουμε την εξουσία να τρέφεται και να αυξάνει σε βάρος μας. Είναι ο ανύπαρκτος θεός που λατρεύουμε. Οχυρωμένος πίσω από κουστωδίες αρχιερέων. Αχόρταγος για αίματα μαρτύρων, θυσίες, πόνο, δάκρυα, στεναγμούς, βία και θάνατο. Τρέφεται με Αρμαγεδώνες, σεισμούς, λιμούς κι ότι άλλο προκαλεί φόβο και απόγνωση. Είναι ο θεός του φόβου και της εκδίκησης  που φθονεί την ανθρώπινη ευημερία. Είναι ένα φάντασμα που ξεπροβάλλει από τους αρχαίους ασιατικούς μύθους κι απλώνεται σαν μαύρη θολούρα παντού σκοτώνοντας τη λογική.  Όταν ανακαλύψεις ότι κάποιος σου είπε ένα ψέμα, τον αντιμετωπίζεις στο εξής με επιφύλαξη και δυσπιστία. Νιώθεις ότι πρόδωσε την εμπιστοσύνη που του έδειξες και αναρωτιέσαι πόσα ακόμη ψέματα σου έχει πει. Το ξεσκέπασμα ενός ψεύδους μπορεί να τινάξει στον αέρα φιλίες, συνεργασίες και σχέσεις. Αν κάποτε ανακαλύψεις ότι πιστεύεις σε μύθους και ψέματα, τι πρέπει να κάνεις; Οι περισσότεροι συμβιβάζονται με το θρησκευτικό ψέμα. Πείθουν τον εαυτό τους ότι για κοινωνικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, ψυχολογικούς ή άλλους λόγους συμφέρει να κάνουν «τα στραβά μάτια» και οδηγούνται στο συμβιβασμό. Αν όμως είσαι ασυμβίβαστος δε το βάζεις κάτω. Θα σκεφτείς, πόσα ψέματα άραγε με τάισαν αυτοί που εξουσιάζουν τη ζωή μου και παίζουν με τη μοίρα μου; Αν είσαι λόγου χάρη χριστιανός, θα συλλογιστείς, αυτοί που δεν ντράπηκαν να μου πουν ψέματα για τη γέννηση κάποιου «μεσσία», που δεν ξέρουν καλά-καλά ούτε το πότε ούτε το αν γεννήθηκε, δεν θα ντραπούν επίσης να πουν ψέματα για τη δική μου «ψυχική σωτηρία» και όλα τα σχετικά. Πώς λοιπόν να εμπιστευθώ ανθρώπους που έχουν για σύνθημά τους το ρητό του Παύλου: «η αλήθεια του θεού εν τω εμώ ψεύσματι επερίσσευσεν εις την δόξαν αυτού» (Προς Ρωμαίους γ΄7); Γι αυτούς τους ανθρώπους ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Παρουσιάζουν το θάνατο σαν ζωή και τη ζωή σαν θάνατο, την ασχήμια σαν ομορφιά, τη βλακεία σαν σοφία, την περιφρόνηση του κόσμου και της επιστήμης σαν αρετές, τον πόνο και τα βάσανα σαν δώρα θεού,  την ανοχή στο άδικο σαν θεάρεστη στάση κλπ, διαστρεβλώνοντας και συκοφαντώντας όλες τις ανθρώπινες αξίες.  Οι θανατόφιλες θρησκείες τους είναι θεμελιωμένες πάνω σε μύθους και ψέματα. Είναι σύμφωνα με τον Κεφαλονίτη συγγραφέα Ανδρέα Λασκαράτο: ¨προσβλητικές για το θεό, ανάξιες για τον άνθρωπο και αντιπροοδευτικές για το ανθρώπινο γένος". Μακάριος εκείνος που θα  ξεσκεπάσει την απάτη τους και θα ελευθερωθεί από τις αλυσίδες τους.

Το θρησκευτικό συναίσθημα

Το θρησκευτικό συναίσθημα είναι παρόν σε όλα τα στάδια εξέλιξης του ανθρώπου. Άλλοι το θεωρούν έμφυτο και άλλοι προϊόν φόβου και ανασφάλειας, που αναγκάζει τον άνθρωπο να αναζητά προστασία από κάποιο φανταστικό παντοδύναμο ον.  Μήπως ο άνθρωπος διαθέτει κάποιο «θρησκευτικό γονίδιο»; Μήπως είναι  προγραμματισμένος να πιστεύει; Κι αν ναι, μήπως  προγραμματιστής είναι η φύση, που μας εφοδίασε με ποικίλους μηχανισμούς άμυνας και επιβίωσης, ώστε να αντιμετωπίζουμε ικανοποιητικά εξωτερικούς και εσωτερικούς κινδύνους (παθολογικά συμπτώματα από φοβίες, κατάθλιψη και αρνητικά συναισθήματα); Μήπως το θρησκευτικό συναίσθημα οφείλεται στη φαντασία, που κατασκευάζει σενάρια για να καλύψει κενά γνώσης; «Στη φυσική τους κατάσταση ο  νους είναι ελεύθερος θρησκευτικών δοξασιών και το σώμα απαλλαγμένο από περιττά κιλά». Η θρησκεία και το λίπος μπορεί να χρησιμεύουν στην επιβίωση, μπορεί όμως να προκαλέσουν ζημιά. Η θρησκεία δίνει στην ύπαρξη του ανθρώπου αιτία (θεός) και σκοπό (θέωση). Εφόσον  θεός είναι η ζωοποιός δύναμη που υπάρχει στη φύση, η θέωση, δηλ. η ένωση με το θεό, είναι η επιστροφή στο χωνευτήρι της φύσης, απ’ όπου προκύπτουν συνεχώς νέες μορφές ζωής. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτή τη μοίρα, γιατί είμαστε έρμαια των φυσικών δυνάμεων που μας συμπαρασύρουν σ’ ένα αιώνιο κύκλο γέννησης και φθοράς. Έχουμε τόση  ελευθερία, όση μας επιτρέπει ο «θεός». Εκείνος, με τη σειρά του,  πόσο είναι ελεύθερος; Μήπως υπακούει σε κάποια νομοτέλεια, όπως πίστευαν οι αρχαίοι σοφοί που έλεγαν  «ανάγκα και θεοί πείθονται»;  Η γνώση της αλήθειας ελευθερώνει από λάθος ιδέες που καταδυναστεύουν τη ζωή  και επηρεάζουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά. Από νωρίς στο μυαλό τυπώνεται ένας κώδικας ηθικής και πεποιθήσεων, που προέρχεται από την κοινότητα στην οποία ανήκουμε. Με βάση αυτόν τον κώδικα συμπεριφέρεται κάθε άνθρωπος και ερμηνεύει τον κόσμο. Σε περίπτωση εγκεφαλικής βλάβης ή ψυχικής διαταραχής μπορεί να κλονιστεί το σύστημα πεποιθήσεων και να δημιουργηθούν νέες πεποιθήσεις, που ο πάσχων θεωρεί φυσιολογικές. Τα υγιή άτομα μπορούν ν’ αλλάξουν πεποιθήσεις, αν βρίσκουν αρκετά στοιχεία που τις ανατρέπουν. Ωστόσο οι περισσότεροι επιμένουν στα πιστεύω τους και σπάνια παραδέχονται ότι έχουν παραπλανηθεί, γιατί πάνω σ’ αυτά έχουν κτίσει τη ζωή τους. Η πίστη στην ύπαρξη κάποιου υπερφυσικού όντος έξω από τον υλικό κόσμο και η  θεολογία γύρω από τις ιδιότητες και ενέργειές του στηρίζουν την  κερδοφόρα επιχείρηση, που εμπορεύεται  ελπίδες και ανταλλάσσει επίγεια αγαθά με «ουράνια». Ύμνοι κολακείας, δωροδοκίες, τάματα και θυσίες, «θεοδίδακτοι» νόμοι, μυστηριακές τελετές ... υπόσχονται μαγική λύση προβλημάτων  και αιώνια ευτυχία. Κανείς όμως τελικά δεν γλιτώνει από τη φθορά και το θάνατο, ενώ ο θεός -αν υπάρχει- θεάται ασυγκίνητος το δράμα εκατομμυρίων αθώων που βασανίζονται και πεθαίνουν. Απολαμβάνει το μαρτύριο των πλασμάτων, που -σύμφωνα με τη χριστιανική άποψη- αγάπησε τόσο, ώστε να θυσιάσει τον εαυτό του στον εαυτό του, για να τα σώσει από τον εαυτό του. Η πραγματικότητα βοά ότι, αν υπάρχει παντοδύναμο ον που ασχολείται με τις τύχες του κόσμου, τότε αυτό τρέφεται και διασκεδάζει με τον πόνο, την αγωνία και το φόβο. Ηδονίζεται να κόβει το νήμα της ζωής  ανθρώπων που θέλουν να ζήσουν, ενώ  κρατά στη ζωή  αυτούς που έχουν φτάσει στα όρια της αντοχής τους και θέλουν να πεθάνουν. Αφαιρεί τη ζωή από ενάρετους και ανθρωπιστές και αφήνει να δρουν αχαλίνωτοι οι εγκληματίες και οι διεστραμμένοι...