Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου 2019

Δόγμα περί ψυχής

Η θρησκεία είναι προσκολλημένη σε παλιές δοξασίες, τα δόγματα και απειλεί με αιώνιο θάνατο, όποιον τα αμφισβητεί. Στρατιές θεολόγων διέθεσαν όλη την ευστροφία τους στην εξεύρεση επιχειρηματολογίας υπέρ των δογμάτων. Τόνοι μελάνης χύθηκαν για το δόγμα περί ψυχής, που υποστηρίζει πως η ψυχή δίνει τη ζωή, τη  συνείδηση, την  προσωπικότητα και επιβιώνει μετά το θάνατο του σώματος. Ο Χριστιανισμός επηρεάστηκε από  τον Πλάτωνα (Φαίδων ή περί ψυχής) και τους Στωικούς  που  τιμούσαν  την ψυχή ως αθάνατη και καταφρονούσαν το σώμα ως φθαρτό και επιρρεπές στην αμαρτία, γι αυτό παρακινεί σε κακοπάθεια, ασιτία και ταπείνωση του σώματος, με σκοπό τον εξαγνισμό της ψυχής από τις αμαρτίες στις οποίες την παρασύρει το σώμα με τις επιθυμίες του. Διδάσκει ότι ο θεός δημιουργεί την ψυχή, μόλις γίνει η γονιμοποίηση στη μήτρα. Αν ισχύει αυτό, τότε ο γιατρός που κάνει τεχνητή γονιμοποίηση ή κλωνοποίηση γίνεται θεός ή αναγκάζει το θεό να δημιουργήσει ψυχές, όπως γράφει ο Α. Μέσκος στο βιβλίο του «Σοκ και δέος». Τις δραστηριότητες του εγκεφάλου, π.χ. συνείδηση, νόηση, βούληση, σκέψεις, αποφάσεις κλπ. κακώς θεωρεί άυλη οντότητα, ψυχή. Τα ψυχικά φαινόμενα και οι διαταραχές στη συμπεριφορά έχουν βιολογική βάση. Σχιζοφρενείς, καταθλιπτικοί και επιληπτικοί έχουν στιγματισθεί από το Χριστιανισμό ως δαιμονισμένοι κι έχουν βασανιστεί και σκοτωθεί από εξορκιστές, ενώ η Ιατρική ανακαλύπτει τα φυσικά αίτια αυτών των ασθενειών και μεθόδους θεραπείας. Είναι παράλογο να καταλογίζονται στην ψυχή οι συνέπειες μιας σωματικής δυσλειτουργίας ως αποτελέσματα αμαρτιών ή εκδηλώσεις μεταφυσικές, π.χ. η επιληπτική κρίση να θεωρείται δαιμονισμός, η ακατάληπτη φλυαρία ασθενών με αφασία Wernicke να ερμηνεύεται ως γλωσσολαλιά λόγω επιφοίτησης αγίου πνεύματος, η νιρβάνα των βουδιστών να θεωρείται πνευματική κατάκτηση, ενώ πρόκειται για αποτέλεσμα υπολειτουργίας του κροταφικού λοβού, ή να θεωρούνται θεόπνευστα τα παραληρηματικά κείμενα που γράφουν άτομα με κάποια μορφή επιληψίας …. Τέτοια φαινόμενα μπορούν να προκληθούν τεχνητά, π.χ. με το «κράνος του θεού» του δρ. Μ. Persinger που παράγει μαγνητικό πεδίο το οποίο δημιουργεί στον εγκέφαλο την αίσθηση θεϊκής παρουσίας.   Αν ο θάνατος του εγκεφάλου δε βλάπτει την ψυχή,  μια βλάβη του ή ένας ερεθισμός του δεν την επηρεάζει. Είναι ανόητο η ψυχή να εξαρτάται από τη χημεία, τα γονίδια και άλλους παράγοντες, που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Η αφαίρεση μέρους του κροταφικού λοβού, η παρουσία όγκου, το  αλτσχάιμερ κ.λπ. μπορούν να κάνουν τον άνθρωπο αδιάφορο για τη θρησκεία.  Τραύμα στο μετωπιαίο φλοιό μπορεί να προκαλέσει έλλειψη ηθικών αναστολών.  Η μόνιμη αμνησία μπορεί να κάνει κάποιον να ξεχάσει τη θρησκεία του και να μην μπορεί να κατηχηθεί ξανά. Η σχιζοφρένεια προκαλεί  παραισθήσεις και υπερφυσικές φωνές που διατάζουν ακόμα και φόνο, συμπτώματα για τα οποία ο ασθενής δεν ευθύνεται, οπότε, πώς μπορεί να καταδικαστεί η ψυχή του γι αυτά;  Ο Παύλος παραπονιόταν ότι η ψυχή του (νους ή έσω άνθρωπος) χαιρόταν με το νόμο του θεού, αλλά το σώμα του (νόμος της σαρκός) υπηρετούσε την αμαρτία (Προς Ρωμαίους, ζ΄22-25: «συνήδομαι γαρ τω νόμω του θεού κατά τον έσω άνθρωπον. Βλέπω δε έτερον νόμον εν τοις  μέλεσί μου, αντιστρατευόμενον τω νόμω του νοός μου και αιχμαλωτίζοντά με εν τω νόμω της αμαρτίας….τω μεν νοϊ δουλεύω νόμω θεού, τη δε σαρκί νόμω αμαρτίας»). Δε γνώριζε ότι το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου λειτουργεί ως φύλακας του κατεστημένου και το δεξί ως δικηγόρος του διαβόλου. Αυτό που θεωρούσε ψυχή είναι το αριστερό ημισφαίριο που βασίζεται στη λογική, ενώ ο «νόμος της αμαρτίας» που απέδιδε στο σώμα, ήταν το δεξί ημισφαίριο, που κυριαρχείται από τα συναισθήματα. Το θεμέλιο της χριστιανικής πίστης, η ανάσταση των νεκρών, δημιουργεί κι άλλο πρόβλημα που αφορά την ψυχή κάποιου που άλλαξε χαρακτήρα λόγω εγκεφαλικής βλάβης. Ποιος εαυτός του θα αναστηθεί; Αυτός που είχε πριν από τη βλάβη ή ο άρρωστος; Οι χριστιανοί θεωρούν την ψυχή αμετάβλητη και άυλη, όμως δέχονται ότι επηρεάζεται από την ύλη που είναι κάτι μεταβλητό και από τον εγκέφαλο που λαμβάνει δεδομένα, δίνει εντολές, παράγει συνείδηση και βούληση και καθοδηγεί το σώμα. Σύμφωνα με τον Έριχ Φρομ: «Ψυχή του ανθρώπου είναι η μνήμη του  και ψυχή του σύμπαντος η μνήμη της ανθρωπότητας». (Πολλά στοιχεία επιστημονικά θα βρεις στο ιστολόγιο on the way to ithaka, «Το φάντασμα στη μηχανή»).  Το δόγμα περί ψυχής στο Λόγο του Μ. Αθανασίου «Κατά Ελλήνων». Είναι γνωστό ότι στον εγκέφαλο βρίσκονται τα κέντρα της σκέψης, της λογικής, των συναισθημάτων, της φαντασίας, της μνήμης της κρίσης, της λήψης αποφάσεων και κάθε νοητικής λειτουργίας που συγκροτεί την προσωπικότητα, το εγώ του ατόμου. Στον εγκέφαλο γεννιούνται και αποθηκεύονται οι πεποιθήσεις και οι αναμνήσεις. Όλες οι ιδιότητες που ο χριστιανισμός αποδίδει στην ψυχή προέρχονται από την εγκεφαλική δραστηριότητα. Αυτή η αλήθεια ήταν γνωστή στον Ιπποκράτη (460-377 προ Χριστού) που έλεγε ότι από τον εγκέφαλο πηγάζει η χαρά και η θλίψη. Μέσω αυτού βλέπουμε, ακούμε, αναγνωρίζουμε το δίκαιο και το άδικο, το ωφέλιμο και το βλαβερό, το γλυκό και το αλμυρό.... και αποκτούμε σοφία και γνώση. Όμως οι πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Μ. Αθανάσιος, δογματίζουν ότι η ψυχή είναι ένας πνευματικός εαυτός λογικός και αθάνατος που κατοικεί μόνο στο ανθρώπινο σώμα, επειδή μόνο ο άνθρωπος διαθέτει λογική, μνήμη και φαντασία: «εκ του μόνον τον άνθρωπον τα έξωθεν εαυτού λογίζεσθαι και ενθυμείσθαι ….τα διά των οφθαλμών ορώμενα κρίνει … και τα εν ουρανοίς φαντάζεται», (Μ. Αθαν, Κατά Ελλήνων,.παράγρ. 31). Αν η λογική, η κρίση, η μνήμη, η βούληση κ.ο.κ. ήταν ιδιότητες της ψυχής, δεν θα επηρεάζονταν από βλάβες του εγκεφάλου, ούτε από «ψυχοθεραπευτικά» φάρμακα που επιδρούν στον εγκέφαλο αυξάνοντας τη δράση των «νευροδιαβιβαστών» (ντοπαμίνη, νοραδρεναλίνη, σεροτονίνη). Ο Αθανάσιος αντιγράφει το πλατωνικό δόγμα της αθανασίας της ψυχής, ότι πλάστηκε από το θεό «κατ’ εικόνα του»,  ώστε "αόρατος" και «αθάνατος γέγονεν η ψυχή». Έτσι εξηγεί τον πόθο του ανθρώπου για   αθανασία (παρ. 33-34). Ισχυρίζεται ότι η ψυχή ονειρεύεται, όταν το σώμα κοιμάται και, αν είναι καθαρή, συναντά αγγέλους και αγίους (παρ. 33). Για κάθε κακία θεωρεί υπεύθυνη την ψυχή, η οποία κυβερνά το σώμα (ηγεμονεύει) και  «πλανωμένη ... εις τα εναντία δύναται κινείν τα του σώματος μέλη»(παρ.4)και «ελαύνουσα παρά το πρέπον τα του σώματος μέλη … αμαρτάνει» (παρ.5). Η ψυχή επινόησε το κακό: «η ψυχή των ανθρώπων …  εαυτή τα κακά επενόησεν» (παρ. 7). Αιτία του θανάτου είναι η έξοδος της ψυχής από το σώμα «δια την ταύτης αναχώρησιν αποθνήσκει το σώμα», εφόσον «η ψυχή το σώμα κινεί … η γαρ κίνησις της ψυχής ουδέν έτερον εστιν ή η ζωή αυτής»(παρ. 33). Σήμερα είναι γνωστό ότι το εγκεφαλικό στέλεχος, δηλ. το αρχαιότερο και κατώτερο τμήμα του εγκεφάλου, ευθύνεται για τις ζωτικές αυτόνομες λειτουργίες, όπως η επιβίωση, η κίνηση και η συνείδηση. Ο θάνατός του, ορίζει το θάνατο του οργανισμού.  Οι χριστιανικές αντιλήψεις περί θανάτου  θυμίζουν το νοητικό πείραμα με τη γάτα του Σρέντινγκερ, που όσο βρίσκεται κλεισμένη μέσα σε ένα ειδικό κουτί, δεν γνωρίζουμε αν είναι ζωντανή ή νεκρή. Έτσι και οι ψυχές των νεκρών βρίσκονται σε μια κατάσταση απροσδιοριστίας, όπου οι πιθανότητες να ζουν ή να μη ζουν ισχύουν ταυτόχρονα. Η τέλεση μνημοσύνων και προσευχών υπέρ αναπαύσεως των «κεκοιμημένων» και οι διηγήσεις περί εμφανίσεων νεκρών σε οράματα και  επικοινωνίας  με ζώντες, προϋποθέτουν ότι οι ψυχές μετά την εκδημία τους από το σώμα ζουν, αισθάνονται και σκέπτονται. Όμως τα ιερά κείμενα ισχυρίζονται ότι οι ψυχές των νεκρών θα συναναστηθούν με τα σώματά τους μόνο κατά τη Δευτέρα παρουσία, και μάλιστα τα αναστημένα σώματα δεν θα είναι υλικά, αλλά πνευματικά και μόνο τότε θα καταργηθεί ο θάνατος (Θεσσαλονικείς Α΄4, Δ΄13-18, Κορινθίους Α΄15-26, ΙΕ΄20-24, 35,42-45,53-55, Φιλιππησίους Γ΄20-21 κ.α.) Επομένως μέχρι τη Δευτέρα παρουσία οι νεκροί ούτε αισθάνονται, ούτε επικοινωνούν. Το γράφει και η Παλαιά Διαθήκη: «οι νεκροί ουκ εισί γινώσκοντες ουδέν…» (Εκκλησιαστής, Θ 5-6),   «ουκ έστιν εν τω θανάτω ο μνημονεύων σου…» (Ψαλμός 6ος, στ. 6), «ου γαρ οι εν άδου αινέσουσί σε, ουδέ οι αποθανόντες ευλογήσουσί σε, ουδέ ελπιούσιν οι εν άδου την ελεημοσύνην σου» (Ησαϊας,ΛΗ΄18-19).

Τετάρτη 25 Δεκεμβρίου 2019

Δόγματα της ενανθρώπησης, της παρθενικής σύλληψης και της αειπαρθενίας





 Το δόγμα της ενανθρώπησης, ότι δηλ. ο θεός έγινε άνθρωπος για να σώσει τους ανθρώπους, λες και δεν μπορούσε να τους σώσει σαν θεός, επινοήθηκε για να θεοποιηθεί ο Ιησούς. Είναι βασισμένο σε αρχαίες δοξασίες περί συνουσίας θεών με θνητές που βρίσκουμε ακόμα και στη Βίβλο (Γένεση, ΣΤ΄2-3). Σε μια εποχή που οι αυτοκράτορες ονομάζονταν γιοι θεών και θεοί, δεν ήταν παράξενο να ονομάζουν οι χριστιανοί τον αρχηγό τους γιο του θεού. Πρότυπο της χριστιανικής "παρθενομήτορος" ήταν οι παρθένες θεές της ειδωλολατρικής μυθολογίας. Ο Ιουδαϊσμός καταδίκαζε σε λιθοβολισμό τις ανύπαντρες μητέρες, ποινή που εφαρμόζουν και οι μουσουλμάνοι. Στον ελληνικό κόσμο  η παρθένα που γεννούσε δεν ήταν πόρνη, αλλά ερωμένη θεού και το βρέφος παιδί θεού. Ο Ιησούς από τη Γαλιλαία των Εθνών, γιος ανύπαντρης Εβραίας, χάρη στην εξάπλωση του ανεκτικού ελληνικού πολιτισμού σ’ εκείνα τα μέρη, ανακηρύχθηκε γιος θεού, ειδ' άλλως η μητέρα του δε θα γλύτωνε το λιθοβολισμό.  Ως τον 5ο μετά Χριστό αιώνα (Σύνοδος Εφέσου, 431) το δόγμα της παρθενικής σύλληψης και γέννησης δεν είχε διατυπωθεί επίσημα.  Κατά μίμηση των θρησκειών που λάτρευαν παρθένες θεές (π.χ. Αθηνά και  Άρτεμη), αποδόθηκε στη μητέρα του Ιησού ο τίτλος της παρθένου και θεοτόκου, κάτω από την πίεση του Κυρίλλου Αλεξανδρείας και των "παραβολάνων" του (φανατισμένοι οπαδοί που οργάνωναν οχλαγωγίες στην Αλεξάνδρεια). Την εποχή εκείνη οι γνώσεις για τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος ήταν περιορισμένες, γι αυτό οι μύθοι γέννησης υπερφυσικών όντων από ένωση  θεών με θνητές γίνονταν πιστευτοί. Σήμερα όλοι καταλαβαίνουν ότι αυτά δεν έχουν ίχνος αλήθειας. Σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία κάθε άνθρωπος από τη γέννησή του είναι φορέας μιας κληρονομικής νόσου που λέγεται «προπατορικό αμάρτημα». Δεν μεταδίδεται με τον τοκετό, γιατί θα την κόλλαγε και ο Ιησούς, όταν "ετέχθη" ως άνθρωπος. Δεν μεταδίδεται με τη σεξουαλική πράξη, γιατί όσοι γεννιούνται με τεχνητή γονιμοποίηση  δεν θα ήταν ανάγκη να βαπτιστούν. Αν το σπέρμα ήταν φορέας του προπατορικού αμαρτήματος, ο Ιησούς που γεννήθηκε χωρίς αντρικό γενετικό υλικό (άσπορη σύλληψη), δεν είχε χρωμόσωμα Ψ, επομένως ήταν ένα ον με εμφάνιση άντρα και γενετικό υλικό γυναίκας και όχι κανονικός άνθρωπος. Αν «κλωνοποιήθηκε», αφού κατά τους  θεολόγους δανείστηκε τη σάρκα της παρθένου για να γίνει άνθρωπος, τότε έπρεπε να  είναι γένους θηλυκού, εφόσον οι κλώνοι είναι αντίγραφα του πρωτοτύπου. Η κλωνοποίηση δημιουργεί άνθρωπο μόνο με ωάρια που ο πυρήνας τους έχει αντικατασταθεί με γενετικό υλικό από σωματικό κύτταρο. Αν το άγιο Πνεύμα έκανε στην Παναγία κλωνοποίηση από το σώμα της, το παιδί ήταν ακριβές αντίγραφό της, η δίδυμη συνομήλικη αδελφή της. Αβάσιμος είναι και ο  ισχυρισμός ότι η παρθένα γέννησε και παρέμεινε παρθένα. Γέννηση δε γίνεται χωρίς ρήξη του παρθενικού υμένα. Αν ο Χριστός γεννήθηκε χωρίς να γίνει αυτό, τότε δεν ήταν άνθρωπος, εφόσον  άνθρωπος δεν μπορεί να βγει από κλειστή μήτρα. Το δόγμα της αειπαρθενίας της Παναγίας απουσίαζε από την πρώιμη χριστιανική διδασκαλία. Χωρία της Κ. Διαθήκης επιβεβαιώνουν ότι ο  Ιησούς ήταν «εκ σπέρματος Δαβίδ κατά σάρκα» (Ρωμ.,Α΄3, Ματθ. α΄1-17, Λουκά γ΄ 23-38)... "υιός  του τέκτονος (ξυλουργού) και της Μαριάμ", "υιός του ανθρώπου" και "υιός Ιωσήφ" (Μάρκ., ι΄33, Λουκ. δ΄22, Ιωάν. α΄46). Οι θεολόγοι λένε ότι υιός ανθρώπου σημαίνει υιός θεού. Είναι δυνατόν η λέξη άνθρωπος να σημαίνει θεός; Στην Κ. Διαθήκη μαρτυρείται συνέχιση των συζυγικών καθηκόντων του Ιωσήφ μετά τη γέννηση του πρωτοτόκου  Ιησού («ουκ εγίνωσκεν αυτήν έως ου έτεκεν τον υιόν αυτής τον πρωτότοκον», Ματθ. α΄25) και αναφέρονται αδελφοί και αδελφές του, με την έννοια σαρκικής συγγένειας (Ματθ. ιγ΄55- 56, Μαρκ. γ΄31, στ΄3, α΄ Κορινθ. θ΄5). Οι πατέρες θεμελίωσαν το δόγμα της θεανθρώπινης φύσης του Ιησού με παρερμηνείες εδαφίων που το νόημά τους είναι ξεκάθαρο, π.χ., ο Χριστός, όταν κάποιος τον προσφώνησε «Διδάσκαλε αγαθέ,….», απάντησε:  -Γιατί με λες «αγαθό»; Κανείς δεν είναι αγαθός, εκτός από έναν, τον θεό!( «Οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός») (Ματθ.,ιθ΄17), δηλ. παραδέχτηκε ότι δεν ήταν θεός και ότι η λατρεία και η τιμή ανήκουν στο θεό. Ο Μ. Βασίλειος όμως υποστηρίζει ότι ο Χριστός διαμαρτυρήθηκε, γιατί ο συνομιλητής του τον είπε αγαθό διδάσκαλο και όχι αγαθό θεό (Μ. Βασιλείου, Προς Ευνόμιον, Γ)!   




Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου 2019

Πανάρχαιες γιορτές

 «Βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος», έλεγε ο Δημόκριτος. Ζωή χωρίς γιορτές είναι μακρύς δρόμος (πεζοπορία) χωρίς στάση σε πανδοχείο. Για τους πρώτους ανθρώπους γιορτή σήμαινε ένα πλούσιο κυνήγι, μια καλή ψαριά,  η γέννηση ενός νέου μέλους της ομάδας,  η απόδοση επικήδειων τιμών σε ένα εξέχον μέλος και κάθε παρόμοια περίσταση. Στις γεωργικές κοινότητες οι γιορτές συνδέθηκαν με την ετήσια πορεία του ήλιου και τη γονιμότητα της γης. Οι αγροτικές εργασίες (σπορά, θερισμός, τρύγος, ελιομάζωμα ...) δημιούργησαν την ανάγκη θέσπισης αντίστοιχων θεοτήτων και γιορτών. Από αγροτικά έθιμα ξεκίνησαν λατρείες όπως του Διονύσου, του Άδωνη, της Δήμητρας και της Κόρης. Οι πρώτοι θεοί ήταν προσωποποιημένα στοιχεία της Φύσης,  ο  Ήλιος, η Γη, ο Ωκεανός και ο Ουρανός, γεννήτορες των πάντων. Για να τους τιμήσει, να τους ευχαριστήσει και να τους εξευμενίσει ο άνθρωπος θέσπισε γιορτές με προσφορές, θυσίες, ύμνους και χορούς κι έτσι γεννήθηκε η θρησκεία. Ανάμεσα σε όλους τους θεούς ξεχωρίζει ο Ήλιος, ο Δημιουργός και συντηρητής του γήινου κόσμου. Ο δίκαιος οφθαλμός του επιθεωρεί τα πάντα και επιβραβεύει με πλούσια σοδειά τον τίμιο εργάτη. Η πορεία του στον ουρανό, συνδεδεμένη με την  εναλλαγή των εποχών, έδωσε τις κυριότερες γιορτές, που τελούνταν κατά τις ισημερίες και τα ηλιοστάσια. Όταν έφτανε στο σημείο της εαρινής ισημερίας (20/21 Μαρτίου) γιόρταζαν τα πάθη και την ανάσταση του θεού της βλάστησης. Όταν σκαρφάλωνε στο βορειότερο σημείο, το θερινό ηλιοστάσιο (22 Ιουνίου),  μεσουρανούσε  εξαπολύοντας πύρινα βέλη σαν τον Φοίβο Απόλλωνα και τον προφήτη Ηλία. Μετά κατρακυλούσε στο σημείο της φθινοπωρινής ισημερίας (23 Σεπτεμβρίου),  προμηνύοντας την έλευση του «κακού» χειμώνα και την έξωση του ανθρώπου από τη θαλπωρή του παραδείσου. Κατόπιν κατέβαινε στο νοτιότερο σημείο της πορείας του, το χειμερινό ηλιοστάσιο με τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου (22 Δεκεμβρίου) κι άρχιζε  επίσημα ο χειμώνας, όμως οι άνθρωποι γιόρταζαν τη νίκη του φωτός κατά του σκότους και τη γέννηση του Ήλιου, γιατί από αυτό το σημείο  αρχίζει ξανά μέρα με τη μέρα να σκαρφαλώνει ψηλότερα,  για να επαναλάβει τον ίδιο αιώνιο κύκλο. Οι σταθμοί αυτής της κυκλικής πορείας σχηματίζουν σταυρό που μοιάζει να κουβαλά ο Ήλιος καθώς κατεβαίνει προς το χειμωνιάτικο σκοτάδι του θανάτου με το οποίο θα αναμετρηθεί για να νικήσει και να μεσουρανήσει ξανά. Αθάνατες πανάρχαιες ειδωλολατρικές γιορτές  ξαναζούμε κάθε φορά με τα Χριστούγεννα, τα Θεοφάνεια και το Πάσχα. Ο χριστιανισμός, ως εβραϊκή αίρεση στο ξεκίνημά του, πριν ακόμη αποκοπεί από τον ιουδαϊσμό και διαμορφωθεί σε οργανωμένη θρησκεία, ακολουθούσε πιστά τις ιουδαϊκές συνήθειες. Το χριστιανικό εορτολόγιο ήταν προσαρμοσμένο στο εβραϊκό και τιμούσε συγχρόνως τη γέννηση και τη βάφτιση του Χριστού, στις 6 Ιανουαρίου, ημέρα κατά την οποία οι Εβραίοι τελούσαν τη δική τους γιορτή των φώτων, Χανουκά. Χρειάστηκε να περάσουν τρεις αιώνες, για να επινοηθεί ο μύθος πως ο Χριστός γεννήθηκε τη νύχτα της 24ης προς την 25η Δεκεμβρίου του έτους 1 μ.Χ. (δεν ήταν ακόμη γνωστό το αριθμητικό σύμβολο 0). Η πρωτοβουλία για τη θέσπιση της γιορτής των Χριστουγέννων ανήκει σ’ εκείνον τον πάπα που πρώτος διατύπωσε την αξίωση για το παπικό πρωτείο (Epistle of Julius to Antioch.,c,xxii), τον Ιούλιο Α΄ (337-352), που  διέταξε να γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου, έτσι ώστε να επισκιασθούν οι λαοφιλείς γιορτές του χειμερινού ηλιοστασίου (τα γενέθλια του «ανίκητου Ήλιου» και του Μίθρα, τα Σατουρνάλια προς τιμήν του Κρόνου και τα Μπρουμάλια). Ο Χριστός πήρε τη συμβολική έννοια του «νοητού ήλιου της δικαιοσύνης», την ανατολή του οποίου προμάντευσαν μάγοι αστρολόγοι ακολουθώντας την πορεία του δικού του άστρου στον ουρανό («είδομεν γαρ αυτού τον αστέρα…», Ματθ.β΄2), τρανή απόδειξη της αστρολογικής  προέλευσης του μύθου. Η παπική εκκλησία είχε καλές σχέσεις με την αστρολογία, όμως καταδίκαζε εκείνους που ασχολούνταν με την επιστήμη της αστρονομίας. Πολλοί πάπες συμβουλεύονταν αστρολόγους για σοβαρά ζητήματα. Ο πάπας Παύλος Γ΄ είχε χειροτονήσει επίσκοπο τον προσωπικό του αστρολόγο. Υπήρχαν όμως και πάπες - αστρολόγοι όπως ο Σίλβεστρος Β΄. ο Ιωάννης Κ΄, ο Σίξτος Δ΄. ο Ιούλιος Β΄, ο Λέων Ι΄ και πολλοί άλλοι. Παρά την σκοτεινή και θεμελιωμένη στο ψεύδος προέλευση της γιορτής των Χριστουγέννων, η διάδοσή της στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Η επιτυχία αυτή οφείλεται στην αρχαία προέλευση των εθίμων που συνδέονται με τα Χριστούγεννα και στην εμπορική και καταναλωτική τους σημασία.  Στις 6 Ιανουαρίου γίνεται ο αγιασμός των υδάτων για να φύγουν οι κακοποιές θεότητες, στοιχειά και νεράιδες. Πάνω από το αγιασμένο νερό αφήνονται να πετάξουν τ’ αγαπημένα πουλιά της Αφροδίτης–σύμβολα του αγίου πνεύματος για τους χριστιανούς, που πιστεύουν ότι τέτοια μέρα ο θεός φανερώθηκε στον Ιορδάνη, όπως φανερωνόταν στα Θεοφάνεια ή Επιφάνεια των αρχαίων. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος παραδέχεται ότι τα Θεοφάνεια ήταν αρχικά ειδωλολατρικό πανηγύρι στην Αντιόχεια (ας σημειωθεί ότι οι λέξεις Θεοφάνεια και Φώτιος δεν είναι χριστιανικές). Κατά  την καθαρτήρια τελετή των «Πλυντηρίων», οι Έλληνες έπλεναν τα αγάλματα των θεών και τα ιερά σκεύη στη θάλασσα, τα ποτάμια ή τις λίμνες. Οι Αθηναίοι έκαναν την τελετή στο Φάληρο, όπου έπλεναν το άγαλμα της Αθηνάς... Έτσι η αρχαία λατρεία επιζεί μυστικά μέχρι σήμερα έχοντας αποκτήσει νέα νοήματα και μορφές.

Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2019

Ιουδαϊσμός και Χριστιανισμός


Η Βαβυλωνιακή θρησκεία είναι η μητέρα του Ιουδαϊσμού. Τον ύψιστο θεό της, ονόματι Ελ, δανείστηκε το ιουδαϊκό ιερατείο για να κατασκευάσει τον δικό του Γιαχβέ. Από την εθνοκεντρική ιουδαϊκή θρησκεία βλάστησε ένα παρακλάδι που απέκλινε από την αυστηρή τυπολατρία του ιερατείου. Καρπός του κλάδου αυτού ήταν τον 1ο αιώνα μ.Χ. ο Χριστιανισμός, γέννημα και θρέμμα εξελληνισμένων Ιουδαίων που φιλοδόξησαν να προσηλυτίσουν «πάντα τα έθνη». Για να το πετύχουν, μείωσαν την αυστηρότητα του Μωσαϊκού Νόμου κι έδωσαν έμφαση στο πνευματικό στοιχείο. Έτσι η περιτομή έγινε «περιτομή καρδίας εν πνεύματι» (Προς Ρωμαίους 2:29) και η αποχή από «ακάθαρτα» φαγητά πήρε χαρακτήρα αποχής από την αμαρτία («ος δε πιστεύει φαγείν πάντα…»  Προς Ρωμ. 14:2). Κεντρικό σημείο του χριστιανικού μύθου ήταν η επινόηση ενός πνευματικού Μεσσία. Οι Εβραίοι περίμεναν και περιμένουν έναν άνθρωπο Μεσσία με υπερφυσική δύναμη που θα επιβάλλει στον κόσμο την εβραϊκή κυριαρχία. Οι Εβραιοχριστιανοί αναγόρευσαν τον Ιησού από τη Ναζαρέτ Μεσσία, γιο του θεού και θεό σαρκωμένο, του οποίου η βασιλεία είναι πνευματική και χωρίς ρατσιστικές διακρίσεις. Δημιούργησαν έτσι το μύθο του θεανθρώπου και του απέδωσαν το ελκυστικό κήρυγμα της αγάπης, της ακτημοσύνης, της συγνώμης, της αιώνιας ζωής και των μεταθανάτιων αμοιβών, αλλά και την αντιστροφή των επικρατουσών αξιών (μωρία αντί σοφίας,  ασθένεια αντί ισχύος, φτώχεια και απαξίωση αντί πλούτου και δόξας). Με αυτό το κήρυγμα ο Χριστιανισμός εξαπλώθηκε σύντομα στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κι από κει διείσδυσε στην αριστοκρατία κι έφτασε ως την κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας που τον θέσπισε ως επίσημη θρησκεία του κράτους. Ο Χριστιανισμός ήταν ο Δούρειος ίππος του Ιουδαϊσμού, εφόσον. η χριστιανική θρησκεία είναι η εβραϊκή θρησκεία αποκαθαρμένη από τον εθνικό εγωισμό.  Ο  Ιουδαϊσμός είναι ο κοσμικός Χριστιανισμός. Ο Χριστιανισμός είναι ο πνευματικός Ιουδαϊσμός (Λ. Φόυερμπαχ «Η ουσία του Χριστιανισμού»).  Από την  εποχή της γέννησής του μέχρι σήμερα ο Χριστιανισμός πέρασε από πολλά στάδια, από την ακραία αυστηρότητα μέχρι την άκρα μετριοπάθεια. Αυτό μαρτυρά η χαλάρωση  της  τήρησης των «Ιερών Κανόνων», με τους οποίους παλαιότερα η Εκκλησία τιμωρούσε αυστηρά τους αμαρτωλούς. Στην εποχή μας οι περισσότεροι Κανόνες είναι ανεφάρμοστοι και νεκροί. Το αντιπροσωπευτικό δείγμα του σύγχρονου χριστιανού γίνεται όλο και πιο ευπροσάρμοστο στα ήθη του κοινωνικού του περίγυρου, αδιαφορεί για τις δογματικές λεπτομέρειες  και εστιάζει στη συναισθηματική του σχέση με το θεό. Πάνω απ’ όλα τα δόγματα βάζει την αγάπη (ερμηνευόμενη ως φιλανθρωπία) και αποστρέφεται τις θεολογικές έριδες που κάποτε ήταν το αγαπημένο σπορ των Χριστιανών. Βέβαια εξακολουθούν να υπάρχουν κατάλοιπα του παρελθόντος που επιμένουν στο κυνήγι «αιρετικών».  Η δισχιλιετής πορεία του Χριστιανισμού από τη θέση της ασήμαντης εβραϊκής αίρεσης ως την ανάδειξή της σε κυρίαρχη θρησκεία είναι άξια μελέτης και διδακτικών συμπερασμάτων. Είναι αξιοσημείωτη η δυναμική του Ιουδαϊσμού που γέννησε κι έθρεψε το Χριστιανισμό αλλά και την ισλαμική παραφυάδα, η οποία κατέκτησε τη 2η μετά το Χριστιανισμό θέση παγκόσμια. Μέσω αυτών των συγγενών θρησκειών η Ανατολή κατέκτησε θρησκευτικά τη Δύση.  Εξ ανατολών το «φως»!

Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου 2019

Η ματαιότητα του χριστιανικού σχεδίου σωτηρίας


Ο θεός της Παλαιάς Διαθήκης στη θρησκεία του  Μωάμεθ παρέμεινε ίδιος, γι αυτό ζητά από τους πιστούς πόλεμο (τζιχάντ) κατά των «απίστων». Στο Χριστιανισμό μεταλλάχθηκε σε θεό της αγάπης. Ως ρατσιστής και εξολοθρευτής εθνών δε θα μπορούσε να έχει μέλλον στον κόσμο που είχε επηρεαστεί  από τις αξίες του ελληνικού πολιτισμού και το ελληνορωμαϊκό δίκαιο. Για να δικαιολογηθεί η αλλαγή  επινοήθηκε η ενσάρκωση του θεού στο πρόσωπο του Ιησού, που έγινε γιος του εαυτού του και  προσφέρθηκε θυσία στον εαυτό του για να μπορέσει να συγχωρέσει το προπατορικό αμάρτημα. Με αυτή τη λογική,  όταν κάνεις κάτι στραβό,  δεν πρέπει να το διορθώσεις, αλλά να τιμωρήσεις το στραβό δημιούργημά σου και τον εαυτό σου με θάνατο, αρκεί να γνωρίζεις ότι είσαι αθάνατος και δε θα πάθεις τίποτε. Ο χριστιανικός θεός τιμωρεί τους ανθρώπους, γιατί υποκύπτουν στις τάσεις που ο ίδιος εμφύτευσε στο σώμα τους και γιατί γίνονται θύματα του διαβόλου, τον οποίο αυτός δημιούργησε και άφησε ανεξέλεγκτο (χωρίς τον διάβολο τι θα ήταν ο θεός;) Η χριστιανική διδασκαλία για την πτώση και τη σωτηρία των ανθρώπων δημιούργησε πολλά προβλήματα. Αν ο θεός είναι τέλειος, θα έπρεπε και τα έργα του να είναι τέλεια. Όλα μαρτυρούν ότι ο θάνατος είναι σύμφυτος με την ανθρώπινη φύση. Η βιολογική λειτουργία των ανθρώπων είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να αφαιρούν ζωές προκειμένου να ζήσουν, σε ένα κόσμο που η ζωή ενός σημαίνει το θάνατο άλλων. Στο χριστιανικό αφήγημα ο θεός παίζει με τους ανθρώπους το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι, παραμονεύοντας πότε θα κάνουν λάθος για να ξεσπάσει πάνω τους το θυμό του. Διαλέγει με προσωπικά κριτήρια ποιους θα ευνοήσει και ποιους θα εξοντώσει. Ως ηθικός αυτουργός του κακού έπρεπε να τιμωρηθεί με ποινή την ανακατασκευή του έργου του, ώστε να  μην τον απογοητεύει με λάθος συμπεριφορές. Η πρόφαση ότι σεβάστηκε την ελεύθερη βούληση των ανθρώπων δεν ισχύει. Όταν σέβεσαι την επιλογή κάποιου δεν τον τιμωρείς με βασανισμούς και θάνατο, ούτε απαιτείς για εξιλέωση  την τιμωρία ενός αθώου, κάτι απαράδεκτο για την ανθρώπινη ηθική και αναποτελεσματικό. Καμιά λογική δεν υπαγορεύει τη μεταμόρφωση του θεού σε άνθρωπο, που θα λυντσαριστεί και θα πεθάνει φρικτά, ώστε να ικανοποιήσει το  πάθος εκδίκησης για ένα ανθρώπινο σφάλμα. Και μετά τη «θυσία» αυτή  του θεού, που γνώριζε ότι κανείς δεν μπορεί να τον βλάψει, όχι μόνο δε γλιτώνει ο άνθρωπος, αλλά πρέπει αιωνίως να πάσχει αναίτια, να πεθαίνει και συγχρόνως να αισθάνεται ευγνώμων. Εκατομμύρια άνθρωποι από τα χρόνια του Χριστού ως τις μέρες μας  έχουν πεθάνει με τους πιο φρικτούς τρόπους. Η ματαιότητα του χριστιανικού σχεδίου σωτηρίας γίνεται φανερή, αν συλλογιστούμε ότι το προπατορικό αμάρτημα θα επαναλαμβανόταν  κάθε φορά που θα ξανάκανε ο δημιουργός το πείραμα της δημιουργίας του κόσμου. Είναι αναπόφευκτο, αφού δημιουργεί πλάσματα με ελευθερία βούλησης, να κάνουν τις δικές τους επιλογές, που συγκρούονται με το θέλημα του δημιουργού. Μόνο αν δημιουργούσε ρομπότ προγραμματισμένα να εκτελούν το θεϊκό θέλημα, θα απέφευγε την παρακοή. Δεν είναι σωστό να λες στον άνθρωπο «είσαι ελεύθερος να διαλέξεις αυτό που θέλω εγώ», γιατί του καταργείς την ελευθερία και τον κάνεις δούλο σου κι ένας δούλος δεν είναι ελεύθερος, όσο καλά κι αν περνάει. Αν ήθελε εξ αρχής δούλους και μάλιστα τέτοιους που να έχουν επιλέξει οι ίδιοι τη δουλεία αντί της ελευθερίας, τότε δεν είναι αγαθός πατέρας. Παρά τα μεγαλόστομα κηρύγματα των χριστιανών, η θυσία του υιού του θεού δεν άλλαξε τη μοίρα της ανθρωπότητας. Το μόνο που μπορούν να υποσχεθούν είναι μια μεταθανάτια ζωή που θα εξαγορασθεί με πολύ πόνο και μαρτύριο. Πρέπει να θυσιαστούν δισεκατομμύρια άνθρωποι, για να πετύχουν λίγοι εκλεκτοί τη «σωτηρία».