Αρέσει στο θεό να υποφέρουμε;

Οι ιεροκήρυκες καταφεύγουν στα φώτα της ιατρικής επιστήμης, όταν  αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, όμως με το κήρυγμά τους διαδίδουν τη διεστραμμένη αντίληψη ότι ο άνθρωπος  αξίζει να πονά και να βασανίζεται, γιατί αυτό αρέσει στο θεό, λες και κουβέντιασαν μαζί του και τους αποκάλυψε τα γούστα του: «όλες οι θλίψεις και τα βάσανα που μας έρχονται ή από έλλειψη δική μας ή από κακία άλλων, λέγονται πως είναι από το Θεό και του Θεού, γιατί θέλει να παθαίνουμε και να βασανιζόμαστε…» (Νικόδημος Αγιορείτης, Αόρατος πόλεμος, κεφ. ΛΘ΄). Αυτό το κήρυγμα, επηρεασμένο από τα σκληρά ήθη μιας άλλης εποχής, κάνει το θεό σαδιστή - εραστή ενοχικών και υποταγμένων πιστών: «Σου ζητώ το μίσος του εαυτού σου για να σου παραδώσω την αγάπη μου», «Πρέπει να είσαι διατεθειμένος και προετοιμασμένος να πάθεις για την αγάπη του όλα τα βάσανα (…) και κάθε σωματική ασθένεια» (Αόρατος Πόλ., 2^ο μέρος, κεφ. Γ). «Όταν …. υποφέρεις από πυρετό ή κρύωμα …ανέβασε το νου σου στο θέλημα του Θεού, στον οποίο φάνηκε ευχάριστο για το καλό σου να υποφέρεις …» (Αόρατος Πόλ., κεφ. ΚΓ΄). Ο θεός έχει την ιδιοτροπία να μαστιγώνει και να κακομεταχειρίζεται αυτούς που αγαπά: «Οὐκ ἤκουσας τῆς Γραφῆς λεγούσης, ὅτι Ὃν ἀγαπᾷ Κύριος, παιδεύει, μαστιγοῖ δὲ πάντα υἱὸν, ὃν παραδέχεται»  (Ι. Χρυσόστομος, Κατά Ιουδαίων, Λόγος 8ος, ζ΄). Θέλει να υποφέρουν οι πιστοί του  και να μην επιθυμούν ανθρώπινη βοήθεια ή θεραπεία:  «ο Θεός για τις κρυφές κρίσεις του ή και για τις αμαρτίες σου δεν θέλει από σένα εκείνα τα καλά που επιθυμείς, αλλά καλύτερα θέλει να σε έχει ταπεινωμένο με την υπομονή. (…) Η απόφαση και η γνώμη σου ας είναι να υποφέρεις ευχάριστα το σταυρό και τη θλίψη, καθώς θέλει ο Κύριος, αποστρεφόμενος κάθε γήινη βοήθεια και καμιά φορά ακόμη και την ουράνια». (Αόρατος πόλεμος, κεφ. ΛΒ΄και Λ). «Να φοβηθείς, αν υπάρχει στην καρδιά σου έστω κι ένας μικρός λογισμός να μη θέλεις να υποφέρεις βασανιστικές αρρώστιες, θανάτους συγγενών, επιδημίες, πείνα,  πολέμους κλπ. Αυτά πρέπει όχι μόνο να τα υποφέρουμε, αλλά και να τα θέλουμε και να τα αγαπάμε, σαν δίκαιη τιμωρία στους παράνομους και σαν αφορμές των αρετών στους καλούς».  «Όταν αρρωσταίνετε να προστρέχετε στο Χριστό, στην κυρία Θεοτόκο και στους αγίους …. κι αν ο θεός σας αφήσει να ταλαιπωρείστε …αυτό συμφέρει την ψυχή σας».(Νικόδημος Αγιορείτης, Λόγος κατά των μαγικών ειδών). «Τό ἐν ταῖς χερσὶ τῶν ἰατρῶν τὴν ἐλπίδα ἔχειν τῆς ἑαυτῶν ὑγείας κτηνῶδες·… μάστιγες ἁμαρτημάτων εἰσὶ τὰ ἀῤῥωστήματα, εἰς ἐπιστροφὴν προσαγόμενα» (Μ. Βασίλειος, Ασκητικόν Μέγα). Ο  αντισημίτης Ιωάννης Χρυσόστομος απαγορεύει να πηγαίνουν οι χριστιανοί σε Ιουδαίους γιατρούς, γιατί –όπως ισχυρίζεται- είναι μάγοι και εχθροί του θεού: «ὅτι εἰ καὶ θεραπεύουσιν ἀληθῶς, βέλτιον ἀποθανεῖν, ἢ τοῖς ἐχθροῖς τοῦ Θεοῦ προσδραμεῖν, καὶ τοῦτον θεραπευθῆναι τὸν τρόπον. (…) κἂν ἴδωμεν ἑαυτούς ποτε ἐν πυρετῷ γενομένους ἀφορήτῳ, ἐκεῖνο πρὸς ἑαυτοὺς εἴπωμεν· Τί δαὶ, εἴ ποθεν ἐπενεχθείσης ἡμῖν κατηγορίας, εἰς δικαστήριον εἰσηνέχθημεν, εἶτα ἀναρτηθέντες κατεξαινόμεθα τὰς πλευρὰς, οὐκ ἀνάγκη ἦν ὑπομεῖναι πάντως καὶ ἀκερδῶς καὶ χωρὶς μισθοῦ τινος; … Ἀλλὰ χαλεπὸς ὁ πυρετός. Ἀλλ' ἀντίστησον τῷ πυρετῷ τὸ τῆς γεέννης πῦρ, ὃ διαφεύξῃ πάντως, ἐὰν ἕλῃ τοῦτον μεθ' ὑπομονῆς ἁπάσης ἐνεγκεῖν·» [ερμηνεία: «ακόμα κι αν θεραπεύουν αληθινά οι Ιουδαίοι γιατροί, είναι καλύτερα να πεθάνεις παρά να καταφύγεις στη βοήθεια των εχθρών του θεού και να θεραπευτείς με αυτόν τον τρόπο. (…) κι αν κάποτε μας συμβεί αφόρητος πυρετός, ας πούμε στον εαυτό μας: -Άραγε, αν κάποιος μας κατηγορούσε στο δικαστήριο και καταδικαζόμασταν να κρεμαστούμε και να μας γδάρουν τα πλευρά, δεν θ’ αναγκαζόμασταν να υπομείνουμε και μάλιστα χωρίς κέρδος; … Μα είναι ανυπόφορος ο πυρετός. Αλλά σύγκρινε τον πυρετό με τη φωτιά της κόλασης που  θα την αποφύγεις, αν διαλέξεις να  υποφέρεις (τον πυρετό) με κάθε υπομονή»  (Ι. Χρυσόστομος, Κατά Ιουδαίων, Λόγος 8ος, ε΄-ζ΄). Αυτοί οι ισχυρισμοί που συναντούμε σε πατερικά κείμενα έρχονται σε αντίθεση με τα θαύματα ίασης που αποδίδονται στο Χριστό και τους Αγίους, στα οποία χρωστά η Εκκλησία την προσηλυτιστική της δύναμης. Οι πάσχοντες και οι οικείοι τους γαντζώνονται από την παραμικρή ελπίδα θεραπείας, όσο παράλογη κι αν είναι.  Με αυτήν την ελπίδα ο όχλος ακολουθούσε τον Ιησού, όπως γράφει ο Ματθαίος: «προσήλθον αυτώ όχλοι πολλοί έχοντες μεθ’ εαυτών χωλούς, τυφλούς, κωφούς, κυλλούς (με παράλυτα χέρια) και ετέρους πολλούς…» (Ματθ. ιε΄ 30). Χριστιανισμός χωρίς θαύματα θα ήταν αγκίστρι χωρίς δόλωμα. Γιατί όμως οι "πατέρες" έγιναν υμνητές της αρρώστιας και των βασάνων; Έπρεπε να δικαιολογήσουν την ανικανότητά τους να θεραπεύουν  αρρώστους και να κατευνάζουν τα πλήθη που απαιτούσαν θαυματουργικές ιάσεις. Αλλά δεν δυσκολεύονταν να επινοούν φανταστικά θαύματα, για να κρατούν ζωντανή την ελπίδα. Για να απαλλάξουν το θεό από την ευθύνη της αποτυχίας ίασης απέδιδαν τις αρρώστιες σε αμαρτίες ή σε «άγνωστες βουλές του Κυρίου». Καθιστούσαν έτσι τους ασθενείς και τους οικείους τους υπαίτιους για την αρρώστια που τους βασάνιζε ή τους έπειθαν ότι ο θεός τους δοκιμάζει, για να προκόψουν στην αρετή και να κερδίσουν τον παράδεισο. Για να υπομένουν μάλιστα τους πόνους, τούς έφερναν παράδειγμα τα πάθη του Χριστού και τους προέτρεπαν να τα μιμηθούν. Παλαιότερα τέτοια επιχειρήματα    προκαλούσαν εκδηλώσεις όπως του Γρηγορίου του θεολόγου που απειλεί το σώμα του να το κάνει πιο ακίνδυνο από τους νεκρούς λυγίζοντάς το και πληγώνοντάς το (Κατά σαρκός Έπη). Ευτυχώς, πέρασε πια η εποχή που οι χριστιανοί αυτοευνουχίζονταν  και αυτοκτονούσαν με άσκοπη σωματική καταπόνηση και ασιτία ή εμπιστεύονταν περισσότερο τους παπάδες από τους γιατρούς. Εν τούτοις, η δίψα για θαύματα παραμένει έντονη και προκαλεί κοσμοσυρροή μπροστά σε ιερά λείψανα, προσκυνήματα  και «θαυματουργές» εικόνες, αποκαλύπτοντας πόσο βαθιά ριζωμένη είναι η  δεισιδαιμονία.  

Τοτεμικό γεύμα

Το τοτεμικό γεύμα ήταν μέρος του τελετουργικού των θυσιών των  πρωτόγονων ανθρώπων. Η αρχέγονη ορδή είχε αρχηγό τον πατέρα, κυρίαρχο αρσενικό με απόλυτη εξουσία, "θεό" της αγέλης, που παραγκώνιζε τα άλλα αρσενικά. Τα παιδιά επαναστάτησαν εναντίον της πατρικής εξουσίας, σκότωσαν τον πατέρα και τον καταβρόχθισαν για να πάρουν τη δύναμή του. Αυτή ήταν η πρώτη γιορτή του ανθρώπου και το ξεκίνημα της κοινωνικής οργάνωσης, των ηθικών περιορισμών  και της θρησκείας. Η θρησκεία προήλθε από την ενοχή των γιων που θέλησαν να κατευνάσουν τις τύψεις τους για τη δολοφονία του πατέρα με την εκ των υστέρων υπακοή και λατρεία. Ο φόνος του πατέρα ήταν το προπατορικό αμάρτημα που μνημονεύουν οι θρησκείες των πατριαρχικών κοινωνιών και για να ξεπλυθεί απαιτούσε φόνο και αιματοχυσία.  Τη θέση του πατέρα που θυσιάστηκε πήρε το τοτέμ, ιερό ζώο - πρόγονος της φυλής. Απαγορευόταν αυστηρά η θανάτωσή του και μόνο με συλλογική ευθύνη θυσιαζόταν τελετουργικά και τα μέλη της πατριάς έτρωγαν τη σάρκα του και έπιναν το αίμα του. Η πράξη αυτή έγινε τμήμα του τελετουργικού των αρχαίων θρησκειών, που ρίζα τους είναι η λατρεία του πατέρα. Όταν εμφανίστηκε η ατομική ιδιοκτησία, η θυσία θεωρήθηκε ως προσφορά  στο θεό, ενώ στις τοτεμικές κοινωνίες το ιερό σφάγιο αντιπροσώπευε το θεό-πατέρα. Το πρότυπο του πατέρα αναβίωσε μέσω της θεοποίησης ατόμων που ξεχώρισαν για την ευεργετική δράση τους. Η οικογένεια ήταν ανασύσταση της πρωτόγονης ορδής και έδωσε στον πατέρα ξανά τα πρώτα του δικαιώματα. Η ιδέα ότι ένας άνθρωπος μπορούσε να γίνει θεός και ένας θεός μπορούσε να πεθάνει ήταν αποδεκτή κατά την  αρχαιότητα. Στο χριστιανικό μύθο ο θεός είναι καθ’ ομοίωσιν του πατέρα, γι αυτό οι ευσεβείς τον προσφωνούν  «πάτερ ημών». Ο γιος του –θεός ομοούσιος με τον πατέρα- θυσιάζεται εκ μέρους των «αδελφών» του για να ξεπλύνει το προπατορικό αμάρτημα και προσφέρει στους πιστούς τοτεμικό γεύμα από σάρκα και αίμα θεού. Η βασιλεία του υιού αντικατέστησε τη βασιλεία του πατρός, όπως οι πατριαρχικές κοινωνίες διαδέχθηκαν την αρχέγονη πατρική ορδή, διατηρώντας τη λατρεία και το σεβασμό προς τον πατέρα  (Φρόυντ, Τοτέμ και Ταμπού).

Λίγα λόγια για τον μύθο του Άη – Βασίλη

Μέχρι το 1931 δεν υπήρχε ο μύθος του Άη-Βασίλη, που  κατόρθωσε να διαδοθεί ακόμα και σε χώρες μη χριστιανικές. Τη γνωστή φιγούρα του παχουλού, ασπρομάλλη γέρου που μοιράζει δώρα λάνσαρε πρώτη η αμερικανική Εταιρεία Κόκα-Κόλα το 1931 στην πιο πετυχημένη διαφήμισή της. Η φιγούρα αυτή εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο ποίημα του αμερικανού ποιητή Κλέμεντ Μουρ «The Night Before Christmas» (1823) και ζωγραφίστηκε από το Γερμανό γελοιογράφο Τόμας Ναστ στο περιοδικό Harper’s Weekly το 1862. Στη Δυτική Ευρώπη και στην Αμερική συνδυάστηκε με τη μορφή του Αγίου Νικολάου (Σάντα Κλάους), ενώ στην Ελλάδα δανείστηκε το όνομα του Μ. Βασιλείου από την Καισάρεια της Καππαδοκίας, που πέθανε στις 1 Ιανουαρίου του 379 και η  μνήμη του συμπίπτει με τον εορτασμό της πρωτοχρονιάς μαζί με τα κάλαντα και την ανταλλαγή δώρων για  «γούρι». Ο αυθεντικός άγιος Βασίλειος πέθανε 49 ετών και εικονίζεται ψιλόλιγνος, χλωμός, αγέλαστος, μαυρομάλλης, με άμφια. Καμιά σχέση με τον παχύ γαλανομάτη γέρο που ντυμένος στα κόκκινα κάνει την εμφάνισή του κάθε Πρωτοχρονιά. Ο εμπορικός Άη Βασίλης έχει σχέση με τα αγαθά πλάσματα των λαϊκών μύθων που μοιράζουν δώρα ορισμένες εποχές του χρόνου, όπως ο καλός γίγαντας Γκαργκάν των Κελτών, ο Βάιναχτσμαν των Γερμανών, ο Λαμ-Κουνγκ-Κουνγκ (καλός γερο-πατέρας) των Κινέζων, ο  Χοτέισο των Ιαπώνων, ο «Άγιος των Πάγων» των Ρώσων, ο Φάδερ Κρίστμας των Άγγλων, ο Περ Νοέλ των Γάλλων, ο Σίντερ Κλάας των Ολλανδών, ο Σάντα Κλάους των Αμερικανών και  ο Μπάμπο Νατάλε των Ιταλών. Ο Σάντα Κλάους- Άη Βασίλης έγινε γνωστός στην Ελλάδα τη δεκαετία 1950-60. Τα χαρακτηριστικά του προέρχονται από την παράδοση των βόρειων λαών: Πλούσια γενειάδα σαν  του θεού Οντίν, κόκκινα μάγουλα, γαλανά μάτια, χοντρή κοιλιά, γούνα, μπότες, έλκηθρο με ταράνδους και σπίτι στο Ροβανιέμι της Φινλανδίας κοντά στον Αρκτικό Κύκλο. Βέβαια ο Άγιος Νικόλαος, αν και ασπρομάλλης, διαφέρει από τον Σάντα Κλάους, εφόσον οι αγιογράφοι τον εικονίζουν λιπόσαρκο, με αυστηρό πρόσωπο και σκούρα μάτια, ντυμένο με ιερατική στολή. Είναι τόση η άγνοια και η σύγχυση των νέων γενεών για την ταυτότητα του αγίου, που, όταν τον Οκτώβριο 2017 ανακαλύφθηκε από Τούρκους αρχαιολόγους το πιθανό σημείο ταφής του Αγίου Νικολάου, το γεγονός σχολιάστηκε στο Ίντερνετ με τον παραπλανητικό τίτλο «Βρέθηκε στην Τουρκία ο τάφος του Άη Βασίλη»! Ο μύθος άλλη μια φορά διαστρέβλωσε την  ιστορία.

Πνεύμα θρησκευτικού διχασμού.

 Όταν ο Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στο Βυζάντιο, το Ανατολικό και το Δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας ακολούθησαν  δική τους πορεία και μεταξύ τους δημιουργήθηκε χάσμα. Η οριστική διαίρεση έγινε μετά το θάνατο του Θεοδοσίου Α΄ (395). Γερμανικές ορδές (Γότθοι, Βάνδαλοι, Σάξονες) τον 5^ο αιώνα κατέλυσαν τη Δυτική ρωμαϊκή αυτοκρ/ρία. Επανιδρύθηκε από τον «πατέρα της Ευρώπης»  Καρλομάγνο, βασιλιά των Φράγκων, που στέφθηκε αυτοκράτορας των Ρωμαίων από τον πάπα Λέοντα Γ΄ τα Χριστούγεννα του 800 στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Η Ειρήνη,  αυτοκράτειρα του Ανατολικού τμήματος που τύφλωσε το γιο της Κωνσταντίνο ΣΤ΄ και δολοφόνησε τον εγγονό της για να κρατήσει το θρόνο, αλλά  αγιοποιήθηκε επειδή αναστήλωσε τις εικόνες με τη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο, σχεδίαζε να παντρευτεί τον Καρλομάγνο. Το σχέδιό της ανέτρεψαν  πολιτικοί και στρατιωτικοί κλείνοντάς την σε μοναστήρι. Στη Δύση επί Καρλομάγνου άκμασαν τα γράμματα και οι τέχνες. Συγχρόνως δυνάμωσε η παπική εξουσία με το βίαιο εκχριστιανισμό των λαών της Ευρώπης. Σε Ανατολή και Δύση, πάπες και πατριάρχες είχαν κυρίαρχο ρόλο στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή. Λησμόνησαν όμως τα λόγια του Χριστού: «αγαπάτε αλλήλους» και  «ο θέλων εν υμίν πρώτος είναι έστω έσχατος»  κι άρχισαν διαμάχη για τα πρωτεία, το αλάθητο στην ερμηνεία των Γραφών και διεκδίκηση εγκόσμιας εξουσίας και πλούτου με αποτέλεσμα να μολυνθούν από αδελφοκτόνο μίσος. Το 857 η αντικανονική ενθρόνιση του Φωτίου ως Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως δυσαρέστησε τον πάπα Νικόλαο Β΄. Εδαφικές διεκδικήσεις σε Βουλγαρία, Ιλλυρία και Νότια Ιταλία που συνοδεύτηκαν από αλληλοαφορισμούς διεύρυναν το σχίσμα το 1054 επί πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλαρίου  και πάπα Λέοντος Θ΄. Το κακό ολοκληρώθηκε με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204), που παγίωσε  το μίσος των ανθενωτικών κατά της παπικής Εκκλησίας με αποτέλεσμα το 1450 να προτιμούν την υποδούλωση στους Τούρκους παρά την ένωση των Εκκλησιών. Με τέτοιο νοσηρό παρελθόν η ασθένεια είναι κληρονομική και ανίατη. Κατά την επίσκεψη του πάπα Φραγκίσκου στη Λέσβο, στις 16/4/2016 που είχε σκοπό να ευαισθητοποιήσει τους Ευρωπαίους στο θέμα των προσφύγων, οι σύγχρονοι ανθενωτικοί δεν εκτίμησαν την ανάγκη συνεργασίας των εκκλησιών για το γενικό καλό, αλλά επιστράτευσαν τον παλιό φανατισμό και τα μισαλλόδοξα συνθήματα εναντίον εκείνων που επιχειρούν να γεφυρώσουν το σχίσμα. Μάταια οι ορθόδοξοι δέονται σε κάθε λειτουργία «υπέρ της των πάντων ενώσεως» και ψάλλουν κατά την  Πεντηκοστή « ο Ύψιστος … εις ενότητα πάντας εκάλεσεν…». Ο χριστιανισμός από  μία αίρεση του ιουδαϊσμού κατέληξε σε χίλιες δυο αλληλομισούμενες παρατάξεις, από τις οποίες επικρατέστερες είναι οι καθολικοί, οι προτεστάντες και οι ορθόδοξοι. Όσον αφορά τους ορθοδόξους είναι κι αυτοί διασπασμένοι σε παλαιοημερολογίτες, νεοημερολογίτες, σκληροπυρηνικούς, νεωτεριστές, ενωτικούς, ανθενωτικούς κλπ. Ούτε μια πανορθόδοξη σύνοδο δεν είναι ικανοί να συγκροτήσουν, γιατί πίσω από τον μανδύα της θρησκείας κρύβονται οικονομικές, πολιτικές και άλλες σκοπιμότητες, γι αυτό έχουν βαλτώσει στα στεκάμενα νερά της οπισθοδρομικότητας και  ασχολούνται με μικροπρέπειες, την ώρα που οι ισλαμιστές απειλούν να κατακλύσουν τη Γη. Η ενότητα πάντων και το άγιο πνεύμα έχουν  πετάξει κι εξαφανισθεί δια παντός.